Του Γιώργου Παυλόπουλου
Υπό τους ήχους ενός πιθανού εμφυλίου πολέμου ή μιας ενδεχόμενης στρατιωτικής επέμβασης να ακούγονται ολοένα πιο δυνατά από την πλευρά της Βενεζουέλας, στο αντιδραστικό φόντο που δημιουργεί η εκλογή στην προεδρία της Βραζιλίας του «Λατινοαμερικανού Τραμπ», Ζαΐχ Μπολσονάρου, αλλά και κάτω από την αυξανόμενη πίεση της Ουάσινγκτον, περίπου 8 εκατομμύρια πολίτες της Κούβας προσήλθαν χθες στις κάλπες (στην επέτειο από την έναρξη του πολέμου του 1895 για την ανεξαρτησία από την Ισπανία) για το δημοψήφισμα που αφορά το νέο σύνταγμα της χώρας τους.
Το σχέδιο, που εγκρίθηκε από την Εθνοσυνέλευση τον περασμένο Δεκέμβριο (όχι τυχαία, λίγο πριν από την συμπλήρωση 60 ετών από την είσοδο στην Αβάνα των ανταρτών του Φιντέλ Κάστρο και του Τσε Γκεβάρα, την Πρωτοχρονιά του 1959) και τίθεται στην κρίση του λαού μετά από δημόσιο διάλογο, σηματοδοτεί αναμφίβολα μια σημαντική καμπή στην πορεία της χώρας. Επιχειρώντας μια -ελεγχόμενη, με βάση τους εμπνευστές και συντάκτες του- στροφή προς την αγορά, έχει προφανή στόχο να δώσει το φιλί της ζωής σε μια οικονομία η οποία παραμένει σε κρίση και να περιορίσει την καλπάζουσα παραοικονομία και το λαθρεμπόριο, που εντείνουν την κοινωνική δυσαρέσκεια και μπορούν ανά πάσα στιγμή να δημιουργήσουν συνθήκες «έκρηξης».
Έτσι, η επίσημη αναγνώριση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του δικαιώματος στην ατομική ιδιοκτησία, συνοδεύονται από μια σειρά κίνητρα για τη δημιουργία μικρομεσαίων επιχειρηματικών σχημάτων και την τόνωση των επενδύσεων (των ξένων συμπεριλαμβανομένων). Πρόκειται, άλλωστε, για την αποδοχή μιας πραγματικότητας την οποία κάποιοι επέμεναν να μην βλέπουν τα προηγούμενα χρόνια. Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ίδιας της κυβέρνησης, σήμερα υπάρχουν περισσότεροι από 580.000 Κουβανοί οι οποίοι δηλώνουν αυτοαπασχολούμενοι ή έχουν στήσει μικρές επιχειρήσεις, παρακάμπτοντας ή παραβλέποντας τα νομικά κωλύμματα που υπήρχαν με βάση το ισχύον σύνταγμα -που ψηφίστηκε το 1976 και είναι «παιδί» του Ψυχρού Πολέμου.
Από τους Κάστρο στον Ντίαζ-Κανέλ
Οι προτεινόμενες αλλαγές στο σύνταγμα και το δημοψήφισμα δεν αποτελούν, φυσικά, κεραυνό εν αιθρία. Είναι συνέχεια μιας πολιτικής σταδιακής αλλαγής που έχει ξεκινήσει εδώ και σχεδόν μία δεκαετία, από τη στιγμή δηλαδή που ο Ραούλ Κάστρο ανέλαβε τα ηνία από τον Φιντέλ. Η σκυτάλη πέρασε από πέρυσι σε έναν άνθρωπο ο οποίος ανήκει στη νέα φρουρά του ΚΚ Κούβας και δεν είχε καν γεννηθεί το 1959. Πρόκειται για τον 58χρονο Μιγκέλ Ντίαζ-Κανέλ, τον πρώτο πρόεδρο της Κούβας μετά την ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα που δεν φέρει το όνομα Κάστρο, ο οποίος έχει βάλει ένα εξαιρετικά δύσκολο στοίχημα: Να συνδυάσει τον «σοσιαλιστικό χαρακτήρα» της Κούβας με το άνοιγμα στις δυνάμεις της αγοράς, αποφεύγοντας παράλληλα να βρεθεί στην ίδια θέση με τον Νικολάς Μαδούρο, τον οποίο επισήμως εξακολουθεί να στηρίζει.
Προφανώς -εάν θεωρήσουμε δεδομένο το «ναι» στο νέο σύνταγμα, παρά το γεγονός ότι αντιπολίτευση και αντικαθεστωτικοί καλούν σε καταψήφιση, ώστε να δοθεί ένα ηχηρό μήνυμα στην κυβέρνηση- το «κλειδί» για τις περαιτέρω εξελίξεις βρίσκεται στις ΗΠΑ. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, μιλώντας από το Μαϊάμι, ήταν ξεκάθαρος όσον αφορά στο μήνυμα που θέλει να στείλει και τις επιδιώξεις του: «Οι ημέρες του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού είναι μετρημένες, όχι μόνο στη Βενεζουέλα, αλλά και στη Νικαράγουα και στην Κούβα», είχε πει ο Αμερικανός πρόεδρος -προκαλώντας τη σφοδρή αντίδραση του Κανέλ.
Υπάρχει, άραγε, περίπτωση και αν ναι υπό ποιες προϋποθέσεις, για να αναθεωρήσει τη στάση του και να ακολουθήσει και απέναντι στην Κούβα μια τακτική αντίστοιχη με αυτή που έχει υιοθετήσει στην περίπτωση της Βόρειας Κορέας; Οι ενδείξεις, για την ώρα, δεν δείχνουν κάτι τέτοιο.
AP Photo/Ramon Espinosa, pool
