Αμερικανοί και Ευρωπαίοι εξέφρασαν χθες Τρίτη την «ανησυχία» τους για την απόφαση του Ιράν να αθετήσει περαιτέρω δεσμεύσεις που είχε αναλάβει στο πλαίσιο της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, εξέλιξη που θέτει ακόμη περισσότερο εν αμφιβόλω τις προσπάθειες για να περισωθεί.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) του ΟΗΕ ενημέρωσε, σε έκθεσή του που συμβουλεύθηκε το Γαλλικό Πρακτορείο, ότι το Ιράν λογαριάζει να προχωρήσει στην παραγωγή ουρανίου με «βαθμό εμπλουτισμού 20%», παραβαίνοντας τις δεσμεύσεις του στο πλαίσιο της συμφωνίας, επισήμως γνωστής με την ονομασία Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ).
Η διαδικασία «έχει αρχίσει», επιβεβαίωσε ο αντιπρόσωπος του Ιράν στον Οργανισμό, ο Καζέμ Γαριμπαμπαντί, σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA, διαβεβαιώνοντας ότι ο εμπλουτισμός του μετάλλου έχει σκοπό να βελτιωθεί «η παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων».
Δυτικές κυβερνήσεις φοβούνται ότι με προκάλυψη την επιστημονική έρευνα το Ιράν απλούστατα επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο.
«Είναι ανησυχητικό το ότι το Ιράν επέλεξε την κλιμάκωση (...) με πειράματα που έχουν αξία για την παραγωγή πυρηνικών όπλων», σχολίασε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Νεντ Πράις, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των διαπιστευμένων συντακτών, καλώντας την Τεχεράνη να σταματήσει την «πρόκληση» αυτή.
«Το Ιράν δεν έχει καμία αξιόπιστη ανάγκη για το πολιτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειάς του να συνεχίσει τις δραστηριότητες της παραγωγής ή της έρευνας και της ανάπτυξης για το ουράνιο (...) που αποτελούν βήμα-κλειδί για την ανάπτυξη πυρηνικού όπλου», υπερθεμάτισαν οι υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, υπογραμμίζοντας σε κοινή ανακοίνωσή τους τη «μεγάλη ανησυχία» τους.
«Βήμα προς τα πίσω»
Έπειτα από μακρές, στυφές διαπραγματεύσεις, αυτές οι πέντε χώρες, η Κίνα και η Ρωσία κατέληξαν το 2015 στη Βιένη σε συμφωνία για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Τεχεράνης.
Το ΚΟΣΔ προσέφερε στο Ιράν ελάφρυνση των κυρώσεων της Δύσης και του ΟΗΕ σε αντάλλαγμα για τη δέσμευσή του να μην αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο και να μειώσει το εύρος του προγράμματος πυρηνικής ενέργειάς του, που τέθηκε υπό την αυστηρή επιτήρηση του ΔΟΑΕ.
Αλλά τη συμφωνία αυτή τορπίλισε το 2018 ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ρεπουμπλικάνος Ντόναλντ Τραμπ, με τη μονομερή απόφασή του να αποσύρει τη χώρα του από αυτή και να επιβάλει εκ νέου και να διευρύνει τις αμερικανικές κυρώσεις. Σε αντίποινα για τον οικονομικό στραγγαλισμό του, το Ιράν αποποιήθηκε μέρος των δεσμεύσεών του.
Όταν έφθασε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ο Δημοκρατικός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν κατέστησε σαφές ότι πρόθεσή του είναι οι ΗΠΑ να επανενταχθούν στη συμφωνία και ξανάρχισαν διαπραγματεύσεις τον Απρίλιο στην αυστριακή πρωτεύουσα ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη προκειμένου να οριστεί το πλαίσιο της επιστροφής αυτής.
Ωστόσο τον Φεβρουάριο η Τεχεράνη επέβαλε περιορισμούς στους ελέγχους που διεξάγουν οι ειδικοί του ΔΟΑΕ και άρχισε να παράγει ουράνιο με υψηλότερο βαθμό εμπλουτισμού για ερευνητικούς σκοπούς, κάτι κρίσιμο και νευραλγικής σημασίας, καθώς το υλικό αυτό μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να παραχθούν πυρηνικά όπλα.
Αποφασίζοντας να περάσει σε υψηλότερο βαθμό εμπλουτισμού «το Ιράν μεγεθύνει τον κίνδυνο για την πιθανότητα επιτυχούς ολοκλήρωσης των συνομιλιών της Βιένης», εκτίμησαν οι τρεις ευρωπαίοι υπουργοί.
«Πρόκειται για νέο βήμα προς τα πίσω από πλευράς του Ιράν μολονότι δείξαμε την ειλικρινή πρόθεσή μας να επιστρέψουμε» στο ΚΟΣΔ, έκρινε ο Νεντ Πράις.
«Τέτοιου είδους προκλήσεις δεν θα δώσουν κανένα μοχλό στο Ιράν στις συνομιλίες», τόνισε, καλώντας την Ισλαμική Δημοκρατία να «σταματήσει» να «υπερθεματίζει», να γυρίσει στο τραπέζι στη Βιένη για «αληθινές διαπραγματεύσεις» και να είναι «έτοιμη να τερματίσει το έργο που άρχισε τον Απρίλιο».
Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται επί του παρόντος σε νεκρό σημείο. «Δεν θα ξαναρχίσουν αυτή την εβδομάδα», σύμφωνα με ευρωπαίο διπλωμάτη με τον οποίο μίλησε το Γαλλικό Πρακτορείο· ο ίδιος σχολίασε πως η ορατότητα έχει μειωθεί ως προς τις προθέσεις της Τεχεράνης την ώρα που ο Εμπραχίμ Ραϊσί, ο υπερσυντηρητικός νέος πρόεδρος του Ιράν, ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά του τον Αύγουστο.
