Με την Ακροδεξιά να στερεί από κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις την αυτοδυναμία, ο δρόμος προς τη διακυβέρνηση έχει καταλήξει να περνά από ζώνη γκρίζα εγείροντας ως μη όφειλε την προοπτική συνεργασίας. Η πορτογαλική κεντροδεξιά απάντησε με το «όχι είναι όχι» του Λουίς Μοντενέγκρο. Οι «ρωγμές» ωστόσο πανευρωπαϊκά είναι ήδη πολλές, το δίλημμα επιμένει και προσεχώς θα φθάσει και στο Στρασβούργο υπό τη μορφή πιθανών συνεργασιών σε επίπεδο πολιτικών ομάδων.
Μόλις τρεις μήνες πριν από τις ευρωεκλογές, η πρόωρη κάλπη στην Πορτογαλία ήλθε να επιβεβαιώσει τη μείζονα πρόκληση που συνιστά για τα εδραιωμένα κόμματα η διαχείριση της ανόδου λαϊκιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων, οι οποίες έρχονται να αναδειχθούν όλο και περισσότερο σε ρυθμιστικό παράγοντα του πολιτικού τοπίου. Η νίκη της συμμαχίας υπό τους Πορτογάλους Σοσιαλδημοκράτες (PSD) ήταν οριακή, και το δίλημμα γνώριμο για έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ευρωπαϊκών κεντροδεξιών κομμάτων.
Στην Φινλανδία η Ακροδεξιά έχει μπει στην κυβέρνηση. Στη Σουηδία ο κυβερνητικός συνασπισμός έχει την υποστήριξή της. Στην Ολλανδία συστημικά κόμματα έφθασαν να διαπραγματεύονται επί μήνες για έναν συνασπισμό υπό την πρωθυπουργία του Γκέερτ Βίλντερς. Τα Αδέλφια της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι βρίσκονται στα ηνία σε σύμπραξη με την Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι και την κεντροδεξιά Forza Italia. Στην Ισπανία, το Λαϊκό Κόμμα συνεργάζεται ήδη σε τοπικό επίπεδο με το Vox και δεν είχε ξεκάθαρα αποκλείσει πριν από τις τελευταίες εκλογές πιθανή κυβερνητική συνεργασία.
Τα ακροδεξιά κόμματα καθίστανται όλο και πιο κυρίαρχα στην εθνική σκηνή σε πολλές πρωτεύουσες της ΕΕ. Είτε μέσω της κάλπης, όπως η επιτυχία του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας (PVV) του Γκέερτ Βίλντερς στις εκλογές του Νοεμβρίου, είτε μέσω της ικανότητάς του να καθορίζουν την ατζέντα από τα έδρανα της αντιπολίτευσης -όπως η υποστήριξη του Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν στο αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο Μακρόν για τη μετανάστευση τον Δεκέμβριο- η Ακροδεξιά διαδραμάτισε ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής καθ’ όλο το 2023.
Τον Ιούνιο η μετατόπιση του άξονα προς τα δεξιά αναμένεται, βάσει των δημοσκοπήσεων, να αποτυπωθεί ξεκάθαρα και στο Ημικύκλιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με φωνές λαϊκιστικές και ακραίες να κατακτούν πιθανώς για πρώτη φορά στα χρονικά έως και το 25% των εδρών. Ευρωσκεπτικιστικές, λαϊκιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις βρίσκονται σε τροχιά να αναδειχθούν πρώτη δύναμη σε εννέα κράτη-μέλη (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία και Σλοβακία) και να έρθουν δεύτερες ή τρίτες σε άλλες εννέα χώρες (Βουλγαρία, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Λετονία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Σουηδία).
Στον απόηχο των σχεδόν ατελείωτων κρίσεων -από το μεταναστευτικό, τις δημοσιονομικές και οικονομικές «καταιγίδες» μέχρι την πανδημία της Covid-19, τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία- οι ψηφοφόροι αισθάνονται όλο και πιο ανασφαλείς και έχουν καταστεί πιο επιρρεπείς σε απλουστευτικά ακροδεξιά συνθήματα και κενές υποσχέσεις. Στο μεταναστευτικό, το Ισλάμ και τον συγκεντρωτισμό των Βρυξελλών, τα βασικά πεδία όπου «ανθεί» η ακροδεξιά ρητορική, έχουν προστεθεί οι πολιτισμικοί πόλεμοι, η κλιματική κρίση και οι «πράσινες» πολιτικές, και σαφώς η κρίση ακρίβειας και η κρίση της στέγης.
Το πώς θα ανακτήσει την ατζέντα μαζί με τη γραμμή που πρέπει να χαράξει ως προς τη σχέση και τις πιθανές συνεργασίες που μπορεί να προβάλλουν σε εθνικό, αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία βρίσκονται αντιμέτωπες οι πολιτικές δυνάμεις της κεντροδεξιάς και συνολικά το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).
Το «σήμα» που στέλνουν αναλυτές και πολιτικοί επιστήμονες είναι πως πρέπει να μπει φρένο στην πορεία κανονικοποίησης της Άκρας Δεξιάς -πορεία στην οποία κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις δεν είναι αμέτοχες. Η αμφισημία και οι αντιφάσεις εξυπηρετούν την Ακροδεξιά και μόνο, και εντείνουν τη σύγχυση σε ένα εκλογικό σώμα ήδη απογοητευμένο που ζητά ρεαλιστικές λύσεις και απαντήσεις. Οι «κόκκινες» γραμμές πρέπει να είναι καθαρές. Αν το «παράθυρο» συνεργασίας μένει ανοιχτό -αυτή ήταν η περίπτωση της Ολλανδίας και της Ντιλάν Γεσιλγκίοζ του Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD)- μία «ψήφος διαμαρτυρίας» θα μπορούσε να εκλαμβάνεται πλέον ως πραγματική, και αποδεκτή, εναλλακτική λύση.
Εν τέλει, όλα καταλήγουν σε δύο επιλογές, λέει στον Guardian ο Βισέντε Βαλεντίμ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας βιβλίου που επίκειται να εκδοθεί για την κανονικοποίηση της Ακροδεξιάς. «Είτε τα κεντροδεξιά κόμματα θα συμπεριλάβουν την Ακροδεξιά σε κάποια μορφή δεξιού συνασπισμού, είτε -όπως στη Γερμανία- η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά θα έρθουν σε κάποιου είδους συμφωνία ώστε να αποκλείουν πάντα την Ακροδεξιά», σημειώνει.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι πολιτικές εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων στην Πορτογαλία είναι ιδιαίτερα κρίσιμες καθώς δημιουργείται προηγούμενο. Ο επικεφαλής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (PSD), Λουίς Μοντενέγκρο, είχε απορρίψει ξεκάθαρα προεκλογικά οποιαδήποτε μορφής σύμπραξη με το ακροδεξιό Chega, και στη θέση αυτή έχει επιμείνει επιλέγοντας τη συγκρότηση κυβέρνησης μειοψηφίας με όλα όσα συνεπάγεται. Η πίεση που θα δεχθεί εκ των έσω για να μπορέσει πράγματι η κεντροδεξιά να κυβερνήσει θα είναι τεράστια, κατά τους αναλυτές. Κάποιου είδους συμφωνία με την Ακροδεξιά μπορεί να είναι ο μοναδικός δρόμος για να μπορεί αυτή η κυβέρνηση να περνά νομοθεσία. Εκτός και εάν αποφάσιζαν οι Σοσιαλιστές να την στηρίξουν.
