Ασταθή φράγματα - τα οποία συγκρατούν τεράστιες ποσότητες αποβλήτων ορυχείων ουρανίου - πάνω από την κοιλάδα της Φεργκανά στην Κεντρική Ασία θα μπορούσαν να προκαλέσουν πυρηνική καταστροφή σε μια κλίμακα ίδια με του Τσερνόμπιλ, εάν αυτά καταρρεύσουν, όπως αποκάλυψαν μελέτες.
Τα φράγματα που συγκρατούν περίπου 700.000 κυβικά μέτρα αποβλήτων ορυχείων ουρανίου στο Κιργιστάν έχουν καταστεί αναξιόπιστα μετά την κατολίσθηση του 2017.
Μια ακόμη κατολίσθηση ή ένας σεισμός, μπορούν να στείλουν τα απόβλητα σε ένα σύστημα ποταμών που χρησιμοποιούνται για την άρδευση καλλιεργήσιμων εκτάσεων στο Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν, έδειξαν μελέτες στις εγκαταστάσεις διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων της σοβιετικής εποχής. Το γεγονός αυτό θα αναγκάσει πιθανώς εκατομμύρια ανθρώπους στις τρεις αυτές χώρες να μετεγκατασταθούν.
Οι μελέτες αυτές, που είναι μέρος ενός προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, δείχνουν ότι ο τύπος των αποβλήτων δεν μπορεί να φυλάσσεται με ασφάλεια στις παρούσες εγκαταστάσεις και θα χρειασθεί να μεταφερθούν μακριά από τις όχθες του ποταμού Μαϊλί-Σου.
Η κοιλάδα της Φεργκανά, όπου θα καταλήξει το μολυσμένο νερό, είναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή στην Κεντρική Ασία με 16 εκατομμύρια ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους ασχολούνται με την καλλιέργεια βαμβακιού, ρυζιού, σιτηρών, φρούτων και οπωροκηπευτικών.
«Εάν μια κατολίσθηση προκαλέσει την υπερχείλιση του ποταμού, τα απόβλητα από τα δύο φράγματα των ορυχείων θα εισέλθουν στο νερό» δήλωσε η Γκουλσέρ Αμπντουλάγιεβα, διευθύντρια του εργαστηριού ραδιενεργών στοιχείων του Μαϊλί–Σου. «Η περιβαλλοντική καταστροφή θα ήταν σχεδόν συγκρίσιμη με το Τσερνόμπιλ».
Οι μελέτες έδειξαν ότι τα απόβλητα σε αυτά τα φράγματα είναι σε υγρή μορφή, και συνεπώς πιο επικίνδυνα και μπορούν να καταλήξουν στον ποταμό στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού, δήλωσε ο Σεμπάστιαν Χες, ένας μηχανικός που εργάζεται στη γερμανική εταιρεία G.E.O.S η οποία έχει υπογράψει σύμβαση με την κυβέρνηση του Κιργιστάν.
«Αυτό μπορεί να είναι μια τρομερή καταστροφή» είπε ο ίδιος, προσθέτοντας ότι «αυτό το νερό χρησιμοποιείται για την άρδευση καλλιεργήσιμων εκτάσεων, το οποίο σημαίνει ότι τα αγροτικά προϊόντα μπορεί να είναι μολυσμένα».
Τα θεμέλια των φραγμάτων που διαβρώθηκαν από το νερό κατά τη διάρκεια της κατολίσθησης του 2017 η οποία προκάλεσε άνοδο της στάθμης του νερού στον ποταμό, έφεραν τον ποταμό πιο κοντά στα απόβλητα.
Η κυβέρνηση του Μπισκέκ και η εταιρεία G.E.O.S. εκτιμούν ότι θα χρειασθούν 22-25 εκατ. ευρώ για να μεταφερθούν τα απόβλητα από τις δύο ανασφαλείς τοποθεσίες σε μια άλλη αρκετά μακριά από τον ποταμό.
Η περιοχή κοντά στην πόλη Μαϊλί-Σου, μια από τις μεγαλύτερες χωματερές μεταλλευμάτων ουρανίου στον κόσμο, αναπτύχθηκε από τη Σοβιετική Ένωση μεταξύ των δεκαετιών 1940 και 1960. Ένα εργοστάσιο στην πόλη επεξεργαζόταν επίσης μετάλλευμα ουρανίου από άλλα πλησιέστερα ορυχεία.
