Η αναβολή της επίσκεψης Ερντογάν στην Ουάσινγκτον δείχνει το πραγματικό επίπεδο των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Το πρόβλημα δεν αφορά την αυτονόμηση της τουρκικής διπλωματίας από τις στρατηγικές επιλογές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά τον εναγκαλισμό του καθεστώτος Ερντογάν με τη Χαμάς.
Αυτό που δηλητηριάζει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι η επιμονή του Ερντογάν να διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με την ισλαμιστική οργάνωση, η οποία αντιμετωπίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ.
Στην ουσία, η μόνιμη αμφιταλάντευση της Άγκυρας ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα, την Ουάσινγκτον από την οποία θέλει να προμηθευτεί τα αμερικανικά μαχητικά και την Χαμάς, η οποία διαθέτει ισχυρά ερείσμαστα στο παλαιστινιακό κοινό.
Καιρό τώρα η Τουρκία αποβλέπει σε κάποιον ενεργό ρόλο στη διαχείριση της «επόμενης μέρας» στη Λωρίδα της Γάζας. Επίσης, χρόνια τώρα, διατηρεί καλές σχέσεις και με τις δύο πλευρές της πολιτικής σκηνής των Παλαιστινίων και φιλοδοξεί να συμβάλλει στη δημιουργία μίας ανασυγκροτημένης Παλαιστινιακής Αρχής, με συμμετοχή και της Χαμάς.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο ο νέος «πάγος» των αμερικανοτουρκικών σχέσεων θα επηρεάσει και σε τι βαθμό την ευρύτερη στάση της Άγκυρας στην περιοχή. Ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι μια επιδείνωση στα αμερικανοτουρκικά δεν θα κάνει το καθεστώς Ερντογάν να επανεξετάσει τη στάση του και στα ελληνοτουρκικά, τα οποία εδώ και καιρό διανύουν μια καλοδεχούμενη ύφεση.
Από την άλλη πλευρά, όλο το προηγούμενο διάστημα ο Τούρκος πρόεδρος είχε προσπάθησε πολύ, όπως έχουν αναφέρει πολλάκις τα διεθνή ΜΜΕ για να επιτύχει επαναπροσέγγιση με την διοίκηση Μπάιντεν και να λάβει το πράσινο φως για το ταξίδι του στις ΗΠΑ. Τις τελευταίες εβδομάδες ωστόσο φαίνεται πως το κλίμα άλλαξε στις διμερείς επαφές με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε τελικώς το απόγευμα της Παρασκευής στην γνωστοποίηση της αναβολής του ταξιδιού της 9ης Μαΐου.
Ο Τζο Μπάιντεν είναι ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ εδώ και δύο δεκαετίες που δεν θα υποδεχθεί τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο στα τρία πρώτα χρόνια της θητείας του.
Η επίσημη εκδοχή
Σύμφωνα με τα επίσημα χείλη από τις δύο πλευρές, ο Ερντογάν δεν θα ταξιδέψει στις ΗΠΑ λόγω βεβαρημένου προγράμματος. Αυτό τουλάχιστον διέρρευσε αξιωματούχος της κυβέρνησης του Ερντογάν.
Από την άλλη, εκπρόσωπος της αμερικανικής πρεσβείας στην Τουρκία δήλωσε ότι ο Λευκός Οίκος ανυπομονεί να δεχθεί τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε χρόνο κατάλληλο και για τα δύο μέρη. «Ωστόσο δεν καταφέραμε να ευθυγραμμίσουμε τα χρονοδιαγράμματά μας» τόνισε.
Το παρασκήνιο
Στις διμερείς διαπραγματεύσεις, ωστόσο, το παρασκήνιο ήταν πολύ πιο περίπλοκο, αφού η Ουάσινγκτον φαίνεται πως έθετε προαπαιτούμενα για τη συνάντηση με δεδομένο πως ο Τζο Μπάιντεν βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο. Στο πλαίσιο αυτό, η προσέγγιση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τη Χαμάς και οι συνεχείς επιθέσεις στο Ισραήλ ήταν «κόκκινο πανί» για τους Αμερικανούς.
Τα σχόλια του Συντονιστή Στρατηγικών Επικοινωνιών του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, Τζον Κίρμπι, την Πέμπτη πιστεύεται ότι αποτέλεσαν το σημείο καμπής. Ερωτηθείς σχετικά με την επίσκεψη, ο Κίρμπι δήλωσε: «Δεν υπάρχει τίποτα στο πρόγραμμα για να μιλήσουμε για συγκεκριμένη επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν. Έτσι, δεν έχω πραγματικά κάποιο σχόλιο σχετικά με αυτό».
Η «ηρωική έξοδος»
Τελικώς και ενόσω οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν, φάνηκε πως η Ουάσινγκτον δεν θα έπανε υποχωρήσεις με αποτέλεσμα ο Τούρκος πρόεδρος να επιχειρήσει «ρελάνς» με κινήσεις εντυπωσιασμού, όπως για παράδειγμα η συνάντηση με την ηγεσία της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη και το ρεσιτάλ μεγαλοϊδεατισμού και τη σκληρή επίθεση στο Ισραήλ σε ομιλία του.
Στο ίδιο πλαίσιο προκειμένου να ικανοποιήσει και την εσωτερική κριτική, αξιωματούχος της κυβέρνησης Ερντογάν ήταν αυτός που διέρρευσε πρώτος την αναβολή του ταξιδιού στις ΗΠΑ να προλάβει τις εξελίξεις.
«Τους αδελφούς μας στη Χαμάς»
Στο ίδιο πλαίσιο μιλώντας χθες στην Κωνσταντινούπολη ο Τούρκος πρόεδρος έθιξε όλα όσα ήταν «κόκκινο πανί» για τις ΗΠΑ, όπως η στήριξη στη Χαμάς.
«Επειδή το Ισραήλ και οι δυτικοί του υποστηρικτές ζητούν κάτι τέτοιο, εμείς δεν θα είμαστε από αυτούς που ρίχνουν λάσπη στη Χαμάς και τη χαρακτηρίζουν τρομοκρατική οργάνωση.
Aς ενοχληθούν κάποιοι, και ας αλλάξουν τα δεδομένα τους. Θα συνεχίσουμε να βλέπουμε τους αδελφούς μας τη Χαμάς, που υπερασπίζονται την πατρίδα τους ενάντια στους κατακτητές, ως την Εθνική Αντίσταση της Παλαιστίνης» ξεκαθάρισε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, παρότι Δύση και Ισραήλ αντιμετωπίζουν τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.
Ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε τον χαρακτηρισμό «Χίτλερ» για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου για τις επιχειρήσεις στη Γάζα. «Οι σημερινοί Χίτλερ και Ναζί είναι δολοφόνοι που σκότωσαν περισσότερα από 15.000 παιδιά στη Γάζα. Ο Νετανιάχου, όπως και οι δολοφόνοι πριν από αυτόν, έγραψε το όνομά του επαίσχυντα στην ιστορία ως ο χασάπης της Γάζας» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Εμμένοντας ο Ερντογάν είπε: «Στο Ισραήλ νομίζουν ότι μπορούν να καλύψουν τις δολοφονίες που διέπραξαν στη Γάζα με τον Τύπο και την ισχύ του λόμπι που διαθέτουν και μας κατηγορούν για αντισημιτισμό. Από εδώ, θεωρώ χρήσιμο να τους υπενθυμίσω ξανά αυτήν την αλήθεια. Ό,τι κι αν κάνετε είναι μάταιο, όσο σκληρά και αν προσπαθήσετε, είναι μάταιο Δεν μπορείτε να αλυσοδέσετε την καρδιά ή τα λόγια του Ταγίπ Ερντογάν. Δεν θα υποκύψουμε ποτέ στις απειλές και τις πιέσεις σας...».
«Η Τουρκία σε όλη την ιστορία της των 2000 ετών, δεν έκανε ποτέ γενοκτονία, δεν ήταν ποτέ αποικιοκρατικό κράτος και σε κατάσταση πολέμου δεν ενόχλησε τους αμάχους» σημείωσε μεταξύ άλλων.
Στη συνέχεια εξαπολύοντας επίθεση προς τις ΗΠΑ με αφορμή την ανακοίνωση Μπάιντεν για τη γενοκτονία των Αρμενίων είπε: «οι ΗΠΑ αντί να κάνουν αβάσιμους ισχυρισμούς κατά της Τουρκίας για τα γεγονότα του 1915, θα πρέπει να κοιτάξουν τη Γάζα. Να δεί την γενοκτονία που επιχειρεί να κάνει το Ισραήλ στη Γάζα και να κάνει προσπάθειες να την σταματήσει. Απορρίπτουμε την υποκριτική πολιτική της Δύσης για την Γάζα η οποία μας έχει ξεπεράσει τα όρια της υπομονής μας».
