Μπορεί ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν -μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών- να έλαβε την απόφαση για πρόωρες εκλογές «ώστε να ξεκαθαρίσει η κατάσταση», στην πραγματικότητα όμως η αυριανή είναι μια πολύ επικίνδυνη Κυριακή για τη Γαλλία. Στο τέλος της ημέρας, τα πράγματα μπορεί να αποδειχθούν πολύ πιο μπερδεμένα. Με πολλά αγκάθια, με δρόμο επί ασπαλάθων…
Αγκάθι 1ο. Η Εθνοσυνέλευση που θα εκλεγεί αύριο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να διαλυθεί πριν από τις 9 Ιουνίου του 2025. Με πρώτη δύναμη τον Εθνικό Συναγερμό της Λεπέν και με δεδομένο ότι ο Μπαρντελά έχει πει ότι δεν πρόκειται να λειτουργήσει ως «συνεργάτης του Προέδρου», η Γαλλία θα ζήσει τη δυσκολότερη συγκατοίκηση στην Ιστορία της. Αν πάλι στην πρώτη θέση βρεθεί το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, οι διαφωνίες μεταξύ τους είναι τόσο μεγάλες, που είναι πολύ πιθανόν το Μέτωπο να διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη.
Αγκάθι 2ο. Η διαχείριση της καθημερινότητας έως ότου η νέα κατάσταση βρει τα πατήματά της. Το Γαλλικό Σύνταγμα συντάχθηκε από τον Ντε Γκολ και τον Μισέλ Ντεμπρέ το 1958, με δεδομένο ότι ουδέποτε κατά την Τέταρτη Δημοκρατία υπήρξε απόλυτη πλειοψηφία. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο διορισμός του πρωθυπουργού ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Προέδρου (άρθρο 8). Αλλά το άρθρο 49 επιτρέπει στην Εθνοσυνέλευση να ανατρέψει την κυβέρνηση με πρόταση μομφής. Θεωρητικά αυτός είναι και ο λόγος που επιβάλλει στον Πρόεδρο να επιλέξει πρωθυπουργό από το πρώτο κόμμα. Αλλά ούτε και αυτό εξασφαλίζει κοινοβουλευτική ηρεμία.
Μετά τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές υποβλήθηκαν 32 προτάσεις μομφής. Πάντα σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 8) δεν υπάρχει προθεσμία εντός της οποίας ο Πρόεδρος οφείλει να διορίσει πρωθυπουργό. Μάλιστα, βάσει του άρθρου 12 (διασφάλιση της συνέχειας του Κράτους), ο Πρόεδρος μπορεί να κρατήσει στη θέση του τον απερχόμενο πρωθυπουργό (στην προκειμένη περίπτωση τον Γκαμπριέλ Ατάλ), προκειμένου να διαχειριστεί «τρέχουσες υποθέσεις». Όπως για παράδειγμα η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Εθνοσυνέλευση θα συνεδριάσει στις 18 Ιουλίου (δεύτερη Πέμπτη από τις εκλογές σύμφωνα με το Σύνταγμα), θα εκλεγεί Πρόεδρος με μυστική ψηφοφορία και μέχρι τις 20 Ιουλίου θα πρέπει να ανακοινωθεί η σύνθεση των κοινοβουλευτικών επιτροπών. Επομένως, όλα δείχνουν ότι θα υπάρξει ένα διάστημα όπου θα λειτουργεί μια υπηρεσιακή στην ουσία κυβέρνηση και ένα διάστημα κυβερνητικής παραλυσίας.
Τα πέντε σενάρια
Αγκάθι 3ο. Τα πέντε δύσκολα σενάρια για σχηματισμό κυβέρνησης. Το πρώτο σενάριο προβλέπει μια κυβέρνηση συνασπισμού (γνωστή και ως «Ουράνιο Τόξο»). Ο Πρόεδρος ορίζει μια προσωπικότητα που θα αναλάβει να σχηματίσει την κυβέρνηση που θα λάβει τη Δεδηλωμένη. Στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσε να σχηματιστεί μια συμμαχία με τμήμα της Αριστεράς, τους Μακρονιστές και τους Ρεπουμπλικάνους. Αλλά υπάρχουν πολλές διαφωνίες σε όλα τα μπλοκ. Το δεύτερο σενάριο αφορά τον σχηματισμό μιας τεχνοκρατικής κυβέρνησης, με επικεφαλής μια εξωκοινοβουλευτική προσωπικότητα και μέλη τεχνοκράτες. Η εμπειρία – κυρίως στην Ιταλία – έχει δείξει ότι αυτές οι κυβερνήσεις δεν πάνε μακριά, καθώς οι βουλευτές δύσκολα ψηφίζουν τα προτεινόμενα από μια τέτοια κυβέρνηση μη αιρετών νομοθετήματα.
Μέσα σε μια τέτοια παραλυσία θα μπορούσε η Γαλλία να φθάσει ως τον Ιούνιο του 2025, οπότε θα ξαναστήνονταν κάλπες. Στο τρίτο σενάριο, ο Πρόεδρος θα όριζε πρωθυπουργό τον Μπαρντελά. Αλλά αυτή θα ήταν μια δύσκολη συγκατοίκηση, αφού ο επικεφαλής της Ακροδεξιάς έχει δηλώσει ότι «δεν θα γίνει συνεργάτης του Προέδρου. Σε ένα τέταρτο σενάριο, πρωθυπουργός θα οριζόταν πρόσωπο από το αριστερό Νέο Λαϊκό Μέτωπο. Και εδώ η συγκατοίκηηση θα ήταν δύσκολη, αφού σύνθημά τους είναι η μετάβαση στην Έκτη Δημοκρατία, με κατάργηση της «προεδρικής μοναρχίας», όπως την αποκαλούν, και του άρθρου 49-3 του Συντάγματος, που προβλέπει ένα είδος νομοθέτησης χωρίς ψηφοφορία στη Βουλή εφόσον δεν υπάρχει η Δεδηλωμένη. Ένα πέμπτο σενάριο προβλέπει μια συμφωνία για ψήφιση νομοσχεδίων, μετά από συμφωνίες, κάτι που επίσης οδηγεί σε παραλυσία.
Κίνδυνος για εξωτερική πολιτική και οικονομία
Αγκάθι 4ο. Κίνδυνος για τη διεθνή θέση της Γαλλίας. Βάσει Συντάγματος, ο Πρόεδρος είναι αρμόδιος για την εξωτερική πολιτική. Αλλά η Λεπέν έχει πει ότι σκοπεύει να ασκεί επιρροή στις διεθνείς σχέσεις της χώρας, κάτι που θα ήταν πολύ επικίνδυνο την ώρα που μαίνονται οι πόλεμοι στη Συρία, στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, ενώ η Αφρική τελεί σε πλήρη αποσταθεροποίηση. Αυτές τις μέρες βλέπουμε ότι ο Όρμπαν -η Ουγγαρία ανέλαβε την προεδρία της ΕΕ- ήδη κάνει του κεφαλιού του. Χωρίς ξεκάθαρο νικητή, η Γαλλία θα αντιμετωπίσει υπαρξιακά προβλήματα στη διεθνή σκηνή και θα αμφισβητηθεί η ιστορική της διεθνής παρουσία. Επιπλέον, ελλοχεύει και ο κίνδυνος να απομακρυνθεί από την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική.
Αγκάθι 5ο. Τα οικονομικά προγράμματα τόσο της ακροδεξιάς όσο και της ακροαριστεράς όχι μόνο είναι μη εφαρμόσιμα, αλλά θα αποβούν και επικίνδυνα για τη γαλλική οικονομία. Η Γαλλία βρίσκεται ήδη σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και ήδη υποβαθμίζεται από τους Διεθνείς Οίκους Αξιολόγησης.
Αγάπη μου ξέχασα τους ψηφοφόρους!
Αγκάθι 6ο. Στην προσπάθεια να αποτραπεί η απόλυτη πλειοψηφία της Ακροδεξιάς, τουλάχιστον 220 υποψήφιοι από όλα τα δημοκρατικά κόμματα που είχαν στον πρώτο γύρο καταλάβει την τρίτη θέση αποσύρθηκαν ώστε να μην εκλεγεί ο προερχόμενος από την Ακροδεξιά υποψήφιος. Από τις 306 περιφέρειες με τρεις υποψηφίους, μόνο σε 89 παρέμειναν και οι τρεις υποψήφιοι. Η δημιουργία, όμως, αυτού του Δημοκρατικού Μετώπου έχει κινδύνους, διότι τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου ασχολήθηκαν περισσότερο με τις μεταξύ τους συνεννοήσεις και συμμαχίες και καθόλου με τους ψηφοφόρους. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος οι πολίτες να αντιδράσουν με αποχή. «Αγάπη μου ξέχασα τους ψηφοφόρους», ήταν ο τίτλος ενός άρθρου στον γαλλικό Τύπο. Για να μη συμβεί αυτό, ο άρτι εκλεγείς σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Ραφαέλ Γκλυκσμάν έδωσε τη δική του μάχη.
Με άρθρο του στον Μοντ, ο Γκλυκσμάν «μίλησε» στους ψηφοφόρους. Είπε ότι πρέπει να ξεχάσουμε τις διαφορές μας για να υπερασπιστούμε τις αξίες της Δημοκρατίας. «Γνωρίζω», είπε, «πως είναι πολύ σημαντικό για έναν αριστερό ή έναν δεξιό να ψηφίσει χωρίς να γνωρίζει καν το όνομα του βουλευτή που επιλέγουν. Αλλά πρέπει να το κάνουν για να μην παραδοθεί η Γαλλία στην οικογένεια της Λεπέν, Δεν υπάρχει επιλογή που να μας κάνει όλους ευτυχισμένους. Δώστε προτεραιότητα στους κινδύνους. Ας μη χτυπήσουμε τον λάθος εχθρό». Μάλιστα, σε μια συναισθηματική έκρηξη, κάλεσε τους Γάλλους να κάνουν μια «βουτιά» στην ψυχή τους και να βρουν τη δύναμη να ψηφίσουν «ανθρώπους που δε μας αρέσουν, ανθρώπους που τους πολεμάμε».
Αγκάθι 7ο. Η Ακροδεξιά, ο Εθνικός Συναγερμός, προκειμένου να προσελκύσει ψηφοφόρους από όλο το πολιτικό φάσμα, διέγραψαν κάθε ιδεολογία. «Δεν είμαστε κόμμα ιδεολογίας, αλλά κόμμα της δράσης», λέει ο Μπαρντελά. Με τον τρόπο αυτό μένουν χωρίς ιδεολογικά αποθέματα, την ώρα που η πλειοψηφία των στελεχών πρώτης γραμμής είναι εξαιρετικά ριζοσπαστικοποιημένα. Και αυτό – σε περίπτωση νίκης – θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα τόσο στο εσωτερικό του κόμματος, όσο και στη διακυβέρνηση.
Συμβιβασμοί και στο βάθος… Έκτη Δημοκρατία!
Αγκάθι 8ο. Το συνονθύλευμα που συναποτελεί το Νέο Λαϊκό Μέτωπο δεν έχει καταλήξει σε κοινό πρόγραμμα, αλλά σε μια «νομοθετική σύμβαση» είκοσι σελίδων. Εκεί πέραν των γνωστών αριστερών μεγαλοστομιών («η γαλλική διπλωματία στην υπηρεσία της Ειρήνης», δημιουργία διεθνούς δικαστηρίου για το Κλίμα κλπ), υπήρξαν μια σειρά συμβιβασμοί – κυρίως λόγω των κόκκινων γραμμών που έβαλε ο νουνεχής Γκλυκσμάν. Έτσι, υπόσχονται να υπερασπιστούν αταλάντευτα την κυριαρχία και την ελευθερία του ουκρανικού λαού, μέσω της «παράδοσης των απαραίτητων όπλων», διαγραφή του ουκρανικού χρέους, δήμευση περιουσιακών στοιχείων των Ρώσων ολιγαρχών, αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων για την προστασία των πυρηνικών σταθμών.
Επίσης, υποχρεώθηκαν να αποδεχθούν ότι η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση, ζητούν κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, εμπάργκο στις παραδόσεις όπλων στο Ισραήλ, αλλά και δράση για την απελευθέρωση των ομήρων και των «πολιτικών κρατουμένων». Ωστόσο, άφησαν εκτός συμφωνίας την ευρωπαϊκή άμυνα, την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και την πυρηνική ενέργεια, όπου έχουν θηριώδεις διαφορές. Όλα αυτά μαζί ουδείς γνωρίζει πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ώστε να διαμορφωθεί μια γαλλική εξωτερική πολιτική με ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Αγκάθι 9ο. Ακόμη και αν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο της Αριστεράς μπορούσε -μέσω μιας κάποιας ακινησίας- να τα βρει στο εσωτερικό του, η κεντρική τους στρατηγική δύσκολα θα αλλάξει και αυτό θα προκαλούσε μεγάλες αναταράξεις. Το κεντρικό τους δόγμα είναι η πορεία προς την «Έκτη Δημοκρατία», με κατάργηση αυτού που ονομάζουν «προεδρική μοναρχία» - να μπει τέλος στον «εκλεγμένο μονάρχη», όπως αποκαλούν τον Πρόεδρο - και κατάργηση του άρθρου 49-3. Αυτό σημαίνει πως οι διαδηλώσεις θα συνεχιστούν, παρά το γεγονός ότι οι προηγούμενες «Πορείες προς την Έκτη Δημοκρατία» είχαν μικρή συμμετοχή και καθόλου δεν ενθουσίασαν τα πλήθη. Κάτι που ουδόλως ενδιαφέρει τον εριστικό και διχαστικό Ζαν Λυκ Μελανσόν.
Άλλα διδάσκει η Ιστορία!
Αγκάθι 10ο. Είναι και το πιο… παρανοϊκό! Στον δεύτερο γύρο, το πιο πιθανό είναι να επιζήσουν οι μακρονικοί που βρίσκονται πιο κοντά στη Δεξιά από ό,τι στο Κέντρο. Όλα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια συμμαχία του κέντρου με την αριστερά. Αυτό θα προκαλούσε μια ακόμη μεγαλύτερη σύγκρουση ανάμεσα στην κεντροαριστερά και στην Ακροδεξιά – κάτι που ο Πρόεδρος Μακρόν έχει προβλέψει, μιλώντας για τον κίνδυνο του εμφυλίου. Η άποψη που διατυπώθηκε (στο παρασκήνιο) στο μακρονικό στρατόπεδο «ας αφήσουμε να κυβερνήσει η ακροδεξιά τώρα για να χάσει τις προεδρικές του 2027», δεν πρέπει να προέρχεται από γνώστες της Ιστορίας. Με εκλογές βρέθηκαν στην εξουσία οι Ναζί στη Γερμανία και η Γαλλία δεν έχει ακόμη ξεπεράσει το τραύμα του Βισύ…
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
