To NATO είναι έτοιμο να ξεκινήσει πλέον και επίσημα τις διαδικασίες ένταξης στη θεωρούμενη ισχυρότερη και πλέον επιτυχημένη πολιτικο-στρατιωτική Συμμαχία του κόσμου δύο νέα μέλη, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Την Κυριακή 15 Μαΐου, σε μία άκρως εθνικά συμβολική ημέρα, την ημέρα Μνήμης των Στρατιωτικών Πεσόντων, ο Πρόεδρος της Φινλανδίας Σαούλι Νιινίστο και η Πρωθυπουργός της χώρας Σάνα Μαρίν επέλεξαν να ανακοινώσουν την απόφαση της χώρας τους να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Για την απόφαση αυτή ο Φινλανδός Πρόεδρος σε μία ενέργεια έκδηλης αβροφροσύνης ενημέρωσε τηλεφωνικά για την απόφαση αυτή τον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν με το οποίον από τον πρώτο χρόνο της προεδρίας (2012) του είχε ανοικτό και διαρκή δίαυλο επικοινωνίας και καλές σχέσεις γεγονός για το οποίο έχει επικριθεί και μάλιστα έντονα από κάποια φινλανδικά κόμματα αλλά και πολιτικές προσωπικότητες. Η απόφαση αυτή εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο των 200 εδρών με ψήφους 188 έναντι 8 κατά.
Σε πλήρη συγχρονισμό με το Ελσίνκι, ακριβώς μία ημέρα μετά στη Στοκχόλμη ανακοινώθηκε από την Πρωθυπουργό της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον σε συνέντευξη τύπου ότι και η κυβέρνηση της αποφάσισε να υποβάλει επίσημο αίτημα ένταξης στο ΝΑΤΟ. Η κ. Άντερσον εξήγησε ότι η ένταξη ενισχύει την ασφάλεια της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντική αλλαγή στο περιβάλλον ασφαλείας που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, προσθέτοντας ότι αυτή η σημαντική αλλαγή της πολιτικής ασφαλείας της υπάρχει και υποστηρίζεται από τον σουηδικό λαό. Και στις δύο αυτές χώρες είχε προηγηθεί ένας κυκεώνας δηλώσεων και μεγάλος κύκλος διαβουλεύσεων σε όλα τα επίπεδα. Σήμερα μάλιστα αναμένεται να υποβληθεί κοινό επίσημο αίτημα.
Από τη στιγμή που υπάρχει πλέον επίσημο αίτημα ο ΓΓ/ΝΑΤΟ και οι ΥΠΕΞ των δύο αυτών χωρών θα υπογράψουν ένα πρώτο Πρωτόκολλο με το οποίο οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες προσκαλούνται να αρχίσουν οι συνομιλίες και να καθοριστούν όλες εκείνες οι ενέργειες που αφορούν στο να είναι πλήρως ευθυγραμμισμένες τόσο σε πολιτικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο όταν θα ενταχθούν. Εκτιμούμε ότι πρόκειται περί τυπικής διαδικασίας καθόσον το επίπεδο διαλειτουργικότητας σε στρατιωτικό επίπεδο είναι υψηλότερο ακόμα και από μέλη της Συμμαχίας ενώ πρόκειται για δύο από τις πλέον προηγμένες δημοκρατίες στην Ευρώπη τη στιγμή μάλιστα που υπάρχει στη Συμμαχία η μία χώρα κατ’ επίφαση … δημοκρατία, η Τουρκία!
Από τη στιγμή αυτή λαμβάνουν την ιδιότητα των «προκληθέντων χωρών» (Invitees) λαμβάνουν μέρος ως παρατηρητές σε όλες τις επιτροπές του ΝΑΤΟ. Από την ανώτατη που είναι το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (NAC) ακόμα και σε επίπεδο Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων (Summit) μέχρι και στις Ομάδες Εργασίες Εμπειρογνωμόνων. Η πρώτη εμφάνιση ως «Προκληθέντων Χωρών» όπως όλα δείχνουν θα είναι στη Σύνοδο Κορυφής στη Μαδρίτη τον επόμενο μήνα, μία πέρα από αυτό το γεγονός σημαντική Σύνοδος καθόσον η Συμμαχία θα αποφασίσει για Στρατηγική Αντίληψη (NATO Strategic Concept) της επόμενης δεκαετίας.
Ο χρόνος των συνομιλιών δεν μπορεί να προσδιοριστεί αλλά πιστεύεται να είναι σύντομος για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Όταν ολοκληρωθεί η φάση των συνομιλιών αυτών θα υπογραφεί από όλες τα κράτη - μέλη (έθνη κατά τη νατοϊκή ορολογία) το Πρωτόκολλο Ένταξης τους το οποίο όμως θα πρέπει να επικυρωθεί από τα Κοινοβούλια όλων ή όπως ορίζεται συνταγματικά σε κάθε χώρα. Αυτή είναι μία χρονοβόρα διαδικασία και δεν μπορεί να συντομευτεί σε λιγότερο από 6 μήνες. Για τη Βόρεια Μακεδονία αλλά και το Μαυροβούνιο απαιτήθηκε περίπου ένας χρόνος.
Άρα δεν μπορεί η διαδικασία να είναι και πολύ…fast track όπως φαντάζονται κάποιοι και αυτό είναι γνωστό και στο Ελσίνκι και στη Στοκχόλμη. Με σύντονη προσπάθεια ίσως στο τέλος του χρόνου να έχει ολοκληρωθεί. Όλα αυτά βέβαια χωρίς να γνωρίζουμε μέχρι που θα το φθάσει η Τουρκία, η μόνιμη «ανακατωσούρα» του ΝΑΤΟ, με το να «ανοιγοκλείνει την πόρτα» η οποία δια στόματος του Προέδρου Ερντογάν προχθές βράδυ από την Αλγερία την οποία επισκεπτόταν ξαναέγινε αρνητική! Να σημειωθεί ότι για την εισδοχή νέου μέλους απαιτείται πλήρης ομοφωνία.
Μέχρι την ένταξη και την απόκτηση της ιδιότητας μέλους οι ΗΠΑ και το ΗΒ έχουν δηλώσει ότι παρέχουν εγγυήσεις ασφαλείας (στην πρόσφατη συμφωνία ΗΒ με Σουηδία και Φινλανδία αναφέρονται βέβαια διαβεβαιώσεις ασφαλείας - security assurances και όχι εγγυήσεις) ως επέκταση των ήδη υπαρχουσών συμφωνιών στρατηγικής στρατιωτικής συνεργασίας. Κάτι ανάλογο δήλωσαν προχθές Νορβηγία, Δανία και Ισλανδία αλλά και χθες η Γαλλία.
Πάμε τώρα στην αντίδραση της Ρωσίας η οποία αναμφίλεκτα εκλαμβάνει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ ως μια άλλη επέκταση της Συμμαχίας προς τα ανατολικά που θα την περικυκλώσει περαιτέρω. Υπήρξε πληθώρα σοβαρών απειλών από τη στιγμή που διαφάνηκε η προοπτική ένταξης αλλά πάντοτε διευκρινιζόταν ότι αυτή δεν συνιστά υπαρξιακή απειλή. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι η Σουηδία και η Φινλανδία ιδιαίτερα μετά το 1995 θεωρούνταν «δυτικής επιρροής χώρες» και φυσικά δεν ανήκαν στο λεγόμενο «εγγύς εξωτερικό» όπως στη Μόσχα αποκαλούσαν τις πρώην Σοβιετικές «Δημοκρατίες»! Οπότε δεν υφίσταται θέμα σύγκρισης με την Ουκρανία αλλά και τη Γεωργία.
Εκτιμούμε ότι σε κάθε περίπτωση η Μόσχα δεν πρόκειται να απαντήσει με ακραία μέτρα ούτε με μία μεγάλη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα των 1340 km με την Φινλανδία καθόσον σε αυτήν τη φάση του πολέμου στην Ουκρανία με εμπεπλεγμένο το 65-70% του χερσαίου στρατιωτικού της δυναμικού θα ήταν κάτι τέτοιο αδύνατο. Επιπροσθέτως είναι πασιφανές ότι δεν επιθυμεί άμεση στρατιωτική εμπλοκή με το ΝΑΤΟ.
Οι δηλώσεις του Προέδρου Πούτιν της 16 Μαΐου ήταν ήπιες σε αντίθεση με τις πριν από δύο ημέρες άκρως απειλητικές του πρώην Προέδρου Μεντβέντεφ και με αυτές διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει άμεση απειλή από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ διευκρινίζοντας παράλληλα ότι μόνον στην επέκταση της στρατιωτικής υποδομής του ΝΑΤΟ στα εδάφη τους θα απαντούσε στρατιωτικά. Χθες ήλθαν και οι δηλώσει του Λαβρόφ με τις οποίες υποβάθμισε τη σημασία της ένταξης υποστηρίζοντας ότι δεν θα κάνει «μεγάλη διαφορά» μιας και οι δύο αυτές χώρες ήταν πολύ κοντά στο ΝΑΤΟ. Βέβαια με τον Πούτιν ποτέ δεν…ξέρεις!
Η ήπια στροφή του μάλλον οφείλεται στο ότι έχει πλέον λίγα μέσα για να αντιδράσει όπως πιστεύουμε ότι θα ήθελε. Βέβαια αναμένονται και κυβερνοεπιθέσεις και πληροφοριακές επιχειρήσεις για να αυξήσει την αντίδραση των όσων ακόμα Φινλανδών και Σουηδών είναι αρνητικοί στην ένταξη παίζοντας και το χαρτί της διακοπής φυσικού αερίου στη Φινλανδία ιδιαίτερα μετά την 23 Μαΐου όταν λήγουν οι επόμενοι λογαριασμοί φυσικού αερίου των φινλανδικών επιχειρήσεων κοινής ωφελείας.
Με την έναρξη της διαδικασίας ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ έστω και αν «ταλαιπωρηθεί» από τα οθωμανικά παζάρια του Ερντογάν, η Ευρωατλαντική Αρχιτεκτονική Ασφαλείας επαναπροσδιορίζεται θεμελιωδώς μετά το σοβαρότατο πλήγμα που της επέφερε η Ρωσία του Πούτιν με την απρόκλητη εισβολή της στην Ουκρανία και το κλίμα ανασφάλειας που δημιούργησε και έφερε τις δύο αυτές χώρες και επίσημα στη Βορειοατλαντική Συμμαχία
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
