Η νέα κρίση στη Μέση Ανατολή ύστερα από το τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ, εξελίσσεται με αιματοχυσία. Ο πόλεμος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, και έκτακτα γεγονότα, όπως ο βομβαρδισμός σε νοσοκομείο στη Λωρίδα της Γάζας, επιβεβαιώνουν πως κινούμαστε σε αχαρτογράφητα ύδατα.
To Iσραήλ αναμένεται να κινηθεί στρατιωτικά προς την κατεύθυνση του πλήρους αφοπλισμού της Χαμάς με τρόπο που το ίδιο θα κρίνει κατάλληλο, χωρίς, προφανώς, να δώσει πληροφορίες για τη φύση και το περιεχόμενο των επιχειρήσεών του. Ο κίνδυνος κλιμάκωσης και ανθρωπιστικής κρίσης είναι υπαρκτός, αλλά η κατάσταση χρειάζεται καθημερινή παρακολούθηση και ανάλυση. Άλλωστε, το περίπλοκο ζήτημα της επιστροφής των ομήρων μπορεί ανά πάσα στιγμή να καθορίσει την πορεία του πολέμου.
Ενώ η ασφάλεια αποτελεί προτεραιότητα για το Ισραήλ, o αντίκτυπος της συνεχιζόμενης στρατιωτικής δράσης του στο Παλαιστινιακό είναι εξαιρετικά δύσκολο να προκαθοριστεί την τρέχουσα στιγμή. Ακόμα και υπό πολύ καλύτερες συνθήκες, όμως, το Παλαιστινιακό πρόβλημα δεν είχε επιλυθεί.
Ακριβώς πριν από τριάντα χρόνια, το 1993, το Ισραήλ και η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, που εν μέρει μετεξελίχθηκε στη συνέχεια στην Παλαιστινιακή Αρχή, έκαναν μία προσπάθεια να αφήσουν πίσω τους το παρελθόν και να δημιουργήσουν έναν οδικό χάρτη συνεργασίας. Η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης αναγνώρισε το Ισραήλ, και το δεύτερο δεσμεύθηκε να αποχωρήσει σταδιακά από τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας.
Ο προαναφερθείς οδικός χάρτης δε θα οδηγούσε απαραίτητα στη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους, αλλά θα δημιουργούσε κάποιες σημαντικές προϋποθέσεις που θα επέτρεπαν τη δημιουργία του κράτους αυτού. Ωστόσο, η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών, και το τραύμα του παρελθόντος αποδείχθηκαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Η διαδικασία ειρήνευσης διήρκεσε επτά χρόνια, από το 1993 ως το 2000, και έγινε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Αμερική, ως μοναδική υπερδύναμη και νικήτρια του Ψυχρού Πολέμου, είχε την αίγλη, τη διάθεση και την αποφασιστικότητα να συμβάλει στη λύση του Παλαιστινιακού. Η προσπάθειά της κατέρρευσε οριστικά επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον. Το 2000 ξεκίνησε η καινούρια Ιντιφάντα, ενώ το Ισραήλ προχώρησε στη συνέχεια σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις τόσο στη Δυτική Όχθη όσο και στη Λωρίδα της Γάζας.
Οι αναφορές στον πολιτικό λόγο και τη δημόσια σφαίρα στην περίφημη «λύση των δύο κρατών» και την ανάγκη δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους είναι συνεχείς, αλλά σπανίζουν οι συγκεκριμένες προτάσεις για τον τρόπο με τον οποίο αυτό μπορεί να επιτευχθεί.
Όταν λίγο πριν από την έναρξη της πανδημίας το 2020, ο Τζάρεντ Κουσνέρ, ως απεσταλμένος του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, παρουσίασε το δικό του σχέδιο ειρήνευσης για τη Μέση Ανατολή, το σκεπτικό του μάλλον αγνοούσε την ιστορία. Για αυτό η προσπάθειά του απέτυχε πριν ακόμα ξεκινήσει.
Άλλωστε, ο Κουσνέρ περισσότερο μιλούσε για «αυτοδιάθεση» των Παλαιστινίων παρά για δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους.
Με άλλα λόγια, βρισκόμαστε πλέον σε μία περίοδο μη λύσης για το Παλαιστινιακό. Όταν έγιναν προσπάθειες υπό πολύ καλύτερες συνθήκες την επταετία 1993-2000, δεν έγινε τελικά το αποφασιστικό βήμα για τη δημιουργία δύο κρατών.
Με τα σημερινά δεδομένα και την εξέλιξη του προβλήματος από τη δεύτερη Ιντιφάντα μέχρι σήμερα, ελπίδα μπορεί να υπάρχει μόνο για προσωρινό πάγωμα της σύρραξης, όχι για θερμή ειρήνη.
* Ο δρ Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ και στο Κέντρο Μπέγκιν Σαντάτ του Ισραήλ, λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Νίκαιας (Cife)
