Ξαναχτύπησε το International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), η ομάδα των δημοσιογράφων που δημοσίευσε το περασμένο φθινόπωρο τα Pandora Papers. Οι ερευνητές με νέα τους έκθεση, δείχνουν τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιείται η, κατά τα φαινόμενα, ανεξέλεγκτη διεθνής αγορά τέχνης, προκειμένου να διακινείται μαύρο χρήμα.
Τρανταχτό το παράδειγμα του Λονδρέζου χρηματοδότη Maurizio Fabris, που «αξιοποίησε» ένα trust στη Νέα Ζηλανδία, offshore βεβαίως, προκειμένου να αποκτήσει περισσότερα από δώδεκα έργα του περιζήτητου street artist Banksy. Ανάμεσα στα έργα που απέκτησε, συναντάμε μερικές από τις πιο δημοφιλείς συνθέσεις του όπως τα Flower Thrower, Girl with Balloon και Rude Copper.
«Αυτό και αν είναι ειρωνεία», σχολιάζει στο ICIJ ο John Zarobell, καθηγητής και συγγραφέας στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Το έργο του καλλιτέχνη «επιτίθεται όχι μόνο στην εξουσία, αλλά και στις οικονομικές δομές που βρίσκονται πίσω από τον κόσμο της τέχνης. Αλλά όταν γίνεσαι διάσημος καλλιτέχνης, όπως ο Banksy, αποκτά το έργο αξία εμπορική και τότε δεν έχει απολύτως καμία σημασία το “θέμα” ή η πρόθεση του δημιουργού».
Διαμέσου ενός γραφείου χρηματοοικονομικών υπηρεσιών με έδρα τη Σιγκαπούρη (όπου κατονομάζεται ως Asiaciti Trust), ο Fabris είχε τη δυνατότητα να χαίρεται τα έργα στο σπίτι του, χωρίς να χρειαστεί να πληρώσει ούτε μια λίρα σε φόρους. Αργότερα μάλιστα πούλησε τρία από τα πανάκριβα κομμάτια του Banksy σε γκαλερί του Λονδίνου, που διευθύνει ο πρώην ατζέντης του καλλιτέχνη. Η πώληση πραγματοποιήθηκε - καθόλου τυχαία – μόλις ο επιχειρηματίας τέθηκε υπό έρευνα για φορολογική απάτη στη γενέτειρά του, την Ιταλία.
Ο πρώην οδηγός αγώνων κατηγορήθηκε επισήμως για φοροδιαφυγή το 2015. Μετά από αυτό, η Asiaciti, αφού έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες τις εταιρείες φάντασμα που διατηρούσε ο Fabris στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους (αποικίες στην Καραϊβική), μεταβίβασε την κυριότητα των έργων στον ίδιο. Ο δικηγόρος του πάντως δηλώνει στο ICIJ ότι όλες οι υπεράκτιες συμμετοχές του πελάτη του δηλώθηκαν νομότυπα και ότι απέδωσε τους αναλογούντες φόρους στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Άλλα ονόματα που περιλαμβάνονται στη νέα έκθεση του ICIJ; Ο ισχυρός άνδρας της ρωσικής τηλεόρασης και CEO, Konstantin Ernst, μέλη της ισχυρής οικογένειας Rajapaksa από τη Σρι Λάνκα, καθώς και ο ινδικός οίκος δημοπρασιών Saffronart. Όλοι τους χρησιμοποίησαν υπεράκτιες εταιρείες για να αγοράσουν έργα τέχνης αφορολόγητα, αλλά κανείς τους δεν κατηγορήθηκε για παράνομη δραστηριότητα, σύμφωνα με την έρευνα.
Θυμίζουμε ότι σε παρόμοια έρευνα των Panama Papers, είχε αποκαλυφθεί ο διαβόητος έμπορος τέχνης και φερόμενος ως λαθρέμπορος Douglas Latchford (απεβίωσε το 2020), που χρησιμοποιούσε υπεράκτια καταπιστεύματα για να πουλά αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Περισσότερα για την έρευνα από το ανεξάρτητο δίκτυο των δημοσιογράφων
