Εν μέσω του πολέμου που μαίνεται στη Μέση Ανατολή και της γενικευμένης έξαρσης του αντισημιτισμού και της ρητορικής μίσους, και με τη συνδρομή των αλγορίθμων του Tik Tok, βρήκε πρόσφορο έδαφος και διακινήθηκε με αστραπιαίους ρυθμούς το «μανιφέστο» του Οσάμα μπιν Λάντεν για τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στην Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 δημοσιεύτηκε σε σαουδαραβικό μέσο που διακινούσε μηνύματα της Αλ Κάιντα η «Επιστολή στην Αμερική», ένα κείμενο 4.000 λέξεων γραμμένο στα αραβικά με την υπογραφή του Οσάμα μπιν Λάντεν, ο οποίος έχτιζε το αφήγημα της τρομοκρατικής του δράσης λέγοντας μεταξύ πολλών άλλων -περιλαμβανομένων παροτρύνσεων για διάπραξη εγκλημάτων γενοκτονίας- πως οι Αμερικανοί είχαν γίνει «υπηρέτες» των Εβραίων και κατηγορώντας τους για την ισραηλινή κατοχή των Παλαιστινιακών Εδαφών.
H επιστολή δημοσιεύτηκε μεταφρασμένη για πρώτη φορά στον Guardian το 2002 μαζί με ένα ειδησεογραφικό άρθρο που προσέφερε περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς είχε αρχίσει να κυκλοφορεί μεταξύ «Βρετανών ισλαμιστών εξτρεμιστών». Στο μεταφρασμένο κείμενο από το ηλεκτρονικό αρχείο της βρετανικής εφημερίδας παρέπεμπαν τις τελευταίες ημέρες πολλά από τα μηνύματα και βίντεο που ανήρτησαν μαζικά στο TikTok νεαροί Αμερικανοί που εμφανίζονταν ως συμπαθούντες του Μπιν Λάντεν.
Παιδιά της Gen Ζ, που δεν είχαν καν γεννηθεί ή ήταν πολύ μικρά εκείνο το φρικτό πρωινό της 11ης Σεπτεμβρίου, έγραφαν ότι ανακάλυψαν «κρυμμένες αλήθειες» σε μία επιστολή απογυμνωμένη από το πλαίσιο στο οποίο συντάχθηκε και αδυνατώντας να διαχωρίσουν ανάμεσα σε αποσπασματικά λόγια και τη δογματική «εισαγωγή» στην τρομοκρατία.
Ορισμένοι χρήστες του TikTok, το κατ’ εξοχήν δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ των νεαρών Αμερικανών, εξέλαβαν την επιστολή Μπιν Λάντεν ως αφύπνιση για το ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών στις παγκόσμιες υποθέσεις. Σε ένα από τα πλέον δημοφιλή βίντεο, μία χρήστης του TikTok βουρτσίζει τα μαλλιά της ενόσω «περνά» η φράση «Όταν διαβάζεις την επιστολή του Οσάμα μπιν Λάντεν προς την Αμερική και συνειδητοποιείς ότι σου έχουν πει ψέματα σε όλη σου τη ζωή».
Ένα βίντεο με σχεδόν 100.000 like έδειχνε επίσης μία χρήστη του TikTok στο νεροχύτη της κουζίνας της με τη λεζάντα: «Προσπαθώ να επιστρέψω στη ζωή μου κανονικά αφού διάβασα το ‘γράμμα του Οσάμα μπιν Λάντεν στην Αμερική’ και συνειδητοποίησα ότι όλα όσα μάθαμε για τη Μέση Ανατολή, την 11η Σεπτεμβρίου και την ‘τρομοκρατία’ ήταν ψέματα». Σε ένα βίντεο με περισσότερες από 60.000 προβολές, ένας άλλος χρήστης έλεγε ότι η επιστολή φανέρωσε ότι η Αμερική είναι μια «πληγή για ολόκληρο τον κόσμο».
Ο προβληματισμός που γεννάται είναι βαθύς για την «εκπαίδευση» που λαμβάνουν οι νέοι από τα social media μέσω «βομβαρδισμού» με αφιλτράριστο περιεχόμενο που δεν δύνανται να σταθμίσουν -και δη από το κινεζικής ιδιοκτησίας TikTok που βρέθηκε εν μέσω του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς ξανά στο στόχαστρο της Ουάσινγκτον.
Η πλατφόρμα είχε ήδη καταγγελθεί ότι προωθεί αντισημιτικό περιεχόμενο και το «κύμα» των βίντεο γύρω από την επιστολή Μπιν Λάντεν επανέφερε στην επιφάνεια κατηγορίες ότι αποτελεί υποχείριο για την προώθηση των συμφερόντων της κινεζικής κυβέρνησης.
Τροφή για σκέψη έδωσε εξίσου η κίνηση του Guardian να αποσύρει το αρχικό άρθρο, κάτι που εν τέλει είχε ως αποτέλεσμα να γιγαντωθεί το ενδιαφέρον, αλλά και να δεχθεί το μέσο επικρίσεις για λογοκρισία. Ο Guardian ανακοίνωσε ότι το άρθρο είχε διαδοθεί ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς το πλήρες πλαίσιο, προσθέτοντας: «Ως εκ τούτου, αποφασίσαμε να το αφαιρέσουμε και να κατευθύνουμε τους αναγνώστες αντ' αυτού στο ειδησεογραφικό άρθρο που αρχικά το πλαισίωσε».
Δεν υπήρχε, πάντως, κάποια χρυσή τομή, κατά τον Μάρκο Μπάστος, λέκτορα στο Τμήμα Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Σίτι του Λονδίνου. «Αν δεν 'κατέβαζαν' το περιεχόμενο, θα κοινοποιούνταν και θα γινόταν viral -αν όχι εκτός πλαισίου, τότε σίγουρα εκτός του πεδίου εφαρμογής του αρχικού κομματιού. Αν το κατέβαζαν, θα κατηγορούνταν, όπως και τώρα, για λογοκρισία», ανέφερε.
Ο Λευκός Οίκος εξέδωσε από πλευράς του ανακοίνωση επισημαίνοντας πως «δεν υπάρχει ποτέ δικαιολογία για τη διάδοση των αποκρουστικών και αντισημιτικών ψεμάτων» που διέσπειρε ο αρχηγός της Αλ Κάιντα.
«Κανείς δεν πρέπει ποτέ να προσβάλει τις 2.977 αμερικανικές οικογένειες που εξακολουθούν να θρηνούν αγαπημένα τους πρόσωπα, συνδέοντας τους εαυτούς τους με τα άθλια λόγια του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Ιδιαίτερα τώρα, σε μια εποχή αύξησης της αντισημιτικής βίας στον κόσμο, και μόλις οι τρομοκράτες της Χαμάς πραγματοποίησαν τη χειρότερη σφαγή του εβραϊκού λαού μετά το Ολοκαύτωμα στο όνομα των ίδιων θεωριών συνωμοσίας».
Πλέον το hashtag #lettertoamerica δεν υπάρχει με το TikTok να έχει ανακοινώσει ότι τα βίντεο που προωθούν την επιστολή παραβιάζουν τους κανόνες του κατά της «υποστήριξης οποιασδήποτε μορφής τρομοκρατίας» και αφαιρέθηκαν.
Από τη Δευτέρα όταν πρωτοεμφανίστηκαν τα βίντεο έως και το μεσημέρι της Πέμπτης είχαν συγκεντρώσει τουλάχιστον 14 εκατομμύρια προβολές. Πολλά από τα βίντεο, τα οποία υποστήριζαν ορισμένους από τους ισχυρισμούς του Μπιν Λάντεν και παρότρυναν άλλους χρήστες να διαβάσουν την επιστολή, κοινοποιήθηκαν στο ευρύτερο πλαίσιο της κριτικής για την αμερικανική υποστήριξη προς το Ισραήλ για την επιχείρηση στη Γάζα.
Η εξάπλωση της επιστολής Μπιν Λάντεν προκάλεσε καταιγισμό σχολίων, με ορισμένους να ανησυχούν ότι οι χρήστες του TikTok ριζοσπαστικοποιούνται από ένα τρομοκρατικό μανιφέστο, και τους επικριτές του TikTok να υποστηρίζουν ότι πρόκειται για απόδειξη ότι η πλατφόρμα, που ανήκει στον κινεζικό τεχνολογικό γίγαντα ByteDance, ενισχύει κρυφά την προπαγάνδα σε ένα «αιχμάλωτο» ακροατήριο της αμερικανικής νεολαίας, επισημαίνει η Washington Post.
Όσο για τους αλγόριθμους, o Iμράν Αχμέντ, διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους, λέει στο CNN ότι το TikTok προωθεί το επίπεδο συμμετοχής και αλληλεπίδρασης με κάθε κόστος, τονίζοντας ότι η πλατφόρμα «είναι απολύτως αδίστακτη στο να χρησιμοποιεί μίσος και παραπληροφόρηση για να σας κρατήσει εθισμένους».
Κατά τον Ιμράν Αχμέντ, ο οποίος έχει μελετήσει τη διάχυση των θεωριών συνωμοσίας μεταξύ των νέων, το TikTok «ισχυρίζεται ότι είναι μια μηχανή ψυχαγωγίας», αλλά στην πραγματικότητα είναι «μία μηχανή κατήχησης». Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει έλεγχος των αλγορίθμων που διαμορφώνουν το μυαλό νέων ανθρώπων στην Αμερική σήμερα, προειδοποιεί.
