Μόλις δύο ημέρες μετά την επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, στην Κίνα και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας επανήλθαν.
Η επίσκεψη του κ. Μπλίνκεν το Σαββατοκύριακο ήταν η πρώτη επίσκεψη Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών εδώ και σχεδόν πέντε χρόνια. Αυτό που φάνηκε να είναι η επανέναρξη ενός διμερούς διαλόγου υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο χωρών μετά από μακρά διακοπή των κατ' ιδίαν συναντήσεων, τέθηκε γρήγορα υπό αμφισβήτηση από τα σχόλια του προέδρου Τζο Μπάιντεν για τον ομόλογό του στο Πεκίνο.
Σε μια εκδήλωση για τη συγκέντρωση χρημάτων για την προεκλογική εκστρατεία του στην Καλιφόρνια, και ενώ ο Πρόεδρος Μπάιντεν μιλούσε για την πρόσφατη διαμάχη για τα κατασκοπευτικά αερόστατα μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, ισχυρίστηκε ότι «ο λόγος για τον οποίο ο Σι Τζινπίνγκ αναστατώθηκε πολύ, όσον αφορά όταν κατέρριψα εκείνο το αερόστατο με δύο βαγόνια γεμάτα κατασκοπευτικό εξοπλισμό, ήταν ότι δεν ήξερε ότι ήταν εκεί». Ο κ. Μπάιντεν συνέχισε τις παρατηρήσεις του υποστηρίζοντας ότι «αυτό ήταν η μεγάλη αμηχανία για τους δικτάτορες. Όταν δεν ήξεραν τι συνέβαινε.»
Η κινεζική αντίδραση ήταν γρήγορη. Το Πεκίνο δήλωσε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προέβη σε «δημόσια πολιτική πρόκληση». Η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Μάο Νινγκ δήλωσε ότι «αυτές οι παρατηρήσεις είναι παράλογες και εξαιρετικά ανεύθυνες.»
Τι θα συμβεί στη συνέχεια θα είναι σημαντικό από διπλωματική άποψη. Στην ουσία, ο πρόεδρος Μπάιντεν είτε διέψευσε δημοσίως τον υπουργό Εξωτερικών του είτε τον έφερε σε δύσκολη θέση επειδή ταξίδεψε στην Κίνα και έδωσε το χέρι σε έναν «δικτάτορα». Ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν είναι νέος στο να δημιουργεί σύγχυση ή και διαμάχη με κάποιες από τις δηλώσεις του. Έχει επανειλημμένα ταχθεί υπέρ μιας στρατιωτικής απάντησης των ΗΠΑ για την υπεράσπιση της Ταϊβάν σε περίπτωση που η Κίνα επιτεθεί στο νησί. Δεδομένων των διαφωνιών που δημιούργησαν τα σχόλιά του για την Ταϊβάν, αναγκάστηκε να ανακαλέσει τις δηλώσεις του μέσω των υπευθύνων δημοσίων σχέσεων. Μένει να δούμε αν θα κάνει το ίδιο και με τα σχόλιά του σχετικά για τον ομόλογό του στο Πεκίνο.
Αλλά η πολιτική ζημιά έχει γίνει. Η συζήτηση του Μπάιντεν για τα πολιτικά διαπιστευτήρια του Σι Τζινπίνγκ δίνει στην κινεζική πλευρά την ευκαιρία να αμφισβητήσει την ειλικρίνεια των λόγων και των δεσμεύσεων του Μπλίνκεν κατά τη συνάντησή του με τον Κινέζο πρόεδρο στο Πεκίνο το περασμένο Σαββατοκύριακο. Είχαν συμφωνήσει να ξεκινήσουν εκ νέου διμερείς διαβουλεύσεις σε τακτική, πρόσωπο με πρόσωπο βάση για διάφορα θέματα πολιτικής. Το πώς μπορεί να προχωρήσει αυτή η διαδικασία τις επόμενες εβδομάδες είναι προς το παρόν άγνωστο.
Η μέτρια πρόοδος που σημειώθηκε στο Πεκίνο δεν αγνόησε τις ανεπίλυτες βασικές εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών, που κυμαίνονται από την απόρριψη από την Κίνα των κυρώσεων κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία, την απαγόρευση των εξαγωγών ημιαγωγών στην Κίνα και το ζήτημα των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Ουιγούρων στην κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ. Αυτές οι εντάσεις είναι γνωστές και στις δύο πλευρές ως συγκρουσιακές διαφορές. Αλλά μέχρι στιγμής, ο Λευκός Οίκος είχε αποφύγει να κάνει προσωπικές αυτές τις διαφορές. Η επισήμανση του Κινέζου προέδρου ως «δικτάτορα» δεν θα διευκολύνει καμία αναμενόμενη προσέγγιση στο εγγύς μέλλον.
Οι προσπάθειες του Μπλίνκεν για τη βελτίωση των σινοαμερικανικών σχέσεων υπονομεύτηκαν από το αφεντικό του, καθώς επέστρεψε από το Πεκίνο. Η ρητορική κλιμάκωση από τον Μπάιντεν μετατράπηκε γρήγορα σε μία λογική «οφθαλμών αντί οφθαλμού» ανάμεσα στις δύο χώρες.Τα αβίαστα λάθη μπορεί να κοστίσουν ακριβά. Στην πολιτική μπορεί να χρειαστεί μια δημόσια συγγνώμη ή χρόνια για να αποκατασταθεί η ζημιά. Είναι απίθανο να συμβεί το πρώτο. Η δεύτερη συνέπεια θα επηρεάσει την εξέλιξη των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας. Το βαθύ επίπεδο δυσπιστίας που αντανακλούν τα σχόλια του Μπάιντεν για τον Σι Τζινπίνγκ δεν είναι καλά νέα για την ευθραυστότητα της γεωπολιτικής που ζούμε σήμερα.
* O Γιενς Μπάστιαν είναι Senior Policy Advisor στο ELIAMEP και εργάζεται προσωρινά στο Ινστιτούτο Wissenschaft und Politik in Berlin.
