Έξι μήνες πριν η συμφωνία-ορόσημο για την επαναπροσέγγιση Ιράν και Σαουδικής Αραβίας μεταφράστηκε σε κινεζικό διπλωματικό θρίαμβο. Το καθεστώς του Σι Τζινπίνγκ μπήκε στα «βαθιά» και αμφισβήτησε, επιτυχώς στην προκειμένη περίπτωση, τη μονοκρατορία των Ηνωμένων Πολιτειών στο πεδίο της επίλυσης κρίσεων στη Μέση Ανατολή, όπου και εκμεταλλεύθηκε το κενό της φθίνουσας αμερικανικής παρουσίας.
Ήταν μία σημαντική ένδειξη ότι η διπλωματική επιρροή της Κίνας αυξάνεται ανάλογα με το οικονομικό της αποτύπωμα, και απόδειξη της πρόθεσης του Σι Τζινπίνγκ να συνδέσει την τρίτη συναπτή θητεία του στην προεδρία με την προβολή της Κίνας ως «εναλλακτικής λύσης» σε μία παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μεσολαβητικό ρόλο επεδίωξε το Πεκίνο και στο μέτωπο του πολέμου στην Ουκρανία -παρόλο που απέχει μακράν από το να μπορέσει να θεωρηθεί ουδέτερος παράγοντας-, ενεργό ρόλο διεκδικεί και σήμερα στις διπλωματικές προσπάθειες για την εφαρμογή εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας.
Όχι τυχαία, το Πεκίνο ήταν ο πρώτος σταθμός της διεθνούς περιοδείας που πραγματοποιούν από κοινού οι επικεφαλής διπλωματίας Σαουδικής Αραβίας, Αιγύπτου, Ιορδανίας, Παλαιστινιακής Αρχής, Ινδονησίας, καθώς και ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) για να πιέσουν για εκεχειρία.
«Η Κίνα είναι καλός φίλος και αδελφός των αραβικών και ισλαμικών χωρών. Πάντα προστατεύαμε τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα των αραβικών [και] ισλαμικών χωρών και πάντα υποστηρίζαμε σθεναρά τη δίκαιη υπόθεση του παλαιστινιακού λαού» δήλωσε απευθυνόμενος στους ομολόγους του ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι, καλώντας σε κατάπαυση του πυρός και «επείγουσα ανάληψη δράσης» από τη διεθνή κοινότητα και κατηγορώντας το Ισραήλ για «συλλογική τιμωρία» των πολιτών της Γάζας.
«Βρισκόμαστε εδώ για να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα: Πρέπει να σταματήσουν αμέσως οι μάχες και οι δολοφονίες, πρέπει να παραδώσουμε αμέσως ανθρωπιστικές προμήθειες στη Γάζα» δήλωσε επί κινεζικού εδάφους ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών, πρίγκιπας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν Αλ Σαούντ, επισημαίνοντας ότι πλέον είναι ανεπαρκές το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ της 15ης Νοεμβρίου, με το οποίο ζητούνται παρατεταμένες ανθρωπιστικές παύσεις στη Λωρίδα της Γάζας.
Η τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο έδαφος του Ισραήλ «επανέφερε» τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Από τις πρώτες ημέρες της, η προεδρία Μπάιντεν είχε θέσει εκτός υψηλών προτεραιοτήτων τη Μέση Ανατολή και είχε προσεκτικά αποφύγει να «συρθεί» πίσω στην περιοχή, επικεντρώνοντας στην αντιμετώπιση και τον περιορισμό μίας όλο και πιο διεκδικητικής και επεκτατικής Κίνας. Η συναίνεση στις ΗΠΑ είναι δικομματική για το ότι η Κίνα αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη πρόκληση για τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Το επίδικο για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι να μην εξελιχθεί η σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς σε περιφερειακό πόλεμο, εξ ου και η δύναμη πυρός που έχουν συγκεντρώσει στην περιοχή ως μήνυμα αποτροπής για το Ιράν.
Στο διπλωματικό πεδίο, δεν είναι όμως μόνο ο Άντονι Μπλίνκεν που έχει πραγματοποιήσει «μαραθωνίους» στην περιοχή, αλλά και ο ειδικός απεσταλμένος της Κίνας για τη Μέση Ανατολή, Ζαι Γιουν, ο οποίος στο πλαίσιο δεκαήμερης περιοδείας βρέθηκε σε Αίγυπτο, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία και Ιορδανία. Συναντήθηκε επίσης με αξιωματούχους στην Τουρκία και το Μπαχρέιν, ενώ είχε τον περασμένο μήνα τηλεφωνική συνομιλία με τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών Έλι Κοέν. Ταυτόχρονα, η Κίνα υπήρξε ισχυρός υποστηρικτής της κατάπαυσης του πυρός στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία.
«Ο ρόλος της Κίνας στη Μέση Ανατολή έχει σαφώς ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια» λέει στο TIME ο Ντέιβιντ Ρόμπερτς, ανώτερος λέκτορας στο King's College του Λονδίνου. Το γεγονός πως η αντιπροσωπεία αξιωματούχων αραβικών και μουσουλμανικών κρατών επέλεξε την Κίνα ως πρώτο σταθμό της περιοδείας που πραγματοποιεί στα μόνιμα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας συνιστά απόδειξη τόσο της αυξανόμενης γεωπολιτικής επιρροής της, όσο και της μακροχρόνιας υποστήριξης προς τους Παλαιστίνιους. Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών επισήμανε πως η επιλογή τους καταδεικνύει το υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης τους στη χώρα του.
«Προσβλέπουμε σε έναν ισχυρότερο ρόλο εκ μέρους μεγάλων δυνάμεων, όπως η Κίνα, προκειμένου να σταματήσουν οι επιθέσεις εναντίον των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας. Δυστυχώς, υπάρχουν μεγάλες χώρες που παρέχουν κάλυψη στις σημερινές ισραηλινές επιθέσεις», είπε από πλευράς του ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών, Σάμεχ Σούκρι, απευθυνόμενος στον Κινέζο ομολογό του.
Πολλές κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής εκλαμβάνουν την Κίνα ως ουδέτερο παράγοντα με ισχυρούς δεσμούς τόσο με τη Σαουδική Αραβία, τον μεγαλύτερο προμηθευτή πετρελαίου της Κίνας, όσο και με το Ιράν, το οποίο βασίζεται στην Κίνα για το 30% του εξωτερικού του εμπορίου και στο οποίο το καθεστώς Σι έχει δεσμευτεί να επενδύσει 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα 25 ετών. Το Ιράν, το οποίο έχει λίγες εξαγωγικές αγορές λόγω των κυρώσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα, προμηθεύει πετρέλαιο στην Κίνα με μεγάλη έκπτωση.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Τζο Μπάιντεν τον κάλεσε να ασκήσει την επιρροή του στο Ιράν για να μην διαχυθεί η σύγκρουση, όπως τον καλεί εδώ και πάνω από δύο χρόνια να ασκήσει την επιρροή του στον Βλαντιμίρ Πούτιν για να μπει τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία. Σύμφωνα με υψηλόβαθμους Αμερικανούς αξιωματούχους κατά τη συνάντηση στο Σαν Φρανσκίσκο ήταν ο Μπάιντεν που μιλούσε κυρίως για την επίθεση της Χαμάς και ο Σι άκουγε. Κατά τις ίδιες πηγές, την παρούσα στιγμή δεν μπορεί να εκτιμηθεί τι είδους μήνυμα στέλνει το Πεκίνο στην Τεχεράνη και πώς εκείνη το εκλαμβάνει.
Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα βρίσκονται σε διαφορετικό μήκος όσον αφορά τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Αμφότερες καλούν μεν σε αναβίωση της προοπτικής λύσης των δύο κρατών ως μόνη οδό για μόνιμη ειρήνη, ωστόσο το Πεκίνο ζητά εκεχειρία και η κυβέρνηση Μπάιντεν προκρίνει ανθρωπιστικές παύσεις των επιχειρήσεων -διαφωνία που έχει αποτυπωθεί και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όπου η Κίνα αρνείται να καταδικάσει ως τρομοκρατική την επίθεση της Χαμάς.
Η Κίνα είχε επιχειρήσει να εμφανιστεί ως μεσολαβητικός παράγοντας στο Παλαιστινιακό και πριν τις ωμότητες της 7ης Οκτωβρίου. Όταν ο Παλαιστίνιος πρόεδρος, Μαχμούντ Αμπάς, είχε επισκεφθεί το Πεκίνο τον Ιούνιο, ο Σι δεσμευόταν να συμβάλει με την «κινεζική σοφία και την κινεζική δύναμη» στην επίλυση της μακροχρόνιας σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.
Όμως, κατά τους αναλυτές σε αυτό το πεδίο η Κίνα έχει έλλειψη εμπειρίας και τεχνογνωσίας για να επιφέρει μία ουσιαστική αλλαγή, πολλώ δε μάλλον από τη στιγμή που δεν καταδικάζει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση. «Ακόμη βρίσκεται στις ‘πίσω θέσεις’ τουλάχιστον όσον αφορά ζητήματα πολιτικής και γεωπολιτικής» στην περιοχή, επισημαίνει ο Ντέιβιντ Ρόμπερτς.
Η επίσκεψη στο Πεκίνο ήλθε εννέα ημέρες αφού οι ηγέτες αραβικών και μουσουλμανικών χωρών καταδίκασαν την «βάναυση ισραηλινή επίθεση» κατά των Παλαιστινίων σε μια σπάνια κοινή σύνοδο κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας που φιλοξενήθηκε από τη Σαουδική Αραβία.
