Σε έναν κόσμο που ταχύτατα αλλάζει, προβάλλει όλο και πιο έντονα το ερώτημα ποιος θα ορίσει τους κανόνες του «παιχνιδιού» στη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων σε γεωπολιτικό, και κυρίως οικονομικό επίπεδο, που επιδιώκουν να οικοδομήσουν όλο και περισσότερες χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Με κινητήριο δύναμη την Κίνα, η Ασία διεκδικεί τον «αιώνα» της, η G7 αναπροσαρμόζεται, και η Ευρώπη κινδυνεύει να περιοριστεί σε «περιφερειακό» ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Οι μεταβολές στις διεθνείς ισορροπίες, ειδικά υπό το φως του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία, είναι ραγδαίες, και η «κούρσα» προς επανακαθορισμό των κανόνων στους οποίους έχει βασιστεί μεταπολεμικά το παγκόσμιο σύστημα στην πραγματικότητα έχει μόλις ξεκινήσει, και θα ενταθεί στους μήνες που έρχονται με πρώτο σημαντικό «σταθμό» στο ημερολόγιο τη Σύνοδο Κορυφής των BRICS τον Αύγουστο, η οποία και θα αποτελέσει βαρόμετρο εξελίξεων.
Το Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών (ISPI) αποτυπώνει σε ανάλυσή του τις τρεις βασικές τάσεις που πλαισιώνουν τις κινήσεις προς επαναχάραξη των διεθνών κανόνων, και οι οποίες είναι η δημιουργία (δυνητικά) μίας νέας τάξης πραγμάτων στην παγκόσμια οικονομία, η δρομολογούμενη διεύρυνση της ομάδας των κορυφαίων αναδυόμενων αγορών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) και η νέα μορφή και δυναμική που λαμβάνουν οι σινο-ρωσικές σχέσεις κατόπιν της εισβολής στην Ουκρανία.
Σε αυτό το συνολικό πλαίσιο, το διεθνούς κύρους ιταλικό think-tank η ίδρυση του οποίου χρονολογείται στο 1934, έρχεται επίσης να κρούσει το καμπανάκι του κινδύνου για τις συνέπειες για την Ευρώπη, η οποία χάνει την επιρροή της στον Παγκόσμιο Νότο, συμπεριλαμβανομένης της Ασίας, και την ισχυρή κληρονομιά της ως κύρια «κανονιστική δύναμη» στο διεθνές σύστημα. Δεν κινδυνεύει μόνο να περιοριστεί όλο και περισσότερο σε στρατηγικό επίπεδο, αλλά και να χάσει τη διαπραγματευτική της δύναμη έναντι των αναδυόμενων οικονομιών του Ινδο-Ειρηνικού -στις οποίες κατά το ISPI θα πρέπει ακριβώς να εξασφαλίσει πρόσβαση επικεντρώνοντας όλο και περισσότερο τη γραμμή της στη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού, μακριά από την Κίνα.
Τις βάσεις για στρατηγική στροφή, που συνεπάγεται τη μετάβαση από την οικονομική αλληλεξάρτηση προς την οικονομική ασφάλεια, έθεσε ήδη η G7 κατά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στη Χιροσίμα, χαράσσοντας την πορεία αντιμετώπισης αναδυόμενων οικονομιών, όπως η αντίπαλος Κίνα, αλλά και εταίροι στην Ασία, που ενδέχεται σύντομα να πρωταγωνιστήσουν στο πεδίο κρίσιμων τεχνολογιών. Η G7 έχει μετατοπιστεί από την προώθηση της παγκοσμιοποίησης και των ανοιχτών αγορών στην οικοδόμηση βιομηχανικής βάσης σε κρίσιμους τομείς, διασφαλίζοντας παράλληλα τις υπάρχουσες και δημιουργώντας νέες στρατηγικές αλυσίδες εφοδιασμού -πεδίο στο οποίο η Ευρώπη καλείται να «τρέξει» περισσότερο.
Η υπουργική Σύνοδος των BRICS τον Ιούνιο έδωσε το «σήμα» της δρομολογούμενης διεύρυνσης, και στις χώρες που έχουν εκφράσει το ισχυρότερο ενδιαφέρον συγκαταλέγονται Ιράν, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κούβα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Κομόρες, Γκαμπόν και Καζακστάν, ενώ ακολουθούν Αίγυπτος, Αργεντινή, Μπαγκλαντές, Γουινέα-Μπισάου και Ινδονησία. Μολονότι η διαδικασία διεύρυνσης μπορεί να είναι μακρά, η πρόθεση υποδεικνύει την πολιτική βούληση του Παγκόσμιου Νότου να υψώσει τη φωνή του, με μια πληθώρα δρώντων, πρόθυμων και ικανών, να εκμεταλλευθούν το νέο ανταγωνισμό που διαμορφώνεται μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σε αυτό το πλαίσιο, ασιατικές χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, διαγκωνίζονται για την «ηγεσία» των BRICS.
Μείζονος σημασίας ήταν επίσης η πρώτη Σύνοδος Κορυφής Κίνας-Κεντρικής Ασίας που φιλοξένησε πρόσφατα ο Σι Τζινπίνγκ, υποδεχόμενος στο Πεκίνο τους ηγέτες Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν και Τουρκμενιστάν. Η αισθητή απουσία της Ρωσίας, που αποτελούσε ανέκαθεν ρυθμιστικό παράγοντα στην περιοχή, ήλθε να επιβεβαιώσει ότι η Κίνα «ανεξαρτητοποιείται» στην Κεντρική Ασία, τη στιγμή ακριβώς που εντείνεται η εξάρτηση της Μόσχας από το Πεκίνο εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία. Και παρόλο που τους Σι και Πούτιν ενώνει η επιθυμία αμφισβήτησης της ηγεμονίας των ΗΠΑ, η σινο-ρωσική σχέση φαίνεται να κλίνει όλο και περισσότερο προς όφελος της Κίνας -και κατ’ επέκταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε ισχυρότερη κινεζική παρουσία στην Κεντρική Ασία.
Η Ασία «βλέπει» ένα στρατηγικό παράθυρο ευκαιρίας προς επανασχεδιασμό του παγκόσμιου συστήματος ισορροπίας δυνάμεων· επί της ουσίας διεκδικεί τον 21ο αιώνα ως δικό της αιώνα, επισημαίνουν οι αναλυτές του ISPI. Ανάμεσα στις χώρες που προτάσσουν έναν πολυπολικό κόσμο βρίσκονται ορισμένες που θεωρούνται ευρέως από τη Δύση ως αντίπαλοι όπως η Κίνα, αλλά και εταίροι, όπως η Ινδία. Ως εκ τούτου, Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες δεν μπορούν ούτε να αποδεχθούν, ούτε να απορρίψουν, συνοπτικά το «αίτημά» τους. Ο κύκλος που έχει ανοίξει κατά το ISPI θα είναι μακρύς, και οι πλέον σημαντικές επιπτώσεις θα αφορούν στο μέτωπο της οικονομίας, και ιδίως την ανακατανομή της βιομηχανικής δραστηριότητας και τις εμπορικές σχέσεις υπό το πρίσμα της στρατηγικής «de-risking» από την Κίνα.
Διαβάστε επίσης
Το «στοίχημα» των BRICS για μεγαλύτερη παγκόσμια επιρροή
Γιατί η μάχη κατά του δολαρίου δεν είναι εύκολη υπόθεση
Κίνα προς Ιαπωνία και Νότια Κορέα: Δυτικοί δεν θα γίνετε ποτέ…
