Ο διπλωματικός μαραθώνιος Μπλίνκεν σε Μ. Ανατολή και Τουρκία
Jonathan Ernst/Pool via AP
Jonathan Ernst/Pool via AP

Ο διπλωματικός μαραθώνιος Μπλίνκεν σε Μ. Ανατολή και Τουρκία

Τελ Αβίβ, Αμμάν, Ραμάλα, Βαγδάτη και Άγκυρα. Πέντε σταθμοί σε τέσσερις ημέρες για την αναζήτηση κοινού εδάφους, εκεί όπου δεν υπάρχει προς το παρόν κανένα. Η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν συναινεί στις ανθρωπιστικές παύσεις που προκρίνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες προτού ο ισραηλινός στρατός περάσει στην τελική επίθεση κατά της Χαμάς στον αστικό ιστό της Λωρίδας της Γάζας. Ο αραβικός κόσμος αρνείται να συζητήσει την επόμενη ημέρα στον παλαιστινιακό θύλακα. Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν «αναλαμβάνει» τη Γάζα δίχως συνολική λύση. Και η Τουρκία δεν κατεβάζει τους εμπρηστικούς τόνους. 

Κατά τη δεύτερη περιοδεία του στη Μέση Ανατολή μετά τη φρικτή τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου και την έναρξη της μαζικότερης ισραηλινής επίθεσης στα χρονικά στη Λωρίδα της Γάζας, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, επιχείρησε μία μεσολάβηση που εκ προοιμίου ήταν εξαιρετικά περίπλοκη και αβέβαιης έκβασης υπό τις δεδομένες συνθήκες, όμως στο σκέλος που αφορά στην αποτροπή διάχυσης του πολέμου οι «ενδιαφερόμενοι» έχουν λάβει πλέον καθαρά το μήνυμα.

Το επίδικο για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς να μην εξελιχθεί σε έναν περιφερειακό πόλεμο, και η αιφνιδιαστική επίσκεψη του Άντονι Μπλίνκεν στη Βαγδάτη είχε στόχο να στείλει ένα ακόμη μήνυμα προς την Τεχεράνη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να υπερασπιστούν τους συμμάχους τους στην περιοχή σε περίπτωση επίθεσης της Χεζμπολάχ του Λιβάνου ή των έτερων τρομοκρατικών οργανώσεων σε Ιράκ, Συρία και Υεμένη που ελέγχει, χρηματοδοτεί και οπλίζει το θεοκρατικό καθεστώς.

Η παρουσία ισχυρής αμερικανικής αεροναυτικής δύναμης στην περιοχή με δύο αεροπλανοφόρα, καθώς πλέον και με πυρηνοκίνητο υποβρύχιο με δυνατότητα μεταφοράς 154 πυραύλων Tomahawk αποσκοπεί στην προβολή ισχύος, ώστε να αποτραπεί η εμπλοκή τρίτων μερών, κρατών ή οργανώσεων, στον πόλεμο -στόχο τον οποίο έθεσε εξ αρχής η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν ταυτόχρονα με το να κρατήσει τους διπλωματικούς διαύλους στην περιοχή ανοιχτούς, αποστολή την οποία «σηκώνει» ο Άντονι Μπλίνκεν.

«Διασφαλίζουμε ότι η διαφορετική επιρροή και οι σχέσεις που έχουν οι χώρες στην περιοχή -μεταξύ των οποίων και οι χώρες τις οποίες επισκέφτηκα ή χώρες με τις οποίες συνομίλησα- συνεργούν κατά τέτοιον τρόπο ώστε το μέτωπο να μην επεκταθεί» δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών λίγο πριν αναχωρήσει τη Δευτέρα από την Άγκυρα, τελευταίο σταθμό της περιοδείας του. Πράγματι, στα συν της αποστολής Μπλίνκεν οι αναλυτές προσμετρούν το γεγονός ότι μπορεί να συνομιλεί με όλες τις πλευρές, καθώς και το γεγονός ότι η σύγκρουση, επί του παρόντος τουλάχιστον, παραμένει «οριοθετημένη».

Την περασμένη Παρασκευή, όταν ο Άντονι Μπλίνκεν ξεκινούσε την αποστολή με πρώτο σταθμό το Τελ Αβίβ, το πολυαναμενόμενο διάγγελμα του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, ήλθε να συμβαδίσει με την εκτίμηση πολιτικών αναλυτών και δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών ότι η Χεζμπολάχ, και ουσιαστικά το Ιράν, δεν επιζητούν έναν διευρυμένο πόλεμο. Παρά τους βρυχηθμούς κατά Ισραήλ και ΗΠΑ, ο Νασράλα αφιέρωσε πολύ χρόνο για να μεταφέρει το μήνυμα πως αυτή είναι μία «υπόθεση 100% παλαιστινιακή», αλλά και για να «απαλλάξει» το Ιράν από οποιαδήποτε ευθύνη για την 7η Οκτωβρίου λέγοντας ότι ουδείς από τον αποκαλούμενο «άξονα της αντίστασης» γνώριζε εκ των προτέρων τι σχεδίαζε η Χαμάς.

Στο Τελ Αβίβ ο Μπλίνκεν δεν εξασφάλισε συναίνεση για ανθρωπιστικές παύσεις στις επιχειρήσεις, καθώς η κυβέρνηση Νετανιάχου θέτει ως προαπαιτούμενο την απελευθέρωση όλων των ομήρων που βρίσκονται στα χέρια της Χαμάς. Ο κ. Μπλίνκεν παρότρυνε την ισραηλινή ηγεσία σε προσωρινές παύσεις προκειμένου να διευκολυνθεί η ανθρωπιστική βοήθεια και να ενθαρρυνθεί η απελευθέρωση ομήρων, ωστόσο απέναντί του για διαφορετικούς λόγους βρίσκει τόσο το Τελ Αβίβ, όσο και τον αραβικό κόσμο που από πλευράς του επιμένει να ζητά από την Ουάσινγκτον να καλέσει σε εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας, όπου οι νεκροί Παλαιστίνιοι έχουν ξεπεράσει πλέον τους 10.000 κατά τα στοιχεία που διατίθενται.

H Ιορδανία, η οποία έχει ανακαλέσει τον πρεσβευτή της στο Ισραήλ λόγω των επιχειρήσεων στη Γάζα, αποτέλεσε τον επόμενο σταθμό του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας. Από τις δηλώσεις που ακολούθησαν τις επαφές του κατέστη σαφές πως, παρά την επιτακτική ανάγκη, αυτή δεν είναι η στιγμή που μπορεί να συζητηθεί με τον αραβικό κόσμο η επόμενη ημέρα στη Λωρίδα της Γάζας. «Πώς μπορούμε να μιλήσουμε για το τι θα συμβεί στη Γάζα όταν δεν ξέρουμε ποια Γάζα θα έχει απομείνει μετά το τέλος αυτού του πολέμου; Θα μιλάμε για μια ερημιά; Θα μιλάμε για έναν ολόκληρο πληθυσμό που θα έχουν γίνει πρόσφυγες;», δήλωσε ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών Αϊμάν Σαφάντι.

Ως προς την επόμενη ημέρα στη Γάζα, δημόσια ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας έχει περιοριστεί να μιλήσει μέχρις στιγμής περί της ανάγκης μίας «αναζωογονημένης» Παλαιστινιακής Αρχής και του ενδεχομένου αραβικά κράτη και διεθνείς οργανισμοί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο μετά τη σύγκρουση. Ελάχιστες όμως είναι οι ενδείξεις ότι η Παλαιστινιακή Αρχή -υπό τον 87χρονο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς- θα μπορούσε να διοικήσει τη Γάζα ή να εγγυηθεί μόνη της την ασφάλεια, ακόμη και αν ήθελε, δεδομένου ότι έχει χάσει προ πολλού την αξιοπιστία της στα μάτια των ίδιων των Παλαιστινίων. Η Παλαιστινιακή Αρχή από πλευράς της δηλώνει ότι δεν θα επανέλθει στη διακυβέρνηση της Γάζας δίχως μία συνολική συμφωνία που θα περιλαμβάνει τη Δυτική Όχθη σε ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.

Μετά τη Ραμάλα ο Άντονι Μπλίνκεν βρέθηκε στην Κύπρο, όπου η στάση ήταν τόσο σύντομη που δεν κατέβηκε καν από το αεροπλάνο και συνάντησε μέσα σε αυτό τον πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη. 

Κι ενώ όλοι περίμεναν να συνεχίσει την πτήση του προς την Άγκυρα, ξαφνικά χάθηκε από τα «ραντάρ» και εμφανίστηκε στη Βαγδάτη, υπό την κάλυψη του σκότους με αλεξίσφαιρο γιλέκο και κράνος. Η παρουσία του στη Βαγδάτη και η συνάντησή του με τον πρωθυπουργό, Μοχάμεντ Σία αλ Σουντανί, έστελνε μήνυμα στο Ιράν, ένα μόλις εικοσιτετράωρο πριν την επίσκεψη του Ιρακινού πρωθυπουργού στην Τεχεράνη και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι, ο οποίος διαμηνύει ότι Ιράν και Ιράκ τηρούν κοινή στάση έναντι του πολέμου στη Γάζα και κατηγορεί το Ισραήλ για «γενοκτονία».

Στην Άγκυρα τη Δευτέρα ο Μπλίνκεν «είδε» από πρώτο χέρι πόσο βαθύ είναι πλέον το ρήγμα στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, καθώς βρέθηκε αντιμέτωπος με συμπεριφορές που έκρυβαν μηνύματα από την τουρκική πλευρά. Στο αεροδρόμιο της Άγκυρας είχε μία χαμηλού επιπέδου υποδοχή από τον αντινομάρχη και την διευθύντρια διμερών πολιτικών σχέσεων με τις ΗΠΑ, στον δρόμο από τον οποίο θα περνούσε είχαν αναρτηθεί γιγαντοαφίσες του εκπροσώπου των Ταξιαρχιών Αλ Κασάμ, Άμπου Ομπέιντα, στην κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, τοποθετήθηκε δίπλα του ένα διακοσμητικό με μία ημισέληνο κάτω από την οποία εικονιζόταν το τέμενος του Αλ Άκσα και στο τέλος της συνάντησης δεν έγιναν δηλώσεις.

Δηλώσεις έκανε ο ίδιος στο αεροδρόμιο. Προσπάθησε να εμφανιστεί κατευναστικός: «Γνωρίζουμε τις ανησυχίες εδώ […] Στη Γάζα βλέπουμε το κόστος [στις ζωές] των αθώων πολιτών. Είμαστε σε επαφή με τους Ισραηλινούς […] Οι Ισραηλινοί έχουν δώσει υποσχέσεις, θα παρακολουθούμε στενά». Η τουρκική πλευρά ζήτησε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.

Το BBC ρώτησε τον Άντονι Μπλίνκεν αν συμμερίζεται την αισιοδοξία του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, για τις πιθανότητες να πεισθεί το Ισραήλ να συμφωνήσει σε ανθρωπιστικές παύσεις και να αποδεχθούν οι Άραβες ότι μια κατάπαυση του πυρός είναι μη ρεαλιστική σε αυτό το στάδιο. Φαίνεται να απάντησε και στα δύο καταφατικά. «Είχαμε σημαντική πρόοδο εκεί τις τελευταίες ημέρες», αλλά υπάρχουν επίσης σημαντικές επιπλοκές, ανέφερε δίχως να επεκταθεί.