Το μήνυμα που εκπέμπεται από το Καζάν προς τη Δύση ως προς το εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατέληξε παρίας διεθνώς για τον βάρβαρο πόλεμο στην Ουκρανία είναι σαφές, ωστόσο παρά την επικοινωνιακή διαχείριση της Συνόδου Κορυφής από το Κρεμλίνο, αλλά και το γεγονός ότι πράγματι οι γεωπολιτικές ισορροπίες και οι δυναμικές ισχύος επαναπροσδιορίζονται, η διαρκώς διευρυνόμενη ομάδα των BRICS απέχει μακράν από το να συνιστά ένα συμπαγές (αντιδυτικό) μπλοκ που να μπορεί να αμφισβητήσει έμπρακτα την κυριαρχία του δολαρίου.
Πέραν αυτού, εάν κάποια μεμονωμένη χώρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους BRICS για να συγκροτήσει ένα αντίβαρο στη Δύση, αυτή δεν θα ήταν η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά η Κίνα.
Σε οικονομικό επίπεδο, είναι δεδομένη η κυριαρχία του Πεκίνου έναντι των άλλων μελών του μπλοκ, και ως προς την πολυδιαφημισμένη «φιλία δίχως όρια» με τη Μόσχα είναι επίσης ξεκάθαρο ποιος έχει το «πάνω χέρι» στηρίζοντας τη ρωσική οικονομία σε σχεδόν τρία χρόνια πολέμου. Το καθεστώς του Σι Τζινπίνγκ δεν κρύβει άλλωστε τη φιλοδοξία του να ηγηθεί του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου -σε ένα μπρα ντε φερ με την ταχύτατα οικονομικά αναπτυσσόμενη Ινδία, έτερο ιδρυτικό μέλος των BRICS.
Η Ρωσία μοιράζεται με την Κίνα και τη νεοεισελθείσα στο μπλοκ Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν τη στόχευση για μία εναλλακτική παγκόσμια τάξη μακριά από την ηγεσία των ΗΠΑ και την ηγεμονία του δολαρίου, και προς την οικοδόμηση ενός εναλλακτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος μέσω των BRICS ως ανάχωμα στις δυτικές πιέσεις και κυρώσεις. Ωστόσο δεν βρίσκονται όλα τα μέλη των BRICS στην ίδια «σελίδα», και ας έχουν ως κοινό στοιχείο τη στροφή προς μία πολυπολική παγκόσμια τάξη.
Η Ινδία και η Βραζιλία μοιράζονται σε κάποιο βαθμό την επιθυμία να απαλλαγούν από την κυριαρχία του δολαρίου, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό με το Πεκίνο και τη Μόσχα. Η Ινδία όπως και Νότια Αφρική ακολουθούν επίσης πιο ισορροπημένες στρατηγικές εξωτερικής πολιτικής, διατηρώντας δεσμούς με τις δυτικές συμμαχίες, ενώ η Βραζιλία ενδεικτικά δεν θέλει να «δει» τη Βενεζουέλα του Νικολάς Μαδούρο να εισέρχεται στους BRICS για να αποτρέψει το μετασχηματισμό τους σε ένα αμιγώς αντιδυτικό μπλοκ.
Εκτός από τις διαιρέσεις σχετικά με την πολιτική ταυτότητα των BRICS -για την ακρίβεια την απουσία ενιαίας ταυτότητας που εμποδίζει και έναν κοινό σχεδιασμό- προκύπτουν παράλληλα αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών τους.
Δεν μπορεί πάντως να παραγνωριστεί τόσο το γεγονός ότι οι BRICS+ εκπροσωπούν το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 35% του παγκόσμιου ΑΕΠ, όσο και το ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν βρέθηκε να διοργανώνει μία διεθνή σύνοδο με την παρουσία 36 χωρών -οι 20 εκ των οποίων εκπροσωπούνται σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, ενώ «παρών» είναι και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, (με τον οποίο συναντάται σήμερα), γεγονός που έχει επικριθεί σφοδρά από το Κίεβο και έχει προκαλέσει ενόχληση στις δυτικές κυβερνήσεις.
Είκοσι διμερείς συναντήσεις έχει σε ένα τριήμερο ο καταζητούμενος για εγκλήματα πολέμου από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο Ρώσος πρόεδρος, ερχόμενος ενώπιος ενωπίω και με τον Τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που κινείται σταθερά σε διπλό ταμπλό προκαλώντας με τη σειρά του εκνευρισμό στις Βρυξέλλες και το ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα είχε εκφράσει επιθυμία ένταξης στους BRICS τον Σεπτέμβριο.
Δεν είναι αυτή εικόνα διεθνούς απομόνωσης του Βλαντιμίρ Πούτιν τουλάχιστον στο βαθμό που θα ήθελε η Δύση έπειτα από μία απρόκλητη εισβολή κατά κυρίαρχης χώρας. «Αυτή η Σύνοδος Κορυφής των BRICS είναι πραγματικά ένα δώρο [για τον Πούτιν]», σχολιάζει ο Άλεξ Γκαμπούεφ, διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο. «Το μήνυμα θα είναι: πώς μπορείτε να μιλάτε για την παγκόσμια απομόνωση της Ρωσίας όταν [όλοι αυτοί] οι ηγέτες έρχονται στο Καζάν;». Πρόκειται για την πρώτη σύνοδο των BRICS υπό τη νέα τους σύνθεση, μετά την προσχώρηση της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιθιοπίας και του Ιράν στη σύνοδο κορυφής του Ντέρμπαν πέρυσι.
Πέρυσι ο Πούτιν απείχε για να μην συλληφθεί, φέτος είναι εκείνος ο διοργανωτής του μεγαλύτερου διπλωματικού γεγονότος που έχει φιλοξενήσει η Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, και μάλιστα μία ανάσα πριν τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, όπου μία πιθανή νίκη του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να υπονομεύσει τη σταθερή υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Κίεβο και να επιβαρύνει τις σχέσεις της Ουάσινγκτον με τους παραδοσιακούς συμμάχους της ευρύτερα.
Η Ρωσία θέλει να παρουσιάσει τους BRICS «ως την αιχμή του δόρατος» για την επανεξισορρόπηση της παγκόσμιας τάξης, όμως οι ηγέτες που συναντώνται στο Καζάν -νυν και επίδοξα μέλη, και φίλοι- έχουν ένα ευρύ φάσμα απόψεων και συμφερόντων -μία πραγματικότητα των BRICS που περιορίζει την ικανότητά τους να στείλουν ένα ενιαίο μήνυμα, ειδικά αυτό που την παρούσα στιγμή μπορεί να επιθυμούσε ο Πούτιν.
Μία ικανή γεύση δίνει το ανακοινωθέν της Συνόδου στο Καζάν, στο οποίο δεν υπάρχει καμία αναφορά στο δολάριο, αφήνεται να εννοηθεί ότι έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος προς την κατεύθυνσης της οικοδόμησης ενός εναλλακτικού συστήματος πληρωμών, ενώ υπάρχει μία και γενικόλογη αναφορά στην Ουκρανία. «Υπενθυμίζουμε τις εθνικές μας θέσεις όσον αφορά την κατάσταση εντός και γύρω από την Ουκρανία, όπως έχουν εκφραστεί στα αρμόδια φόρουμ. Σημειώνουμε με εκτίμηση τις σχετικές προτάσεις μεσολάβησης και θετικής παρέμβασης που στοχεύουν στην ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας» αναφέρει το κείμενο.
Στο τελικό ανακοινωθέν απαριθμώνται σχέδια που αποσκοπούν στη διευκόλυνση του εμπορίου μεταξύ των χωρών που συγκροτούν την ομάδα BRICS -συμπεριλαμβανομένου ενός εναλλακτικού συστήματος πληρωμών έναντι του δολαρίου- αλλά δεν περιέχονται λεπτομέρειες ή χρονοδιαγράμματα.
