Η υδρευτικό πρότζεκτ που μετέτρεψε την άνυδρη ημιέρημο της νοτιοανατολικής Ισπανίας στον λαχανόκηπο της Ευρώπης μπορεί να κλείσει τις κάνουλες του, απειλώντας τις εντατικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις που τρέφουν μεγάλο μέρος της ηπείρου.
Η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός φρούτων και λαχανικών στην ΕΕ και σχεδόν οι μισές εξαγωγές της καλλιεργούνται χάρη στην άρδευση με τεράστιες μεταφορές νερού από τον ποταμό Τάγο εκατοντάδες χιλιόμετρα βόρεια.
Αλλά με την κλιματική αλλαγή να πλήττει σκληρά την Ισπανία και τα τρία τέταρτα της χώρας να κινδυνεύουν από ερημοποίηση, η κυβέρνηση αποφάσισε να περιορίσει τη ροή των λιγοστών υδάτων του Τάγου προς το νοτιοανατολικό Λεβάντε.
Η στάθμη του μεγαλύτερου μήκους ποταμού της Ιβηρικής χερσονήσου έχει πέσει επικίνδυνα, σε σημείο που σε ορισμένα σημεία είναι δυνατόν να διασχίσει κανείς την αποξηραμένη κοίτη του με τα πόδια το καλοκαίρι.
Ακριβώς όπως ο συρρικνούμενος Νείλος της Αιγύπτου και ο Τίγρης στο Ιράκ, το δικαίωμα άντλησης των υδάτων του Τάγου - ο οποίος διασχίζει την Πορτογαλία πριν εκβάλει στον Ατλαντικό - έχει γίνει μια πολιτική «καυτή πατάτα».
Η συζήτηση γίνεται ακόμη πιο έντονη ενόψει των περιφερειακών εκλογών αργότερα αυτό το μήνα, με την εντατική γεωργία που αποτελεί πυλώνα της ισπανικής οικονομίας να τίθεται υπό αμφισβήτηση.
«Η περιοχή είναι μία από τις πιο άνυδρες» στην Ισπανία, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Ντομίνγκο Μπαέζα, καθηγητής ποτάμιας οικολογίας στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, με μη επαρκές δικό της νερό για την εντατική γεωργία της.
Για να κάνει την άνυδρη νοτιοανατολική περιοχή να ανθίσει, η Ισπανία άρχισε να κατασκευάζει το γιγαντιαίο έργο μεταφοράς νερού Τάγου-Σέγκουρα υπό τον δικτάτορα στρατηγό Φράνκο το 1960. Χρειάστηκαν σχεδόν 20 χρόνια για να ολοκληρωθούν τα 300 χιλιόμετρα καναλιών, σηράγγων, υδραγωγείων και ταμιευτήρων, μεταφέροντας δισεκατομμύρια λίτρα νερού από τον Τάγο νότια στη λεκάνη Σεγκουρα μεταξύ της Μούρθια και της Ανδαλουσίας.
Από τότε που κατασκευάστηκε το έργο, η μέση θερμοκρασία της Ισπανίας έχει εκτοξευθεί κατά 1,3 βαθμούς Κελσίου (πάνω από δύο βαθμούς Φαρενάιτ), σύμφωνα με την ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία.
Η ροή του Τάγου έχει μειωθεί κατά 12%την ίδια περίοδο και θα μπορούσε να μειωθεί έως και κατά 40 τοις εκατό έως το 2050, εκτιμά η ισπανική κυβέρνηση.
Οι ακραίοι καύσωνες τα τελευταία χρόνια, μερικές φορές πολύ νωρίς μέσα στο έτος - με τα ρεκόρ θερμοκρασίας να σπάνε και πάλι την περασμένη εβδομάδα - έχουν στεγνώσει ποτάμια και δεξαμενές και έχουν οδηγήσει σε περικοπές νερού.
Η Μαδρίτη θέλει να μειώσει τις μεταφορές νερού κατά το ένα τρίτο - εκτός από περιόδους άφθονων βροχοπτώσεων - για να ανεβάσει τη στάθμη του Τάγου.
Επισιτιστική κρίση ante portas;
Αλλά χωρίς αυτό το νερό, η νοτιοανατολική χώρα «δεν θα είναι σε θέση να διατηρήσει τη σύγχρονη και ανταγωνιστική γεωργία, γεγονός που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης, προειδοποίησε ο Αλφόνσο Γκαλβέζ, επικεφαλής της ένωσης αγροτών, Asaja.
Η περικοπή θα μπορούσε να οδηγήσει στην εγκατάλειψη 12.200 εκταρίων καλλιεργήσιμης γης, υποστήριξε η ομάδα πίεσης των αγροτών SCRATS. Το οικονομικό κόστος θα ήταν επίσης κολοσσιαίο, υποστήριξε, έως και 137 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ θα χάνονταν 15.000 θέσεις εργασίας.
Για τους οικολόγους, ολόκληρο το γεωργικό μοντέλο της Ισπανίας πρέπει να επανεξεταστεί. «Περισσότερο από το 80% του γλυκού νερού στην Ισπανία χρησιμοποιείται από τη γεωργία... δεν είναι απλά βιώσιμο», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο εκπρόσωπος της Greenpeace.
Πρέπει να μειωθεί δραστικά η έκταση της γης που παραχωρείται στην εντατική γεωργία, αν η Ισπανία θέλει να αποφύγει την καταστροφή, είπε. «Η Ισπανία δεν μπορεί να είναι ο κήπος της Ευρώπης αν το νερό μας γίνεται όλο και πιο σπάνιο».
