Η απόφαση της Ινδονησίας να αναστείλει πλήρως τις εξαγωγές φοινικέλαιου προκάλεσε νέα άνοδο στις τιμές των φυτικών ελαίων, οι οποίες είχαν ήδη φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των μειωμένων σοδειών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Φοινικέλαιο, σόγια, ελαιοκράμβη: οι τιμές όλων των φυτικών ελαίων έχουν φτάσει σε ιστορικά υψηλά μετά την ανακοίνωση την Τετάρτη του εμπάργκο στις εξαγωγές της Ινδονησίας.
«Είχαμε ήδη προβλήματα με τη σόγια στη Λατινική Αμερική, με την ελαιοκράμβη στον Καναδά», καθώς οι σοδειές ήταν περιορισμένες εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών, «στη συνέχεια με το ηλιέλαιο στην Ουκρανία», δήλωσε ο Φιλίπ Σαλμέν καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο Paris-Dauphine.
«Η άνοδος των τιμών ξεκίνησε ήδη από πέρυσι και επιδεινώθηκε με τον ουκρανικό πόλεμο, όμως δεν κατανοώ τη λογική αυτού του εμπάργκο, το οποίο ήρθε τη χειρότερη στιγμή», πρόσθεσε.
Το φοινικέλαιο είναι το φυτικό έλαιο με τη μεγαλύτερη κατανάλωση παγκοσμίως, μπροστά και από το έλαιο σόγιας, και οι εξαγωγές από την Ινδονησία καλύπτουν το 35% των παγκόσμιων αναγκών, σύμφωνα με τον Τζέιμς Φρέι πρόεδρο του LMC, γεγονός που καθιστά τη χώρα τη μεγαλύτερη εξαγωγό παγκοσμίως.
Επισήμως η απόφαση για την αναστολή των εξαγωγών από την Ινδονησία έχει στόχο να μειώσει την τιμή του φοινικέλαιου στην εσωτερική αγορά και να περιορίσει τις ελλείψεις, σύμφωνα με τις αρχές.
«Η βιομηχανία εκτιμά ότι θα διαρκέσει έναν μήνα, ίσως δύο», εξήγησε ο Ριτς Μέλσον της εταιρείας Allendale. «Αλλά στο μεταξύ σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο».
«Φαύλος κύκλος»
Το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται σε πολλά τρόφιμα, όπως τα στιγμιαία noodles και τα συσκευασμένα γλυκά και μπισκότα, αλλά και σε καλλυντικά και προϊόντα υγιεινής.
Βραχυπρόθεσμα το μόνο φυτικό έλαιο που μπορεί να αντικαταστήσει το φοινικέλαιο είναι η σόγια.
Οι ΗΠΑ και η Βραζιλία, οι δύο μεγαλύτερες χώρες εξαγωγοί σόγιας παγκοσμίως, διαθέτουν ακόμη αποθέματα, αν και αυτά δεν αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση των τιμών.
Μένουν οι επόμενες σοδειές. Το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας ανακοίνωσε τον Μάρτιο ότι προβλέπει φέτος να αυξηθούν κατά περισσότερο από 4% οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις σόγιας, με την αντίστοιχη μείωση των εκτάσεων καλομποκιού.
Αντίθετα ο Καναδάς, μακράν η μεγαλύτερη εξαγωγός παγκοσμίως, επεσήμανε την Τρίτη ότι αναμένει να μειωθούν κατά 7% οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις της ελαιοκράμβης.
Για πολλούς ειδικούς οι δημόσιες πολιτικές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτή την κρίση.
«Φέρνει ξανά στο προσκήνιο τη συζήτηση για τη διατροφή και την ενέργεια», εξήγησε ο Άρλαν Σάντερμαν, σύμφωνα με τον οποίο «οι χώρες θα δεχθούν πιέσεις να μειώσουν το ποσοστό των βιοκαυσίμων», σε πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται φυτικά έλαια.
Η Ευρώπη έχει ήδη υιοθετήσει μια οδηγία για την κατάργηση του φοινικέλαιου ως το 2030 στο πλαίσιο των στόχων της για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και κάποιες χώρες, όπως η Γαλλία, το έχουν ήδη πράξει.
Όμως παρά τις αναταράξεις στην αγορά η Ινδονησία και η Μαλαισία, δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγός φοινικέλαιου, εξακολουθούν να το χρησιμοποιούν και στα βιοκαύσιμα.
Ο Μάικλ Ζουζόλο πρόεδρος της Global Commodity and Analytics Consulting υπογράμμισε ότι πολλές χώρες που εισάγουν μεγάλες ποσότητες φοινικέλαιου, όπως η Αίγυπτος, το Μπανγκλαντές και το Πακιστάν, είδαν τα νομίσματά τους να χάνουν αξία τους τελευταίους μήνες. Την ίδια ώρα η τάση ήταν αντίθετη σε κάποιες χώρες εξαγωγούς, όπως η Βραζιλία και οι ΗΠΑ.
«Διαφαίνεται το χειρότερο σενάριο (…) ένας φαύλος κύκλος», προειδοποίησε, με πολλές αναπτυσσόμενες χώρες «να δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να ανεφοδιαστούν επαρκώς».
