Η Άγκυρα ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τη Μεσόγειο ως εφαλτήριο για να προωθήσει τις φιλοδοξίες της, μετατρέποντας την . σε ένα εργαστήριο για την επεκτατική πολιτική της, ενώ η εκλαΐκευση του δόγματος «Γαλάζια Πατρίδα», που αμφισβητεί την ύπαρξη ελλαδικών και κυπριακών θαλάσσιων συνόρων, σηματοδοτεί την καθοριστική αναγέννηση ενός φανταστικού Τούρκου κατακτητή στη Μεσόγειο, αναφέρει έκθεση του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (IFRI) που αναλύει τις μεθόδους της γείτονας χώρας.
Το IFRI είναι μια από τις μεγαλύτερες δεξαμενές σκέψης διεθνώς, με μεγάλη επιρροή σε πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους, και στην πρόσφατή έκθεσή του κάνει λόγω για την κατοχή της Κύπρου και το τι σημαίνουν οι εξελίξεις για το μέλλον της Ανατολικής Μεσογείου.
Η έκθεση δημοσιεύθηκε στις 21 Ιουλίου με τίτλο «Η τουρκική μέθοδος στην Μεσόγειο: Ο έλεγχος της Βόρειας Κύπρου» αναλύει σε βάθος το Κυπριακό πρόβλημα και το χρησιμοποιεί ως παράδειγμα για τις μεθόδους που χρησιμοποιεί η Τουρκία στην Μεσόγειο και αναναδημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της κυπριακής εφημερίδας «Η Σημερινή της Κυριακής».
Οι συντάκτριες της έκθεσης, Dorothée Schmid και Yasmina Dahech, που ασχολούνται με ζητήματα Τουρκίας και Μέσης Ανατολής στο IFRI, αναπτύσσουν με λεπτομέρεια τα επιχειρήματά τους και δίνουν μια ολική εικόνα της κατάστασης όπως διαμορφώνεται στα κατεχόμενα με την αεροπορική βάση για drones στο Λευκόνοικο και τις ιδέες για ναυτική βάση διοικητικής μέριμνας, το άνοιγμα μέρους της περίκλειστης περιοχής Αμμοχώστου και την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος του AKP για το Κυπριακό. Η ανάγνωση αυτών των εξελίξεων γίνεται σε συνάρτηση με τις εξαγγελίες για παράνομες γεωτρήσεις και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα βασικά σημεία της έκθεσης είναι:
- Στις 20 Ιουλίου 2021, Ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan και ο Τουρκοκύπριος ομόλογός του Ersin Tatar γιόρτασαν την 47η επέτειο της Επιχείρησης Αττίλας - η τουρκική εισβολή της Κύπρου το 1974, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη του 37% του νησιού από τον τουρκικό στρατό. Απευθυνόμενος στο λεγόμενο "κοινοβούλιο", ανακοίνωσε την κατασκευή ενός νέου θεσμικού συγκροτήματος το οποίο θα εξασφαλίσει περαιτέρω την τουρκική εξουσία. Από μια μακροπρόθεση οπτική, αυτή η επίσκεψη έχει ιδιαίτερη σημασία: Αποτυπώνει την στρατηγική επανεπένδυση στην Κύπρο του Κόμματος Δικαιοσύνης & Ανάπτυξης, μετά από χρόνια σχετικής αδιαφορίας.
- Η υπόθεση της Κύπρου πρέπει να γίνει κατανοητή σε ένα πλαίσιο επαναλαμβανόμενων εντάσεων, κατά τις οποίες οι τουρκικές προελάσεις στην Μεσόγειο τα τελευταία λίγα χρόνια έχουν αιφνιδιάσει τις περιφερειακές δυνάμεις και τους παραδοσιακούς υποστηρικτές τους - τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και ακόμη και τη Ρωσία. Η Ανατολική Μεσόγειος βίωσε ένα καλοκαίρι έντασης το 2020, το οποίο χαρακτηρίστηκε από μια διπλωματική αντιπαράθεση μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας.
- Μετά την ημι-έκπληξη της τουρκικής στρατιωτικής επέμβασης στη Λιβύη, προέκυψαν διαφωνίες σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, με φόντο την εξερεύνηση φυσικού αερίου. Τους τελευταίους μήνες τέτοιες εντάσεις φάνηκε πως είχαν εξουδετερωθεί, με την Ελλάδα και την Γαλλία να έρχονται αντιμέτωπες με την Τουρκία, αλλά η τελευταία επίσκεψη του Erdogan προκάλεσε περαιτέρω διαταραχές στην Κύπρο, η οποία τυγχάνει να είναι το αιώνιο σημείο έντασης με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Οδηγούμενη από το δόγμα Davutoglu, η Άγκυρα ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τη Μεσόγειο ως εφαλτήριο για να προωθήσει τις φιλοδοξίες της. Ο πολλαπλασιασμός νέων συγκρούσεων έχει παγιώσει τη συμφιλίωση της Τουρκίας με την σκληρή ισχύ, όπου η Μεσόγειος έχει μετατραπεί σε ένα εργαστήριο για την επεκτατική πολιτική της Τουρκίας. Η εκλαΐκευση του δόγματος Mavi Vatan (η "Γαλάζια Πατρίδα), που αμφισβητεί την ύπαρξη ελλαδικών και κυπριακών θαλάσσιων συνόρων, σηματοδοτεί την καθοριστική αναγέννηση ενός φανταστικού Τούρκου κατακτητή στη Μεσόγειο.
- Σε αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος είναι μια ουσιώδης γεωπολιτική σφαίρα επιρροής. Η συνεχιζόμενη διαμάχη, στη οποία η Τουρκία τώρα πιέζει για λύση δύο κρατών - μια λύση την οποία η ΕΕ έχει απορρίψει σθεναρά - περιέχει τώρα νέα στοιχεία. Η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο το 2009, μαζί με το οικόπεδο φυσικού αερίου στα κυπριακά ύδατα το 2011, άλλαξαν το παιχνίδι. Η σύμβαση Montego Bay του 19821 καθορίζει ακριβείς κανόνες οριοθέτησης για τις θαλάσσιες περιοχές. Ωστόσο, ως μη-υπογράφουσα, η Τουρκία δεν θεωρεί για τον εαυτό της πως δεσμεύεται από τα πρότυπα που στα χαρτιά ευνοούν την Ελλάδα. Κάνοντας το θέμα πιο περίπλοκο, η Τουρκία, η μόνη χώρα που αναγνωρίζει την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» («ΤΔΒΚ») ως ανεξάρτηση, απαιτεί για τον εαυτό της μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
- Μετά την αποτυχία των τελευταίων διαπραγματεύσεων στη Γενεύη τον Απρίλιο του 2021, η Άγκυρα ζήτησε να αντληθούν διδάγματα από την αδυναμία της διεθνούς κοινότητας και εγκατέλειψε την ιδέα μιας δικοινοτικής ομοσπονδίας στο νησί. Στόχος της Τουρκίας τώρα είναι να εδραιώσει μια ανεξάρτητη κυπριακή οντότητα στο Βορρά, ενισχύοντας ταυτόχρονα την συμμαχία της με την Τουρκία. Το άνοιγμα του Βαρωσίου, μια αστική περιοχή στην Αμμόχωστο που στο παρελθόν ήταν περιφραγμένη από τον καιρό της εισβολής, αναβίωσε και πάλι τις εντάσεις. Ανοίγοντας αυτή τη περιοχή, η Τουρκία φαίνεται αποφασισμένη να παγιώσει τη διαίρεση του νησιού. Τέτοιες εξελίξεις αποκαλύπτουν τη πρόθεση της Τουρκίας να αναδημιουργήσει το Βαρώσι ως κέντρο τουρισμού στη Βόρεια Κύπρο, στα πλαίσια ενός σχεδίου οικονομικής ανάπτυξης με τουρκική στήριξη.
- Η εγκατάσταση μιας βάσης μη-επανδρωμένων αεροσκαφών στο Λευκόνοικο σηματοδοτεί επίσης ένα άλλο σημαντικό ορόσημο στη τουρκική διεκδίκηση εδαφικού ελέγχου επί της Βόρειας Κύπρου. Ενώ η επίσημη συζήτηση πλαισιώνει το έργο ως χώρο για drones επιτήρησης που πρόκειται να συνοδεύσουν τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη φυσικού αερίου, μια τέτοια εξέλιξη για την Κύπρο διευρύνει την πιθανότητα της περιοχής παρακολούθησης της Τουρκίας. Το πιο σημαντικό είναι πως αυτά τα αεροσκάφη, όταν είναι οπλισμένο, αποτελούν ζωτικό κομμάτι του εξοπλισμού που χρησιμοποιεί σήμερα ο τουρκικός στρατός. Επομένως, η αμφισημία σχετικά με τον σκοπό του αεροδρομίου στο Λευκόνοι ανησυχεί τους γείτονες της Τουρκία, ειδικά καθώς ο τουρκικός τύπος αναφέρει την πιθανότητα του να γίνει μια πραγματική αεροπορική βάση ικανή να φιλοξενήσει μαχητικά F-16 - χωρίς εκ των προτέρων διαβούλευση με το ΝΑΤΟ.
- Τέλος, η υποθετική δημιουργία μιας τουρκικής ναυτικής βάσης στη Βόρεια Κύπρο είναι κάτι που συζητείται τακτικά από το 2018. Το 2019 παρουσιάστηκε ένα έργο που στοχεύει να δημιουργήσει ένα λιμένα διοικητικής μέριμνας που σκοπεύει να καλύψει τις ανάγκες των τουρκικών πολεμικών πλοίων που επιχειρούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, δεν υπήρξε συγκεκριμένη εξέλιξη σε αυτό το μέτα. Τέτοιες εξελίξεις προκαλούν σοβαρές ανησυχίες στους Ελληνοκύπριους.
Στις 16 Ιουλίου 2021, οι πυροβολισμοί από τουρκικό πλοίο κατά σκάφους της κυπριακής ακτοφυλακής που περιπολούσε, και για το οποίο η Τουρκία αρνήθηκε την ευθύνη, πυροδότησε και πάλι εντάσεις.
- Οι τελευταίες ανακοινώσεις της Τουρκίας σχετικά με το άνοιγμα του Βαρωσίου έχουν ενοχλήσει τη διεθνή κοινότητα. Οι ενέργειες της Τουρκίας έχουν χαρακτηριστεί ως "απόπειρα εποικισμού" και τις τελευταίες μερικές εβδομάδες η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εμπλακεί σε σιπλωματικές συνομιλίες με όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εν αναμονή μιας νέας κρίσης. Θεωρητικά, και τα πέντε μόνιμα μέλη αντιτίθενται στην ιδέα μιας λύσης δύο κρατών. Ωστόσο, αυτό το είδος των διμερών σχέσεων που πραγματοποιούνται με την Τουρκία προσθέτουν μερικές διαφοροποιήσεις.
- Ενώ η στάση της Γαλλίας παραμένει σθεναρή έναντι των φιλοδοξιών της Τουρκίας, οι ΗΠΑ πρόσφατα έδειξαν την προθυμία τους να την ενσωματώσουν στην ατλαντική κοινότητα. Οι Βρετανοί, που θέλουν πολύ να διατηρήσουν την παρουσία των στρατιωτικών τους βάσεων στην Κύπρο, έχουν ευθυγραμμιστεί με τους Αμερικανούς για την μείωση των εντάσεων με το ΝΑΤΟ. Έχουν επίσης καλλιεργήσει την ιδιαίτερη σχέση τους με την Τουρκία μετά το Brexit. Ωστόσο, για τη Ρωσία και την Κίνα, η υπόθεση της Κύπρο δεν είναι ψηλά στον κατάλογο των προτεραιοτήτων τους. Η ΕΕ έχει μέχρι στιγμής καταδικάσει την Τουρκία, αλλά έχει περιορισμένη εξουσία λόγω της ανάγκης για ομοφωνία και μέχρι στιγμής η πλειοψηφία των αρχηγών των κυβερνήσεων της ΕΕ έχει αποφύγει την αντιπαράθεση.
