Ίσως σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη αναμέτρηση στην Ιστορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ζωτικής σημασίας να μην χαθεί η μεγάλη εικόνα στην Ευρώπη πίσω από εγχώρια διλήμματα και αμιγώς εθνοκεντρικά κριτήρια, ψήφους δυσαρέσκειας ή τιμωρίας και αποχή. Εν καιρώ γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας, και με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ πιθανώς στον ορίζοντα, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ενώπιον πολυκρίσεων και τεράστιων προκλήσεων, και η ευρωκάλπη έρχεται να χαράξει τις πολιτικές ισορροπίες και τους συσχετισμούς που θα ορίσουν τη μελλοντική της κατεύθυνση.
«Ψηφίστε ειδάλλως άλλοι θα αποφασίσουν για εσάς»: Στο μήνυμα του Ευρωκοινοβουλίου περικλείεται ο μεγάλος κίνδυνος που συνιστά η αποχή για τη Δημοκρατία στην Ένωση των «27». Ο εκλογικός κύκλος που άνοιξε την Πέμπτη και κορυφώνεται σήμερα ήλθε να «συμβαδίσει» με την 80ή επέτειο της Απόβασης της Νορμανδίας. Ήταν οι πόνοι του τοκετού που γέννησαν την ελεύθερη Ευρώπη.
Η Δημοκρατία, η ελεύθερη Ευρώπη, η ελεύθερη ψήφος και η δυνατότητα συνδιαμόρφωσης της πορείας στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βαδίσει -όσες και αν είναι οι αδυναμίες, οι δυστοκίες και τα παράπονα που γεννώνται από αυτήν-, είναι το κληροδότημα όσων πίστεψαν, πάλεψαν, θυσιάστηκαν. Όσοι έζησαν τις πιο σκοτεινές στιγμές της Ευρώπης, που και σήμερα βιώνει έναν πόλεμο στην καρδιά της, απευθύνονται μέσω του ακόλουθου βίντεο του Ευρωκοινοβουλίου στις νεότερες γενιές για να πουν ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και αυτονόητο.
«Το έχω κρατήσει αυτό στα βάθη της καρδιάς μου για χρόνια. Το σκέφτομαι κάθε πρωί, μα δε μιλώ γι' αυτό. Ξέρεις Ρομπέν, δεν θα έπρεπε να βρίσκομαι εδώ σήμερα. Θα έπρεπε να έχω πεθάνει. Στις 17 Ιουνίου του 1940», αρχίζει η διήγηση...
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μοναδικό άμεσα εκλεγμένο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τα 720 εκλεγμένα μέλη στην Ολομέλεια αφορούν κάθε Ευρωπαίο πολίτη -από τη διασφάλιση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων του ως καταναλωτή ή ταξιδιώτη, έως τα μείζονα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής και Άμυνας της ΕΕ, τη θωράκιση του Κράτους Δικαίου, τη μεταναστευτική πολιτική, την έγκριση του Κοινοτικού Προϋπολογισμού και την εποπτεία εφαρμογής του.
Από τους νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές «περνά» η ανάδειξη των προσώπων που θα στελεχώσουν τις κορυφαίες θέσεις στους κοινοτικούς θεσμούς και οι οποίοι θα χαράξουν πολιτική και θα μιλούν εξ ονόματος της Ευρώπης -η προεδρία της Κομισιόν, το σώμα των κοινοτικών επιτρόπων και ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Η υποψηφιότητα για την επανεκλογή της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν εκ μέρους του ΕΛΚ, εφόσον υπάρξει τελικά συμφωνία επ’ αυτής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα πρέπει να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκή Κοινοβούλιο (361 έδρες).
Από τις πρώτες άμεσες εκλογές του 1979, και ιδίως όταν το Ευρωκοινοβούλιο απέκτησε περισσότερες αρμοδιότητες και εξουσία λήψης αποφάσεων από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, στο Στρασβούργο επικρατούσε πάντοτε ένας άτυπος κεντρώος «μεγάλος συνασπισμός» μεταξύ Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και Σοσιαλδημοκρατών. Η πλειοψηφία είναι απαραίτητη τόσο για την εκλογή της νέας Επιτροπής όσο και για να μην επιβραδύνεται συνεχώς το κοινοβουλευτικό έργο από εξαντλητικές διαπραγματεύσεις και διασταυρούμενα βέτο. Η συρρίκνωση ψήφων προς τις δύο μεγάλες πολιτικές ομάδες οδήγησε προ πενταετίας στην ενσωμάτωση των Φιλελευθέρων (Renew) στην πλειοψηφία σε μόνιμη βάση.
Οι τελευταίες μετρήσεις προ των εκλογών προβλέπουν ότι αυτή η πλειοψηφία του κέντρου ίσως γίνει ακόμη πιο ισχνή, και ότι οι ψήφοι που θα χαθούν θα ρέουν προς τη σκληρή Δεξιά και Άκρα Δεξιά, τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR) υπό τη ντε φάκτο ηγεσία της Τζόρτζια Μελόνι και την Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) που εκφράζει αμιγώς το χώρο της λαϊκιστικής ριζοσπαστικής δεξιάς και εκεί την πρωτοκαθεδρία έχει η Μαρίν Λεπέν, καθώς και ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα των «αδέσμευτων», δηλαδή των βουλευτών που περιμένουν να βρουν τη δική τους θέση.
Παρά τις μετατοπίσεις αυτές, και αν δεν υπάρξουν εκπλήξεις στην κάλπη, η συμμαχία των ομάδων που θα μπορέσει να ξεπεράσει την απόλυτη πλειοψηφία των 361 ψήφων προδιαγράφεται ότι θα είναι και πάλι ο μεγάλος συνασπισμός του Κέντρου (που συγκεντρώνει κατά τις μετρήσεις 399 έδρες). Ένας κεντροαριστερός συνασπισμός που θα περιλάμβανε τους Σοσιαλιστές, τους Πράσινους και την Αριστερά (GUE/NGL) θα «σταματούσε» στις 215 έδρες.
Μπορεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της επόμενης πενταετίας να είναι πιο συντηρητικό στο σύνολό του, ωστόσο το μέγεθος της πολιτικής αλλαγής θα κρίνουν η δυναμική και οι επιλογές του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) σε συνδυασμό με τη δύναμη των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) και Φιλελευθέρων (Renew), που θα είναι καθοριστικής σημασίας ως πρς τη διατήρηση ή μη της παραδοσιακής κατανομής των εξουσιών μεταξύ των μετριοπαθών κεντρώων δυνάμεων που έχουν καθιερώσει σε βάθος χρόνου ένα modus vivendi συμβιβασμού και ισορροπιών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Τα κεντροδεξιά, κεντροαριστερά, φιλελεύθερα και πράσινα κόμματα θα υπερτερούν σαφώς των ακροδεξιών κομμάτων στη δέκατη εκλογική διαδικασία για το Ευρωκοινοβούλιο -και την πρώτη μετά το Brexit. Τα βασικά ερωτήματα είναι αν θα κερδίσουν μια λειτουργική πλειοψηφία, αν οι Πράσινοι θα κληθούν να συμμετάσχουν στην παραδοσιακή κεντρώα συμμαχία, και η έκταση της επιρροής του ευρύτερου χώρου της Άκρας Δεξιάς μετεκλογικά -που προδιαγράφεται ότι θα εξέλθει ενισχυμένη, είναι εντούτοις κατακερματισμένη.
Μεταξύ των ερωτημάτων που ζητούν απάντηση την επομένη των ευρωεκλογών είναι πού θα καταλήξουν οι ζυμώσεις γύρω από την υποψηφιότητα επανεκλογής της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τι θα σημάνει μία «δεξιά στροφή» στο Ευρωκοινοβούλιο για σειρά ζητημάτων, περιλαμβανομένων μεταναστευτικού και Πράσινης Συμφωνίας, αν θα υπάρξουν παραφωνίες ως προς τη στήριξη στην εμπόλεμη Ουκρανία, πώς θα βαδίσει η ΕΕ στο μέτωπο της οικονομίας και του ανταγωνισμού.
Όσον αφορά το χώρο των εθνικιστικών/ακροδεξιών δυνάμεων, οι πολιτικές των κομμάτων που μετέχουν σε ECR και ID συγκρούονται σε πολλά σημεία (ιδίως όσον αφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία), εξ ου και δεν θεωρείται ότι μπορεί να ευοδωθεί το «άνοιγμα» που έκανε η Μαρίν Λεπέν στην Τζόρτζια Μελόνι για τη συγκρότηση ενιαίας ομάδας. Σε περίπτωση συνένωσης των ECR και ID το άθροισμα των εδρών τους κατά τα τρέχοντα προγνωστικά (148 έδρες) θα τους έδινε τη δεύτερη θέση στο Ευρωκοινοβούλιο, πίσω από το ΕΛΚ και μπροστά από τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D). Όλο το φάσμα, από τους πιο μετριοπαθείς έως και την (αποκλεισθείσα από την ID) Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που προσεγγίζει τον δεξιό εξτρεμισμό, καθώς και το Fidesz του Βίκτορ Όρμπαν που εξετάζει να εισέλθει στο ECR, θα μπορούσε να ξεπεράσει σε αριθμό ευρωβουλευτών εκείνους του ΕΛΚ.
Η τελευταία πριν την έναρξη της εκλογικής διαδικασίας μέτρηση της Europe Elects «δίνει» στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα 182 έδρες, στους Σοσιαλδημοκράτες 136 έδρες και στους Φιλελεύθερους 81 έδρες. Διατηρούν μία πλειοψηφία 399 ευρωβουλευτών στο σύνολο των 720 μελών του Ευρωκοινοβουλίου. Η ομάδα ECR εμφανίζεται σε τροχιά να αποσπάσει 79 έδρες (από 68) και η Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) 69 έδρες -δέκα περισσότερες συγκριτικά με το 2019, και αυτό μετά και τον αποκλεισμό της ΑfD. Ο αριθμός των μη εγγεγραμμένων φθάνει τους 76, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και αρκετοί ακροδεξιοί. Οι Πράσινοι εκλέγουν 55 ευρωβουλευτές (17 λιγότεροι) και η Αριστερά εμφανίζεται να συγκεντρώνει 38 έδρες.
Στις ευρωεκλογές του 2019 το ποσοστό συμμετοχής στις ευρωκάλπες διαμορφώθηκε στο 50,66%. Ήταν κατά οκτώ μονάδες υψηλότερο από το 2014. Το 2009 η προσέλευση είχε αγγίξει το 42,97% και το 2004 το 45,47%.
