Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 8,7 εκατομμυρίων αγροτών και κτηνοτρόφων, οι κινητοποιήσεις έχουν λάβει διαστάσεις ντόμινο. Η λίστα της οργής κατά Βρυξελλών και εθνικών κυβερνήσεων είναι μακρά, και η Άκρα Δεξιά «παρούσα» στα μπλόκα επενδύοντας πολιτικά στις αγωνίες και τις αντιδράσεις του πρωτογενούς τομέα για να δρέψει καρπούς στις ευρωεκλογές που απέχουν μόλις πέντε μήνες.
Η δυσαρέσκεια στον κλάδο της ευρωπαϊκής γεωργίας τα τελευταία χρόνια οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε τρεις αλληλεπικαλυπτόμενους παράγοντες: Περικοπές επιδοτήσεων, «πράσινες» πολιτικές και γενικές αντιλήψεις περί έλλειψης προσοχής στις αγροτικές περιοχές από τους φορείς λήψης αποφάσεων. Παρά τις διαφοροποιήσεις στα αιτήματα που προβάλλονται ανά χώρα, αυτός είναι ο πυρήνας των διαμαρτυριών με τους αγρότες να στρέφονται κυρίως κατά της πράσινης «ατζέντας» της ΕΕ που καταγγέλλουν ότι τους πλήττει δυσανάλογα σε συνέχεια μίας ενεργειακής κρίσης και μίας πανδημίας, που εξουθένωσαν πολλούς οικονομικά.
Από τις αυξήσεις των φόρων στα καύσιμα και τις δρομολογούμενες περικοπές επιδοτήσεων στο αγροτικό ντίζελ, την κατάργηση φοροελαφρύνσεων για τα αγροτικά οχήματα, τις πολιτικές που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που στόχο έχει να θέσει την ΕΕ σε τροχιά προς την πράσινη μετάβαση, έως τις καταγγελίες περί υπονόμευσης της τοπικής παραγωγής και αθέμιτου ανταγωνισμού που σχετίζονται με τις εισαγωγικές ουκρανικών προϊόντων χωρίς δασμούς, τους περιορισμούς στη χρήση νερού λόγω ακραίων κλιματολογικών συνθηκών, καθώς και τη γραφειοκρατία, ο κατάλογος είναι μακρύς, και την κατάσταση επιδεινώνουν ο πληθωρισμός και οι πέσεις για μείωση των τιμών παραγωγού από τον κλάδο λιανικής.
Οι διαμαρτυρίες των αγροτών έχουν μεγάλη σημασία για την πολιτική σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι οι βασικές αποφάσεις που αφορούν στον κλάδο λαμβάνονται στις Βρυξέλλες, εξ ου και οι κανόνες επηρεάζουν έντονα τις εθνικές αγροτικές πολιτικές. Συνεπώς, οι επερχόμενες εκλογές για το Ευρωκοινοβούλιο θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά τις μελλοντικές κατευθύνσεις.
Η Ακροδεξιά ήδη επιχειρεί να εργαλειοποιήσει τη δυσαρέσκεια των αγροτών, κατηγορώντας την ΕΕ για τα προβλήματα του κλάδου και εστιάζοντας στους πράσινους κανονισμούς του μπλοκ και τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με χώρες με μεγάλους γεωργικούς τομείς. Η κεντροδεξιά την ίδια στιγμή προσπαθεί να διατηρήσει την ψήφο των αγροτών -εκλογική ομάδα που παραδοσιακά εκείνη εκπροσωπεί-, συνεπώς το αγροτικό θα τύχει μεγάλης προσοχής από τα δεξιά κόμματα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.
Και το βασικό ερώτημα μετά τις ευρωεκλογές, όπως υπογραμμίζουν αναλυτές της εταιρείας εκτίμησης πολιτικού κινδύνου Teneo, είναι εάν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) θα επιμείνει στον de facto μεγάλο συνασπισμό με τα άλλα κεντρώα κόμματα ή θα αρχίσει να συνεργάζεται περισσότερο με την Ακροδεξιά, όπως έκανε πέρυσι, όταν προσπάθησε να σταματήσει την έγκριση του λεγόμενου νόμου για την αποκατάσταση της φύσης.
Επομένως, από πολιτική άποψη, οι προσπάθειες αρκετών κομμάτων να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των αγροτών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξανόμενα εμπόδια στην έγκριση νέων «πράσινων» κανόνων μετά τις ευρωεκλογές και την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή (πιθανότατα προς το τέλος του έτους). Επιπλέον, μπορεί να καταστεί ακόμη πιο δύσκολη η διαπραγμάτευση και έγκριση εμπορικών συμφωνιών, όπως αυτή ανάμεσα σε ΕΕ και Mercosur. Το ΕΛΚ προβλέπεται ότι θα παραμένει η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο, όμως η Ακροδεξιά ίσως περάσει στην τρίτη θέση μετά τη Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.
Στις Βρυξέλλες, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «άνοιξε» εντός της εβδομάδας το «στρατηγικό διάλογο» με τους αγρότες που είχε προαναγγείλει εδώ και μήνες, με σκοπό όπως είπε να επιτευχθεί «περισσότερος διάλογος και λιγότερη πόλωση» στη χάραξη της αγροτικής πολιτικής. Οι προσδοκίες είναι ωστόσο χαμηλές.
Στη Γερμανία, ήταν η απόφαση της κυβέρνησης Σολτς να καταργήσει την κρατική επιδότηση στο πετρέλαιο αγροτικής χρήσης, καθώς και τις φοροαπαλλαγές για αγροτικά οχήματα, που έβγαλε τα τρακτέρ στους δρόμους. Είχε προηγηθεί η ετυμηγορία του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου που ανέτρεψε τα κριτήρια για την κατάρτιση του προϋπολογισμού για να προκύψει κενό 17 δισ. ευρώ για το 2024. Και παρόλο που η κυβέρνηση υπαναχώρησε σε αυτές τις περικοπές, οι διαμαρτυρίες εντάθηκαν με τους μετέχοντες να εκφράζουν γενική δυσαρέσκεια για την πολιτική απέναντι στην ύπαιθρο και την κυβέρνηση να «αντιπαρέρχεται» προσφέροντας μεταρρυθμίσεις για να μειώσει τον αντίκτυπο της γραφειοκρατίας. Την ίδια στιγμή, η εθνολαϊκιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) -σταθερά δεύτερη δύναμη στις δημοσκοπήσεις- συνεχίζει να υποδαυλίζει τις κινητοποιήσεις με το βλέμμα στις ευρωεκλογές.
Στη Γαλλία, η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε από την κλίμακα και την ένταση των διαδηλώσεων των αγροτών που εξαπλώθηκαν από τα νοτιοδυτικά σε ολόκληρη τη χώρα εντός της εβδομάδας. Ο Εμανουέλ Μακρόν φαίνεται ότι δεν «διάβασε» έγκαιρα τα σημάδια της οργής που σιγόβραζε επί μήνες σε αγροτικές περιοχές, ενόσω αντίθετα στελέχη της Ακροδεξιάς περιόδευαν στη χώρα για να προσεταιριστούν τους απογοητευμένους αγρότες. Στο Παρίσι, ο Μακρόν επικεντρωνόταν αντίθετα σε ζητήματα νόμου και τάξης και επαναφοράς της μαθητικής στολής κατόπιν του διορισμού του Γκαμπριέλ Ατάλ στην πρωθυπουργία, ο οποίος και αντιμετωπίζει τώρα την πρώτη κρίση της θητείας του πέντε μήνες πριν τις ευρωεκλογές και με την Ακροδεξιά σε τροχιά να αναδειχθεί πρώτη δύναμη. Οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν μαζική υποστήριξη της κοινής γνώμης προς τους αγρότες σε ποσοστό έως και 90%.
Οι αγρότες στη Γαλλία ανησυχούν για την ενίσχυση των περιορισμών στη χρήση νερού, την απαγόρευση ορισμένων φυτοφαρμάκων για λόγους υγείας και τις επιπτώσεις των ζωονόσων, όπως η γρίπη των πτηνών ή η επιζωοτική αιμορραγική νόσος στα βοοειδή. Διαμαρτύρονται επίσης για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ που δεν συμμορφώνονται με ένα νόμο που εγγυάται καλύτερες τιμές για τα αγροτικά προϊόντα και πρέπει να αντιμετωπίζουν όλο και πιο πολύπλοκες διοικητικές διαδικασίες.
Καθώς τα τρακτέρ έφθασαν να περικυκλώνουν το Παρίσι, ο Μακρόν επιδόθηκε σε «αγώνα δρόμου» για να κατευνάσει τους αγρότες υπό το φόβο επιστροφής σε εποχές «Κίτρινων Γιλέκων» και παράλυσης της χώρας. Ο πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ καθυστέρησε προωθούμενη, νέα νομοθεσία έως τις 24 Φεβρουαρίου, προκειμένου να αντιμετωπίσει ορισμένα από τα αιτήματα των αγροτών, όπως η απλούστευση διοικητικών διαδικασιών. Η κυβέρνηση αναμένεται επίσης να συνεχίσει να ασκεί πιέσεις στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ για να διαπραγματευτεί καλύτερες τιμές για τον κλάδο, ενώ παράλληλα θα εφαρμόσει μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης στο νερό και τη στήριξη αγροτών στο ζήτημα των ζωονόσων.
Στην Ισπανία, μέχρι στιγμής οι κινητοποιήσεις δεν έχουν την ίδια ένταση με αυτές στη Γερμανία και τη Γαλλία, ωστόσο νέα συγκέντρωση έχει προαναγγελθεί για τις 21 Φεβρουαρίου. Και την στηρίζει το Vox. Στην Ιταλία, οι αγρότες έχουν πραγματοποιήσει διαδηλώσεις μικρής κλίμακας τις τελευταίες ημέρες για να καταγγείλουν τις πολιτικές της ΕΕ για τα συνθετικά τρόφιμα, τα έντομα που έχουν εγκριθεί ως τροφή και τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) εν γένει. Διαμαρτύρονται επίσης για την αδύναμη αντίδραση της κυβέρνησης στα αυξημένα κόστη παραγωγής, συμπεριλαμβανομένου του ντίζελ. Σε περίπτωση που οι διαμαρτυρίες κλιμακωθούν, ο κύριος στόχος θα είναι η ΕΕ και όχι η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, καθώς οι κυριότερες οργανώσεις αγροτών είναιι πολιτικά ευθυγραμμισμένες με την κυβέρνησή της.
Διαμαρτυρίες λαμβάνουν επίσης χώρα αυτή τη στιγμή στην Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Λιθουανία. Πέραν των επί μέρους ζητημάτων, κοινή είναι η εναντίωση στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από την Ουκρανία. Δίπλα στα τρακτέρ των Βέλγων αγροτών που έφθασαν έως τα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες εμφανίστηκε, εν τω μεταξύ, η Μαριόν Μαρεσάλ, ανιψιά της Μαρίν Λεπέν, που είχε αυτομολήσει από τον Εθνικό Συναγερμό για να κατέβει υποψήφια στις ευρωεκλογές με το έτερο ακροδεξιό κόμμα του Ερίκ Ζεμούρ.
Η αρχή των κινητοποιήσεων είχε γίνει στην Ολλανδία με μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις αγροτών και κτηνοτρόφων κόντρα στην προωθούμενη από την κυβέρνηση Ρούτε περιβαλλοντική νομοθεσία που προέβλεπε περιορισμούς στις εκπομπές αζώτου και μείωση του αριθμού των εκτρεφόμενων ζώων με χρονικό ορίζοντα το 2030. Η κυβέρνηση υπαναχώρησε ατάκτως αλλά οι κινητοποιήσεις είχαν εν τω μεταξύ «γίνει» κόμμα στην υπ' αριθμόν 1 ευρωπαϊκή χώρα σε εξαγωγές κρέατος, και δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα αγροτικών προϊόντων στον κόσμο πίσω από τις ΗΠΑ, για να διαδραματίσουν ρόλο και στη νίκη-σοκ του ακροδεξιού Γκέερτ Βίλντερς στις βουλευτικές εκλογές.
