Στη Χώρα των Βάσκων, η ΕΤΑ εγκατέλειψε την ένοπλη δράση το 2011 και διαλύθηκε επτά χρόνια αργότερα. Σήμερα, ένας αριστερός συνασπισμός Βάσκων αυτονομιστών, ο οποίος έλκει εν μέρει την καταγωγή του από την πολιτική πτέρυγα της τρομοκρατικής οργάνωσης, οδύει να αναδειχθεί η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στο περιφερειακό Κοινοβούλιο, στις εκλογές που διεξάγονται στην αυτόνομη κοινότητα της Ισπανίας.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις πριν την κάλπη έχουν καταδείξει ότι η Ένωση της Χώρας των Βάσκων (EH Bildu), της οποίας ηγείται καταδικασμένο μέλος της ΕΤΑ που αργότερα διαδραμάτισε βασικό ρόλο στην κατάθεση των όπλων, διατηρεί μικρό προβάδισμα έναντι του μετριοπαθούς δεξιού Βασκικού Εθνικιστικού Κόμματος (PNV) που κυβερνά επί δεκαετίες την περιοχή. Πρόκειται για μία από τις πλουσιότερες της Ισπανίας και της Ευρώπης, γεγονός που αναμφίβολα συμβάλλει στην προτεραιοποίηση των θεμάτων που απασχολούν τους Βάσκους.
«Για εμάς τους Βάσκους, η τρομοκρατία της ΕΤΑ ανήκει στο παρελθόν» δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) η κοινωνική λειτουργός Έλενα Γκαρθία, ψηφοφόρος της EH Bildu. Η ίδια αναγνωρίζει ότι η EH Bildu συνδεόταν με το τρομοκρατικό παρελθόν της ΕΤΑ, αλλά λέει ότι έχει απομακρυνθεί από αυτό. «Τώρα είναι το κόμμα που κάνει τα περισσότερα για κοινωνικά ζητήματα και υπερασπίζεται τα συμφέροντα των Βάσκων», αναφέρει δίνοντας μία εικόνα της απήχησης που έχει σήμερα το κόμμα.
Οι μετρήσεις δείχνουν ότι η απόφαση του Bildu να ξεφύγει από το παρελθόν και να επικεντρωθεί σε θέματα όπως η υγεία, η στέγαση και η απασχόληση αποδίδει, ιδίως μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων, σημειώνει ο βρετανικός Guardian.
Το 2011, ο ηγέτης του κόμματος Bildu, 66χρονος σήμερα Αρνάλντο Οτέγι, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην απόφαση της ΕΤΑ να αφοπλιστεί, καθώς και στη μετέπειτα επίσημη διάλυσή της το 2018. Η «Βάσκικη Γη και Ελευθερία», (Euskadi Ta Askatasuna, ΕΤΑ), δολοφόνησε 829 ανθρώπους -σχεδόν τους μισούς από αυτούς πολίτες. Χρόνια μετά, ο Οτέγι δήλωνε ότι βία της ΕΤΑ «δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί ποτέ» και ότι θα έπρεπε να είχε καταθέσει τα όπλα πολύ νωρίτερα. Απότοκο αυτής της στροφής ήταν η δημιουργία του κόμματος Euskal Herria Bildu (ΕΗ Bildu).
Πρόσφατη δημοσκόπηση της εφημερίδας El País προβλέπει ότι η Bildu θα λάβει το 35,4% των ψήφων και 30 έδρες στο περιφερειακό Κοινοβούλιο των 75 εδρών -οκτώ έδρες λιγότερες από την απόλυτη πλειοψηφία- το PNV το 34,5% των ψήφων και 28 έδρες, το PSE-EE (το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Χώρας των Βάσκων, περιφερειακό παρακλάδι του ισπανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος PSOE) το 13,4% των ψήφων και 10 έδρες, και το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) το 8,2% των ψήφων και έξι έδρες.
Το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα (PNV) κυβερνά σχεδόν συνεχόμενα από το 1980 και σήμερα συμμετέχει ως μεγάλος εταίρος σε κυβερνητικό συνασπισμό με το PSE-EE. Έτερη πρόσφατη έρευνα, που διεξήχθη από το Κέντρο Κοινωνιολογικών Ερευνών, έχει δείξει ότι η Bildu θα μπορούσε να λάβει το 35,1% των ψήφων, το PNV το 33,5%, το PSE-EE το 14,1% και το PP το 7%.
Ο Πάμπλο Σιμόν, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Κάρολος Γ’ της Μαδρίτης, παρατηρεί ότι παρά το δημοσκοπικό προβάδισμα του Bildu, η πιο πιθανή έκβαση είναι η συνέχιση της κυβέρνησης συνεργασίας του PNV με το PSE-EE. «Νομίζω ότι το πιο ενδιαφέρον σε αυτές τις εκλογές είναι το πώς η Bildu μπορεί να γίνει το μεγαλύτερο κόμμα. Αυτή τη στιγμή, είναι στήθος με στήθος με το PNV, αλλά θα δούμε τι θα συμβεί, επειδή αυτή η τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής εκστρατείας δεν πήγε τόσο καλά [σ.σ. για ην Bildu]», αναφέρει.
Πράγματι, η εκστρατεία της Bildu επισκιάστηκε ως κόμμα διάδοχο του Μπατασούνα, της πολιτικής πτέρυγας της ΕΤΑ με την αιματηρή της δράση επί σχεδόν μισό αιώνα. Ο Πέλο Οτσαντιάνο, ο 41χρονος υποψήφιος του κόμματος για την προεδρία της κυβέρνησης των Βάσκων, βρέθηκε στο στόχαστρο όταν αναφέρθηκε στην ΕΤΑ ως «ένοπλη ομάδα» και όχι ως τρομοκρατική κατά τη διάρκεια ντιμπέιτ εντός της εβδομάδας, γράφει ο Guardian. Η (μη) αναφορά του αυτή αξιοποιείται τώρα από τους αντιπάλους του.
Η πρόθεση του κόμματος Bildu να αποστασιοποιηθεί από τη βία του παρελθόντος τέθηκε υπό αμφισβήτηση και πέρυσι όταν πρότεινε 44 καταδικασθέντα μέλη της ΕΤΑ, μεταξύ των οποίων επτά άτομα που κρίθηκαν ένοχα για βίαια εγκλήματα, ως υποψηφίους στις τοπικές εκλογές. Ο ηγέτης του κόμματος Αρνάλντο Οτέγι άλλωστε είχε καταδικαστεί στο παρελθόν σε συνολικά 14 χρόνια φυλάκισης για απαγωγή και εξύμνηση της τρομοκρατίας και είχε διαρκώς «εκκρεμότητες» με τα ισπανικά δικαστήρια, ακόμη και πριν από λίγους μήνες, παρά την αποκήρυξη από τον ίδιο της βίας.
