Οι υποψήφιοι για τις προεδρικές εκλογές της Παρασκευής στο Ιράν έχουν υποσχεθεί να αναζωογονήσουν την οικονομία που παραπαίει, αλλά οι ψηφοφόροι δεν ελπίζουν σε μια σημαντική αλλαγή, χωρίς τον τερματισμό των κυρώσεων και τη χαλάρωση της διεθνούς απομόνωσης της χώρας.
Το κόστος ζωής που συμπιέζει τα εισοδήματα των Ιρανών είναι μια πρόκληση για τους κυβερνώντες κληρικούς, οι οποίοι φοβούνται την αναβίωση των διαδηλώσεων που έχουν ξεσπάσει στο παρελθόν στη χώρα.
Η επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων το 2018 έπληξε τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, μειώνοντας τα έσοδα της κυβέρνησης και αναγκάζοντάς την να λάβει μέτρα όπως η αύξηση των φόρων και η δημιουργία μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, πολιτικές που έχουν διατηρήσει τον ετήσιο πληθωρισμό κοντά στο 40%.
Παρόλο που η χώρα απέφυγε την πλήρη οικονομική κατάρρευση, κυρίως χάρη στις εξαγωγές πετρελαίου στην Κίνα και τις υψηλότερες τιμές του αργού, οι εξαγωγές πετρελαίου εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από τα επίπεδα προ-2018.
Οι υποψήφιοι Masoud Pezeshkian, Saeed Jalili, Alireza Zakani, Mohammad Bagher Qalibaf, Amirhossein Ghazizadeh Hashemi, Mostafa Pourmohammadi (AP Photo/Vahid Salem)
Οι περισσότεροι υποψήφιοι που επιδιώκουν να αναλάβουν τη θέση του πρώην προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι - μετά τον θάνατό του τον περασμένο μήνα - λένε ότι σκοπεύουν να μιμηθούν την πολιτική του για οικονομική αυτοδυναμία και περισσότερους επιχειρηματικούς δεσμούς με την Ασία, αναφέρει το Reuters. Άλλοι, έχουν υπερασπιστεί ένα ευρύτερο άνοιγμα, χωρίς ωστόσο να προτείνουν μέτρα για την αντιμετώπιση των κυρώσεων.
Κατά τη διάρκεια της τριετούς θητείας του Ραΐσι, η οικονομία του Ιράν επανήλθε από την ύφεση του 2018-19 που προκλήθηκε από την επαναφορά των κυρώσεων και η ανάπτυξη κορυφώθηκε στο 5,7% για το έτος που έληξε τον Μάρτιο, σύμφωνα με την ιρανική στατιστική αρχή.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ανάπτυξης προήλθε από τον ενεργειακό τομέα, καθώς η χώρα σημείωσε αύξηση 70% στην παραγωγή πετρελαίου, η οποία πλέον ανέρχεται σε περίπου 3,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, με τις εξαγωγές πετρελαίου να ξεπερνούν τα 1,4 εκατ. βαρέλια ημερησίως και να κατευθύνονται κυρίως στην Κίνα.
Χωρίς τους υδρογονάνθρακες, η ανάπτυξη του Ιράν πέρυσι θα ήταν μόλις 3,4% και το εμπορικό του ισοζύγιο θα σημείωνε έλλειμμα 16,8 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με τον Μοχάμαντ Ρεζβανιφάρ, επικεφαλής της ιρανικής τελωνειακής υπηρεσίας. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν επίσης καθηλωθεί στα 1,5 δισ. δολάρια το 2022, σύμφωνα με την Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD).
«Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί οι περισσότεροι Ιρανοί είναι θυμωμένοι», δήλωσε ο Τζαβάντ Σαλέχι-Ισφαχάνι, καθηγητής Οικονομικών στο Virginia Tech.
«Το βιοτικό επίπεδο και η φτώχεια μπορεί να έχουν βελτιωθεί τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά αυτό δεν ισχύει αν ανατρέξουμε μια ή δύο δεκαετίες πίσω. Ο νέος πρόεδρος μπορεί να δώσει ελπίδα και να σταματήσει τη χειροτέρευση των συνθηκών, αλλά δεν μπορεί να επαναφέρει το Ιράν στη δεκαετία του 2000», πρόσθεσε.
Η αγοραστική δύναμη των Ιρανών συνέχισε να συρρικνώνεται κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ραΐσι, καθώς η ισοτιμία του ιρανικού ριάλ στην ελεύθερη αγορά μειώθηκε περισσότερο από το μισό, σύμφωνα με τον ιστότοπο Bonbast, με την αξία του να φτάνει στα 600.000 ανά δολάριο ΗΠΑ.
Οι τιμές βασικών αγαθών όπως τα γαλακτοκομικά, το ρύζι και το κρέας έχουν εκτοξευθεί στα ύψη τους τελευταίους μήνες. Η επιδοτούμενη τιμή του ψωμιού Lavash, βασικό προϊόν στα ιρανικά νοικοκυριά, εκτοξεύτηκε κατά τουλάχιστον 230% τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ το κόκκινο κρέας έχει γίνει πολύ ακριβό για πολλούς, με την τιμή του να αυξάνεται κατά 440% στα 10 δολάρια ανά κιλό.
Ο μηνιαίος μισθός ενός δασκάλου είναι περίπου 180 δολάρια και πολλοί οικοδόμοι κερδίζουν ελάχιστα περισσότερα από 10 δολάρια την ημέρα.
Οι υποψήφιοι υποσχέθηκαν να εφαρμόσουν το έβδομο αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας που εγκρίθηκε πέρυσι από το κοινοβούλιο. Αυτό αποσκοπεί στον περιορισμό του πληθωρισμού και την ανάπτυξη των εξαγωγών και θέτει φιλόδοξους στόχους για την επίτευξη ετήσιας ανάπτυξης 8%, υπό το καθεστώς κυρώσεων.
Ωστόσο, οι προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για τα επόμενα τρία χρόνια «βλέπουν» ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης κάτω από 3,2% για το Ιράν, ως αποτέλεσμα της υποτονικής παγκόσμιας ζήτησης, των κυρώσεων και της εγχώριας ενεργειακής ανεπάρκειας.
Οι ψηφοφόροι που μίλησαν στο Reuters δήλωσαν ότι η κατάσταση της οικονομίας συνδέεται με τη διπλωματική στάση της χώρας, η οποία είναι έντονα αντιδυτική και καθορίζεται από τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, τον υπεύθυνο λήψης αποφάσεων της χώρας.
Στα τρία χρόνια της θητείας του, ο Ραΐσι, πιστός στον Χαμενεΐ, ορκίστηκε να μην συνδέσει την οικονομία με τις διαπραγματεύσεις με τις παγκόσμιες δυνάμεις για τα πυρηνικά, παρόλο που οι συνομιλίες θα μπορούσαν να άρουν τους περισσότερους περιορισμούς της Ουάσινγκτον, με την αναβίωση ενός συμφώνου του 2015 που έθετε όρια στο ατομικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Οι πρόωρες εκλογές έδωσαν στους υποψηφίους ελάχιστο χρόνο για να αναπτύξουν λεπτομερή οικονομικά προγράμματα. Οι περισσότεροι δήλωσαν ότι η οικονομία θα πρέπει να γίνει περισσότερο αυτοδύναμη προτού το Ιράν προσπαθήσει να τερματίσει τις κυρώσεις, που επιβλήθηκαν λόγω του αμφισβητούμενου πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, ενώ ο μετριοπαθής Μασούντ Πεζεσκιάν και ο σκληροπυρηνικός κληρικός Μοστάφα Πουρμοχαμαντί ήταν πιο κατηγορηματικοί ως προς την ανάγκη ανοίγματος των σχέσεων της χώρας, για να βοηθηθεί η οικονομία.
Οι προεκλογικές συζητήσεις επικεντρώθηκαν κυρίως στις δημοσιονομικές ανισορροπίες, την κακή διαχείριση των πόρων και τη δωροδοκία, εσωτερικά ζητήματα που πολλοί Ιρανοί πιστεύουν ότι είναι βαθιά ριζωμένα και «ανθεκτικά» στις μεταρρυθμίσεις.
Φωτογραφίες: AP Photo
