Τη στιγμή που η Γαλλία βρίσκεται σε αναζήτηση πρωθυπουργού εν μέσω ενός πρωτόγνωρου πολιτικού αδιεξόδου, αλλά έχοντας αποκρούσει την απειλή μίας κυβέρνησης υπό την Άκρα Δεξιά, η Γερμανία δείχνει να οδεύει προς μία σκοτεινή, τεκτονική αλλαγή στις κρατιδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Θουριγγία, τη Σαξονία και το Βρανδεμβούργο.
Στα κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας η εθνικολαϊκιστή, στα όρια του δεξιού εξτρεμισμού, Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) εμφανίζεται σε τροχιά να επιτύχει τη μεγαλύτερη νίκη της στα χρονικά. Σε ένα κλίμα μάλιστα ενίσχυσης της τάσης απόρριψης της κατεστημένης πολιτικής και κομματικής σκηνής, σημαντικά είναι ταυτόχρονα τα εκλογικά κέρδη που αναμένεται να καταγράψει η ακροαριστερή, λαϊκιστική πλατφόρμα της Σάρα Βάγκενκνεχτ.
Οι ψηφοφόροι σε τρία από τα πέντε γερμανικά κρατίδια που αποτελούσαν μέρος της πρώην κομμουνιστικής Ανατολικής Γερμανίας θα προσέλθουν στις κάλπες για να εκλέξουν νέες περιφερειακές κυβερνήσεις -στη Θουριγγία και τη Σαξονία την 1η Σεπτεμβρίου και στο Βρανδεμβούργο στις 22 Σεπτεμβρίου.
Τα τέσσερα παραδοσιακά κεντρώα κόμματα -η Ένωση Χριστιανοδημοκρατών και του βαυαρικού αδελφού κόμματος των Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU), οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD), οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι του FDP- οδεύουν, εφόσον επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις, προς εκλογική κατάρρευση, με ορισμένες προβλέψεις να δείχνουν ότι θα λάβουν συνολικά λιγότερο από το ήμισυ των ψήφων. Στην πιο ακραία μάλιστα περίπτωση της Θουριγγίας τα καθιερωμένα κεντρώα κόμματα αναμένεται να λάβουν μόνο το ένα τρίτο των ψήφων.
Οι υπαρκτοί εδώ και χρόνια φόβοι από τη συνεχή άνοδο της AfD επιβεβαιώθηκαν στις Ευρωεκλογές, προμηνύοντας πιθανώς μία νίκη της στις κρίσιμες εκλογές του Σεπτεμβρίου στα τρία κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία της εξτρεμιστικής, ρατσιστικής και εν μέρει νεοναζιστικής ιδεολογίας -εκδιωγμένη μέχρι και από την Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), την πολιτική ομάδα που εκφράζει αμιγώς το χώρο της λαϊκιστικής ριζοσπαστικής δεξιάς- αναδείχθηκε σε εθνικό επίπεδο δεύτερη δύναμη μετά τη Χριστιανική Ένωση (30,02%) συγκεντρώνοντας ποσοστό 15,80% με το SPD να ακολουθεί με 13,9%. Στην ανατολική Γερμανία ήλθε πρώτη.
Αν επικρατήσει η AfD στις επικείμενες κρατιδιακές εκλογές, θα μπορούσε θεωρητικά να εκλέξει τοπικούς πρωθυπουργούς ένα κόμμα που αγγίζει το φάσμα του δεξιού εξτρεμισμού και ελέγχεται από τους θεσμούς για το εάν στοιχίζεται με τις αρχές του γερμανικού Συντάγματος.
Σε αυτά τα πρώην κρατίδια της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας μεγάλο μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να διάκειται φιλικά προς τη Ρωσία, ή τουλάχιστον απορρίπτει την εχθρότητα της Γερμανίας προς εκείνην, και αντιτίθεται στη στρατιωτική, οικονομική και πολιτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Κάποτε την τάση συμπάθειας προς τη Μόσχα, αλλά και το οικονομικό χάσμα με τα κρατίδια της Δυτικής Γερμανίας, εισέπραττε πολιτικά το αριστερό Die Linke. Μάλιστα, ο πρώτος «αριστερός» πρωθυπουργός κρατιδίου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας προέρχεται από τη Θουριγγία. Σήμερα, η AfD είναι εκείνη που κινητοποιεί αυτές τις τάσεις.
«Τα ανατολικά γερμανικά κρατίδια ήταν πάντα διαφορετικά λόγω του ιστορικού και πολιτιστικού τους υπόβαθρου», δηλώνει στο Euractiv ο Κονσταντίν Βούρτμαν, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Έρλανγκεν. Η αυταρχική και αντικαθεστωτική εκλογική συμπεριφορά τους αποδίδεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι οι πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας μεγάλωσαν σε μια δικτατορία και στα οικονομικά προβλήματα στα ανατολικά μετά την επανένωση της Γερμανίας.
Στη Θουριγγία εκτιμάται (έρευνα της Insa) ότι σχεδόν οι μισές ψήφοι και έδρες θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην AfD με ένα ποσοστό 30%, ενώ το κόμμα για τη Λογική και τη Δικαιοσύνη της Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) κινείται στο 19%. Το CDU προβλέπεται να κινηθεί γύρω από το 21%. Ο ομοσπονδιακός κυβερνητικός συνασπισμός του SPD, των Πρασίνων και του FDP συγκεντρώνει μόλις 15%. Το Αριστερό Κόμμα του Μπόντο Ραμέλοβ, νυν πρωθυπουργού του κρατιδίου, αναμένεται να συγκεντρώσει το 15% των ψήφων.
Στη Σαξονία, η έρευνα της ίδιας εταιρείας δίνει στο CDU 34%, στην AfD 30%, στο κόμμα Βάγκενκνεχτ 11%, στο SPD και τους Πράσινους 6% και στην Αριστερά 4%. Ανάλογη είναι η εικόνα για τις επιδόσεις της AfD και στο Βρανδεμβούργο: Η Εναλλακτική για τη Γερμανία προβλέπεται να λάβει 24%, το SPD του κρατιδιακού πρωθυπουργού Ντίτμαρ Βόιντκε 20%, το CDU 19%, το BSW 17%, οι Πράσινοι και η Αριστερά 5% και το FDP 2%.
Εάν επαληθευτούν οι δημοσκοπικές προβλέψεις, σε κάποια κρατίδια το SPD, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι δεν θα μπορέσουν καν να περάσουν το όριο του 5%, αλλά και αν το υπερβούν η παρουσία τους στα τοπικά Κοινοβούλια θα είναι ισχνή. Το αριστερό Die Linke μπορεί να ελπίζει σε μία «αξιοπρεπή» παρουσία μόνο στη Θουριγγία.
Παρά το εκλογικό άλμα και την πιθανή πρωτιά της εξτρεμιστικής AfD στις κάλπες, η βασική πρόκληση της επομένης ημέρας των εκλογών είναι η διακυβέρνηση των κρατιδίων αυτών, καθώς οι κυβερνήσεις τους διαθέτουν ευρείες εξουσίες. Η AfD είναι απομονωμένη από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου και του BSW, σε μία «υγειονομική ζώνη», γνωστή ως «Brandmauer».
Ωστόσο, ιδεολογικά ασύμβατες μεταξύ τους δυνάμεις θα πρέπει να συνεργαστούν και θα μπορούσαν να φέρουν στην εξουσία ακόμη και τη Λογική και τη Δικαιοσύνη της πλέον προβεβλημένης, όσο και αμφιλεγόμενης πολιτικού της Αριστεράς που υπέγραψε το 2023 χαρτιά «διαζυγίου» έπειτα από έναν ταραγμένο πολιτικό βίο με το Die Linke. Στο Βρανδεμβούργο και τη Θουριγγία, για παράδειγμα, η συνεργασία μεταξύ του ακροαριστερού BSW και του χριστιανοδημοκρατικού CDU είναι πιθανό να απαιτηθεί για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Οι Χριστιανοδημοκράτες πάντως δεν έχουν αποκλείσει τη συνεργασία με το BSW σε επίπεδων διακυβέρνησης των κρατιδίων, παρά τις εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις τους σε όλα σχεδόν τα θέματα σε ομοσπονδιακό επίπεδο, από την οικονομία μέχρι την εξωτερική πολιτική, και παρά τις αντιδράσεις επιχειρηματιών και οικονομολόγων που κρούουν των κώδωνα του κινδύνου ότι με το BSW στην εξουσία τα κρατίδια θα οδηγηθούν σε οικονομικό μαρασμό, καθώς θα γίνουν λιγότερο ελκυστικά στο επιχειρείν. Η υποψήφια της Συμμαχίας της Σάρα Βάγκενκνεχτ στη Σαξονία, Ζαμπίνε Τσίμερμαν, απορρίπτει την κριτική, λέγοντας ότι το κόμμα της δίνει προτεραιότητα στα συμφέροντα των μικρών και οικογενειακών επιχειρήσεων και στην ένταξη ξένων εργαζομένων στην αγορά εργασίας.
Ορισμένα στελέχη του CDU ελπίζουν σε μια συσπείρωση της τελευταίας στιγμής γύρω από κεντρώους υποψηφίους, η οποία θα ωφελούσε κυρίως τους Χριστιανοδημοκράτες, με δεδομένο ότι θα είναι το πρώτο κόμμα στη Σαξονία και θα διατηρήσει δυνάμεις, ακόμη κι αν δεν είναι το πρώτο κόμμα, στη Θουριγγία.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η μελλοντική κυβερνησιμότητα των τριών ανατολικογερμανικών κρατιδίων θα εξαρτηθεί από την προθυμία των κομμάτων να συνεργαστούν πέρα από κομματικές γραμμές -και σαφώς πέραν της AfD.
Οι εκλογές σε αυτά τα τρία κρατίδια ακόμη κι αν δεν αποτελέσουν προς το παρόν τη θρυαλλίδα για αλλαγές των πολιτικών ισορροπιών σε επίπεδο ομοσπονδιακής κυβέρνησης, θα έλθουν να προστεθούν σε μία σειρά παράγοντες φέρνοντας σε ακόμη πιο δυσχερή θέση τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς, που βαδίζει σε σαθρό έδαφος προς τις ομοσπονδιακές εκλογές σε ένα χρόνο από τώρα, αν όχι και νωρίτερα σε περίπτωση πρόωρης προσφυγής στην κάλπη, ηγούμενος της πιο αντιδημοφιλούς κυβέρνησης στη σύγχρονη γερμανική Ιστορία.
