«Αν δεν υπήρχε καθυστέρηση σε μια πτήση ανταπόκρισης, ο εμπρηστικός μηχανισμός σε δέμα να είχε τυλίξει στις φλόγες το αεροπλάνο, που πετούσε πάνω από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντ' αυτού, αναφλέχθηκε στο έδαφος του αεροδρομίου της Λειψίας στη Γερμανία, βάζοντας φωτιά σε ένα εμπορευματοκιβώτιο της DHL», αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico, σχολιάζοντας το περιστατικό που συνέβη τον περασμένο Ιούλιο, παραλληλίζοντας το με το νέο περιστατικό συντριβής αεροσκάφους της ίδιας εταιρείας στη Λιθουανία.
Επικαλούμενο Αξιωματούχους των δυτικών μυστικών υπηρεσιών αναφέρει ότι «πιστεύουν ότι η επίθεση, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο, ήταν δοκιμαστική από Ρώσους πράκτορες, που σχεδίαζαν να τοποθετήσουν παρόμοιες βόμβες σε πτήσεις προς τις Ηνωμένες Πολιτείες».
«Παρατηρούμε επιθετικές ενέργειες από τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών εδώ και αρκετό καιρό», δήλωσε ο Τόμας Χάλντενβανγκ, ο οποίος παραιτήθηκε πρόσφατα από πρόεδρος της ομοσπονδιακής υπηρεσίας εσωτερικών πληροφοριών της Γερμανίας.
«Η Ρωσία χρησιμοποιεί ολόκληρη ''εργαλειοθήκη'', από επηρεασμό πολιτικών συζητήσεων μέχρι κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές και σαμποτάζ σε σημαντική κλίμακα», είπε.
Το Κρεμλίνο, τονίζει το αμερικανικό περιοδικό, διεξάγει εδώ και καιρό τον λεγόμενο υβριδικό πόλεμο εναντίον ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένων εκστρατειών παραπληροφόρησης, χακαρισμάτων, κυβερνοεπιθέσεων και παρεμβάσεων στις εκλογές, για να αποσταθεροποιήσει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και να τις ωθήσει να μειώσουν τη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία.
Την περασμένη εβδομάδα, η Γερμανία δήλωσε ότι δύο υποθαλάσσια τηλεπικοινωνιακά καλώδια στη Βαλτική Θάλασσα κόπηκαν ως αποτέλεσμα δολιοφθοράς.
«Πρέπει να αντιληφθούμε, χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς ποιος το έκανε, ότι πρόκειται για υβριδική ενέργεια και πρέπει επίσης να υποθέσουμε - χωρίς να το γνωρίζουμε - ότι πρόκειται για σαμποτάζ», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους.
Οι ενέργειες της Ρωσίας έχουν κλιμακωθεί σε απροκάλυπτη βία
Μπορεί τα ρωσικά τανκς να μην εισέρχονται στην Πολωνία ή την Εσθονία, αλλά η επιθετικότητα της Μόσχας γίνεται όλο και πιο δύσκολη να αγνοηθεί. Μια δεύτερη βόμβα σε δέμα, παρόμοια με αυτή της Λειψίας, τυλίχθηκε στις φλόγες σε μια αποθήκη κοντά στη βρετανική πόλη Μπέρμιγχαμ τον Ιούλιο και η γερμανική αντιτρομοκρατική αστυνομία ερευνά συνδέσεις με άλλες περιπτώσεις στην Ευρώπη.
Ο επικεφαλής της υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών της Νορβηγίας, δήλωσε τον Σεπτέμβριο, ότι αναμένει ότι το Κρεμλίνο θα εντείνει τις προσπάθειες για σαμποτάζ στις υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Δυτικοί αξιωματούχοι υποψιάζονται ότι η Μόσχα βρίσκεται πίσω από εμπρηστικές επιθέσεις στην Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γερμανία, τη Λιθουανία και τη Λετονία. Γερμανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι απέτρεψαν ένα ρωσικό σχέδιο για τη δολοφονία του Άρμιν Πάππεργκερ, του διευθύνοντος συμβούλου της Rheinmetall, της γερμανικής εταιρείας κατασκευής όπλων και βασικού προμηθευτή βλημάτων πυροβολικού στον ουκρανικό στρατό.
Ενώ ορισμένες κυβερνήσεις -ιδίως στις σκανδιναβικές και βαλτικές χώρες- προσπάθησαν να σημάνουν συναγερμό, «η συλλογική αντίδραση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ήταν μέχρι στιγμής, αξιοσημείωτα ήπια», υπογραμμίζει το Politico.
«Είμαστε απλώς πολύ ευγενικοί», δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν στο περιθώριο μιας συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο. «Μας επιτίθενται κάθε μέρα τώρα».
Εν μέρει ο λόγος για την παθητικότητα της Ευρώπης μπορεί να αποδοθεί στους φόβους των δυτικών πρωτευουσών για το ενδεχόμενο να παρασυρθούν σε μια σύγκρουση για την οποία δεν είναι προετοιμασμένες, δήλωσε ο Ντάνιελ Μπάιμαν, ειδικός σε θέματα τρομοκρατίας και μη συμβατικού πολέμου στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
«Οι περισσότερες χώρες δεν θέλουν να αντιμετωπίζουν ανοιχτά τη Ρωσία περισσότερο από ό,τι ήδη την αντιμετωπίζουν», είπε. «Ανησυχούν για την κλιμάκωση [...]που θα κάνει τα πράγματα χειρότερα».
Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για να μιλήσουν για τις επιθέσεις αντανακλούν την ατολμία της Ευρώπης, δήλωσε ο απερχόμενος υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας.
«Γιατί το αποκαλούμε υβριδικό; Επειδή βασικά όταν το αποκαλείς υβριδικό δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα γι' αυτό», δήλωσε ο πρόσθεσε σε συνέδριο για την ασφάλεια στη Ρίγα. «Αν το αποκαλείς τρομοκρατία, τότε αυτό συνεπάγεται αντίδραση».
Τα όρια του ΝΑΤΟ
Το σήμα του Κρεμλίνου για τον υβριδικό πόλεμο αναπτύχθηκε από τον Ρώσο στρατηγό, Βαλέρι Γερασίμοφ, σύμφωνα με τον Αυστριακό εμπειρογνώμονα ασφαλείας, Γκέρχαρντ Μάνγκοτ.
«Ποτέ δεν είναι απλώς παραπληροφόρηση και προπαγάνδα, αλλά ένα ευρύ οπλοστάσιο μέσων, από σαμποτάζ μέχρι διείσδυση και χρηματοδότηση κομμάτων στη Δύση και παραβίαση του εναέριου χώρου κρατών του ΝΑΤΟ από ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη», δήλωσε ο Μάνγκοτ.
Στη Λιθουανία, η Μόσχα χρησιμοποιεί την παραπληροφόρηση για να υπονομεύσει την προγραμματισμένη ανάπτυξη μιας ταξιαρχίας των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, στο πλαίσιο της προσπάθειας του ΝΑΤΟ να ενισχύσει την ανατολική του πλευρά.
«Διαδίδονται πολλές ψευδείς ειδήσεις, όπως για παράδειγμα ότι οι Γερμανοί στρατιώτες βίαζαν γυναίκες και ήθελαν να καταλάβουν τη Λιθουανία», δήλωσε ο Ντάριους Γιαουνίσκις, επικεφαλής της λιθουανικής μυστικής υπηρεσίας.
«Η Ρωσία θέλει να σαμποτάρει το σχέδιο. Το αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρά αυτό».
Τον Οκτώβριο, η Πολωνία ανέστειλε προσωρινά -με την υποστήριξη των ηγετών της ΕΕ- τα δικαιώματα ασύλου για τους μετανάστες που εισέρχονται στη χώρα από τη Λευκορωσία, με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να αποδίδει την αύξηση των αφίξεων σε μια προσπάθεια της Μόσχας να αποσταθεροποιήσει τη Βαρσοβία.
Ακόμη και στις πιο επικίνδυνες στιγμές τους, ωστόσο, η εκστρατεία αποσταθεροποίησης της Ρωσίας φαίνεται προσεκτικά υπολογισμένη, ώστε να μην προκαλέσει συλλογική απάντηση από το ΝΑΤΟ, βάσει της διάταξης περί αμοιβαίας άμυνας της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας, γνωστή ως άρθρο 5.
Αντ' αυτού, το Κρεμλίνο φαίνεται να αυξάνει σιγά-σιγά την πίεση για να δει τι μπορεί να ξεφύγει.
«Η Ρωσία δοκιμάζει τα όρια του Άρθρου 5 για να προκαλέσει αβεβαιότητα», δήλωσε ο Ρόντερικ Κιζεβέτερ, Γερμανός νομοθέτης και πρώην αξιωματικός του γενικού επιτελείου του γερμανικού στρατού.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν συζητήσει μια συλλογική απάντηση στον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
Ακόμη και αν οι επιθέσεις δεν χαρακτηρίζονται ως πολεμικές πράξεις με την παραδοσιακή έννοια, οι χώρες θα μπορούσαν να επικαλεστούν το άρθρο 4, το οποίο απαιτεί διαβούλευση, όταν απειλείται η ασφάλεια μιας χώρας.
«Δεν νομίζω ότι μπορούμε να το αποκλείσουμε αυτό στο μέλλον», δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Ιδιαίτερα αν βλέπαμε μια συνεχή επιδείνωση και εντατικοποίηση αυτού του είδους της δραστηριότητας».
Αλλά προς το παρόν, υπάρχει μικρή διάθεση για αντιπαράθεση.
«Το ΝΑΤΟ είναι μια αμυντική στρατιωτική συμμαχία που σκέφτεται με όρους ειρήνης και πολέμου», δήλωσε ο στρατηγός Τιερί Μπουρκάρ, επικεφαλής του γαλλικού επιτελείου άμυνας. Τα εργαλεία του ΝΑΤΟ απλώς δεν είναι σχεδιασμένα για τη γκρίζα ζώνη στον «κόσμο του ανταγωνισμού και της αμφισβήτησης».
«Το μεγάλο πρόβλημα» με την επίκληση του Άρθρου 5 στην παρούσα κατάσταση, είναι ότι δεν υπάρχει σαφής ορισμός μεταξύ των συμμάχων για το τι σημαίνει υβριδικός πόλεμος», δήλωσε ο Μάρεκ Κοχβ, πρώην αξιωματούχος της άμυνας και των μυστικών υπηρεσιών.
Ένα άλλο εμπόδιο επίσης, είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ, χωρών όπως η Ουγγαρία και η Τουρκία, χώρες που έχουν δείξει συμπάθεια προς τη Ρωσία, δήλωσε ο Ντάνιελ Μπάιμαν, καθιστώντας πιο δύσκολο για τη στρατιωτική συμμαχία που βασίζεται στη συναίνεση, να λάβει ουσιαστικές αποφάσεις κατά της Μόσχας.
Παρ' όλα αυτά, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δείχνουν όλο και μεγαλύτερη προθυμία να αποδώσουν πράξεις δολιοφθοράς στη Ρωσία.
Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τον Εσθονό υπουργό Άμυνας Χάννο Πέβκουρ, είναι το πρώτο βήμα για την αντεπίθεση.
«Όταν συμβαίνει κάτι, απλά δημοσιοποιήστε το», δήλωσε. «Πηγαίνετε να δείξετε ότι αυτοί οι τύποι προσλήφθηκαν από ρωσικές υπηρεσίες και ότι διεξήγαγαν αυτές τις επιθέσεις παίρνοντας τα χρήματα από τη Ρωσία».
Αντεπίθεση με κυρώσεις
Αν και αποφεύγουν την άμεση αντιπαράθεση, οι χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, εντείνουν σταδιακά τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου της Ρωσίας.
Το 2021, σε απάντηση σε μια ρωσική προσπάθεια υπονόμευσης των γαλλικών προεδρικών εκλογών του 2017, το Παρίσι δημιούργησε μια κυβερνητική υπηρεσία με την ονομασία Viginum για την αντιμετώπιση της ξένης ψηφιακής παρέμβασης.
Έκτοτε, η γαλλική κυβέρνηση κατηγόρησε τη Ρωσία ότι βρίσκεται πίσω από μια διαδικτυακή εκστρατεία για τη δημιουργία πανικού σχετικά με τον πολλαπλασιασμό των κοριών στο Παρίσι και ότι συνέδεσε την επιδημία με την άφιξη Ουκρανών προσφύγων.
Οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες υποπτεύονται επίσης ότι η Μόσχα ανέθεσε σε Βούλγαρους και Μολδαβούς υπηκόους να ζωγραφίσουν αντισημιτικά γκράφιτι στους δρόμους του Παρισιού, για να υποδαυλίσουν τις εγχώριες εντάσεις σχετικά με τον πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.
Στη Σουηδία επίσης, η κυβέρνηση δημιούργησε μια ειδική «υπηρεσία ψυχολογικής άμυνας» για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.
Τον Φεβρουάριο του 2023, μετά το σαμποτάζ των αγωγών Nord Stream, το ΝΑΤΟ δημιούργησε ένα νέο Κέντρο συντονισμού υποθαλάσσιων υποδομών για την αξιολόγηση των τρωτών σημείων και τον συντονισμό των προσπαθειών μεταξύ των κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ και του ιδιωτικού τομέα. Τον Μάρτιο του 2023 δημιουργήθηκε επίσης μια νέα Ομάδα Δράσης ΕΕ-ΝΑΤΟ για την ανθεκτικότητα των κρίσιμων υποδομών.
Οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν επίσης να αντιδράσουν με κυρώσεις. Τον Οκτώβριο, η ΕΕ δημιούργησε επίσημα ένα νέο πλαίσιο που επιτρέπει στο μπλοκ να στοχεύει άτομα και οντότητες που εμπλέκονται στον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας - συμπεριλαμβανομένης της παρέμβασης στις εκλογές, του σαμποτάζ, της παραπληροφόρησης, των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο και της εργαλειοποίησης των μεταναστών.
Οι πιθανές κυρώσεις περιλαμβάνουν δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και απαγόρευση ταξιδιών. «Η απάντηση της ΕΕ παραμένει ενιαία και αποφασιστική», ανέφερε η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ σε δήλωση που έστειλε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
«Η Ρωσία δεν θα καταφέρει να υπονομεύσει την ανθεκτικότητα και τη σταθερότητα της ΕΕ και των κρατών μελών της».
«Οι Ευρωπαίοι πρέπει να αντιδράσουν»
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είχαν μια μικρή επιτυχία στην αποτροπή της Ρωσίας. Οι κυρώσεις που συνδέονται άμεσα με τον πόλεμο στην Ουκρανία είχαν περιορισμένο αντίκτυπο μέχρι στιγμής, οπότε δεν είναι σαφές αν το νέο καθεστώς θα είναι αποτελεσματικό.
«Οι Ευρωπαίοι πρέπει να αντιδράσουν με πολύ πιο ενωτικό και δυναμικό τρόπο», δήλωσε ο Byman του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Η στρατιωτική βοήθεια [προς την Ουκρανία] θα πρέπει να αυξηθεί για να δείξει ότι οι ρωσικές προσπάθειες έχουν το αντίστροφο αποτέλεσμα».
Εκτός από την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών, οι χώρες πρέπει να αυξήσουν την εσωτερική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας, των εγχώριων υπηρεσιών πληροφοριών και της ανταλλαγής δεδομένων, μεταξύ των συμμαχικών κυβερνήσεων, δήλωσε ο Kohv, του Διεθνούς Κέντρου Άμυνας και Ασφάλειας.
«Αν χάσουμε αυτή την ευκαιρία, η Ρωσία θα αποκτήσει μόνο μεγαλύτερη έλξη», δήλωσε ο Kohv. «Πρέπει να θυμόμαστε ότι ουσιαστικά μιμούνται το σαμποτάζ της Σοβιετικής Ένωσης του Ψυχρού Πολέμου».
Μία από τις πιο δυναμικές αντιδράσεις της Ευρώπης έχει, κατά τρόπο στρεβλό, καταστήσει πιο δύσκολο τον εντοπισμό των δραστών πίσω από τα εγκλήματα.
Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν απελάσει περισσότερους από 700 Ρώσους κατασκόπους που παρίσταναν τους διπλωμάτες. Σε απάντηση, το Κρεμλίνο έχει στραφεί στη στρατολόγηση των λεγόμενων «αναλώσιμων» πρακτόρων, μερικές φορές μέσω καναλιών Telegram.
Αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών δήλωσαν ότι το δέμα που έπιασε φωτιά στη Λειψία, μπορεί να είχε τοποθετηθεί από έναν πράκτορα, ο οποίος μπορεί να μην γνώριζε καν ότι έβαζε μια εμπρηστική βόμβα. Τον Απρίλιο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένας Βρετανός κατηγορήθηκε για διεξαγωγή εχθρικών δραστηριοτήτων προς όφελος της Μόσχας.
«Κοιμόμαστε», δήλωσε πρώην πρέσβης της Γερμανίας, ο οποίος υπογράμμισε πως η Ευρώπη πρέπει να αφυπνιστεί. «Η επιθετική συμπεριφορά πρέπει να έχει πολιτικό κόστος», συμπλήρωσε.
