Ισορροπία τρόμου Άγκυρας-Τελ Αβίβ, με την τουρκική επιδίωξη να αποκτήσει τον αεροπορικό έλεγχο της Συρίας, σε συμφωνία μετά το «μετα-τζιχαντιστικό» καθεστώτος που ώθησε στην εξουσία, να εκλαμβάνεται ως ευθεία απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ. Η επιλογή των στόχων των ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών τα τελευταία εικοσιτετράωρα δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας ως προς το μήνυμα που στέλνει η κυβέρνηση Νετανιάχου προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τη ντε φάκτο ηγεσία της Δαμασκού.
«Κάνουν τα πάντα για να έχουν τη Συρία προτεκτοράτο. Είναι σαφές ότι αυτή είναι η πρόθεσή τους» ήταν η χθεσινή δήλωση του Ισραηλινού υπουργού Εξωτερικών, Γκίντεον Σάαρ, σε συνέντευξη Τύπου στο Παρίσι, κατόπιν συνάντησης με τον Γάλλο ομόλογό του, Ζαν-Νοέλ Μπαρό.
Εξίσου σαφές είναι ότι το Ισραήλ δεν θα μείνει παρατηρητής στην απόπειρα μετατροπής της Συρίας σε «τουρκικό προτεκτοράτο», και το «σήμα» εκπέμφθηκε ήδη από τη νύχτα της Τετάρτης με ισραηλινές επιδρομές με στόχο την αεροπορική βάση Τ4 (Τίγιας) στα ανατολικά της Χομς, βάση σε αεροδρόμιο κοντά στη Χάμα, καθώς και βάσεις κοντά στη Δαμασκό και στις πόλεις Κουνέιτρα και Νταράα στα νοτιοδυτικά.
Τουρκικά μέσα ενημέρωσης που πρόσκεινται στο καθεστώς Ερντογάν έχουν μεταδώσει ότι η Άγκυρα προτίθεται να εγκαταστήσει αεροπορική βάση στη Συρία, και συγκεκριμένα στη ζώνη Τ4, με την κυβέρνηση ούτε να επιβεβαιώνει, ούτε να διαψεύδει. Η μοναδική αντίδραση από τουρκικής πλευράς ήρθε χθες από «πηγές» του υπουργείου Άμυνας, οι οποίες ζητούσαν από τους δημοσιογράφους να μην δίνουν βάση στις αναρτήσεις που γίνονται εκτός από τις επίσημες δηλώσεις των αρχών. Η ασαφής και ανεπίσημη αυτή αντίδραση ήλθε στον απόηχο των ισραηλινών επιδρομών.
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας, Ισραέλ Κατς, δήλωσε και επισήμως ότι οι αεροπορικές επιδρομές, αργά το βράδυ της Τετάρτης, ήταν «ένα σαφές μήνυμα και μία προειδοποίηση για το μέλλον, ότι δεν θα επιτρέψουμε να πληγεί η ασφάλεια του κράτους του Ισραήλ». Τα περί μηνύματος στην Τουρκία επανέλαβε μιλώντας στην εφημερίδα Jerusalem Post και έτερος Ισραηλινός αξιωματούχος. «Μην δημιουργήσετε βάσεις στη Συρία και μην παρεμβαίνετε στις δραστηριότητες του Ισραήλ στον συριακό εναέριο χώρο», διαμήνυσε.
Η Άγκυρα εμφανίζεται, πάντα κατά τα δημοσιεύματα, να ετοιμάζεται να εγκατασταθεί στη βάση Τ4, την οποία το Ισραήλ στόχευσε ήδη δύο φορές τον περασμένο μήνα. Μάλιστα, η Planet Labs, εταιρεία δορυφορικής απεικόνισης με έδρα τις ΗΠΑ, δημοσίευσε εικόνες που έδειχναν τους κατεστραμμένους διαδρόμους της Τ4 μετά τις επιθέσεις τον Μάρτιο. Ο πάντα καλά ενημερωμένος ιστότοπος Middle East Eye είχε γράψει την Τρίτη, την προηγούμενη ημέρα δηλαδή από την τελευταία ισραηλινή επιδρομή, επικαλούμενος ανώνυμη πηγή, ότι προετοιμάζονται σχέδια για την ανοικοδόμηση της βάσης και ότι τουρκικής κατασκευής σύστημα αεράμυνας Hisar θα αναπτυχθεί στην περιοχή.
«Μόλις το σύστημα αεράμυνας αναπτυχθεί στην περιοχή, θα αρχίσουν οι κατασκευαστικές εργασίες για την επέκταση της βάσης και η Άγκυρα σχεδιάζει να αναπτύξει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη βάση», κατά την ίδια πηγή. Την πληροφορία επιβεβαίωσε και το συριακό επίσημο πρακτορείο ειδήσεων SANA, που μετέδωσε ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εργάζονται για να αποκτήσουν τον έλεγχο του αεροδρομίου Τ4. Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Εξωτερικών του συριακού καθεστώτος ανέφερε σε ανακοίνωση μέσω Telegram πως «καταδικάζει σθεναρά την πιο πρόσφατη ισραηλινή επίθεση εναντίον της Συρίας» που αποτελεί «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της συριακής εθνικής κυριαρχίας».
Νωρίτερα εντός της εβδομάδας, Ισραηλινός αξιωματούχος ασφαλείας είχε εκφράσει, μιλώντας στην Jerusalem Post, την ανησυχία του για την παραχώρηση αεροπορικής βάσης από τη Συρία στην Τουρκία, λέγοντας ότι «θα βλάψει την ελευθερία κινήσεων του Ισραήλ εντός της Συρίας». Ο ίδιος αξιωματούχος είπε ότι βλέπουν την παρουσία της Τουρκίας στη Συρία ως «δυνητική απειλή» και ότι αντιδρούν σε αυτήν, προσθέτοντας: «Πρόσφατα στοχεύσαμε την Τ4, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα: Δεν θα επιτρέψουμε να πληγεί η επιχειρησιακή μας ελευθερία».
Η «κατάρα», μεταξύ άλλων, του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά την προσευχή, την πρώτη ημέρα της γιορτής του Ραμαζανίου στις 30 Μαρτίου, «να καταστρέψει ο Αλλάχ το σιωνιστικό Ισραήλ για χάρη του ιερού ονόματός του 'Καχάρ' (Παντοδύναμος)», δεν επιτρέπει στην ισραηλινή ηγεσία να αγνοήσει τον τουρκικό κίνδυνο, που μέσω της Συρίας βρίσκεται τώρα πιο κοντά στα σύνορά του Ισραήλ.
Σύμφωνα με δηλώσεις του Τούρκου απόστρατου ταξίαρχου και καθηγητή Φαχρί Ερένελ στην φιλοκυβερνητική Turkiye, η Τουρκία θα κάνει σημαντικές κινήσεις στη Συρία τον Απρίλιο. Ήδη προετοιμάζει πρωτόκολλα για συμφωνίες άμυνας και συνεργασίας με την μετα-Άσαντ προσωρινή ηγεσία.
Η έμπειρη διπλωματική συντάκτρια Μπαρτσίν Γινάντς, στην εκπομπή της στον τουρκικό ενημερωτικό δικτυακό τόπο Τ24, δεν έκρυψε την έκπληξή της ότι η Άγκυρα προχώρησε στην υλοποίηση της προηγηθείσας συμφωνίας με το νέο καθεστώς του Αχμέντ αλ Σάρα να εγκαταστήσει προωθημένη αεροπορική βάση, τόσο κοντά στο Ισραήλ και κατά την άποψή της «αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει χωρίς να προηγηθεί συζήτηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες -και για να πούμε την αλήθεια- με το Ισραήλ». Η ίδια αναφέρει πως «ειλικρινά μιλώντας, νομίζω ότι είναι ανοιχτό το ερώτημα πόσο ρεαλιστική θα ήταν η προσπάθεια της Τουρκίας να εισέλθει στη Συρία και να δημιουργήσει μια βάση υπό αυτές τις συνθήκες».
Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτές οι πληροφορίες είδαν το φως της δημοσιότητας σε φιλοκυβερνητικά μέσα της Τουρκίας στον απόηχο της συνάντησης στην Ουάσινγκτον του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο.
Καθώς η Τουρκία επιθυμεί διακαώς την άρση των κυρώσεων στην αμυντική βιομηχανία της μέσω του νόμου CAATSA και την επάνοδο στο πρόγραμμα των F-35, διαφαίνεται ότι έχει ανοίξει ένας νέος γύρος διπλωματίας μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον γύρω από την «τύχη» των ρωσικών πυραύλων S-400, η αγορά των οποίων από την Τουρκία προκάλεσε και την αποβολή της από το πρόγραμμα των μαχητικών πέμπτης γενιάς. Και στο τραπέζι, σύμφωνα πάντα με δημοσιεύματα, φαίνεται να μπήκε από την τουρκική πλευρά και το σενάριο της μεταφοράς των S-400 στη Συρία -παρ’ όλο που για τη λήψη μία τέτοιας απόφασης απαιτείται η έγκριση της Μόσχας.
Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ωστόσο, -αλλά και συνολικά στο ζήτημα των F-35- ο πιο καθοριστικός παράγοντας που θα κληθεί να σταθμίσει ο Ντόναλντ Τραμπ στις όποιες αποφάσεις του θεωρείται το Ισραήλ, το οποίο αφενός βλέπει σε ενδεχόμενη προοπτική πώλησης των μαχητικών πέμπτης γενιάς στην Άγκυρα να εγείρονται για το ίδιο ζητήματα εθνικής ασφάλειας και αφετέρου δεν θα συναινούσε στην εγκατάσταση δίπλα στα σύνορά του ενός τόσο προηγμένου συστήματος αεράμυνας, το οποίο θα μπορεί να ελέγχει την αεροπορική δραστηριότητα όχι μόνο πάνω από τη Συρία, αλλά ακόμη και πάνω από το ίδιο το Ισραήλ.
Με δεδομένο δε ότι στο εξής ο πιο σημαντικός στόχος για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ είναι το Ιράν, ο εναέριος χώρος της Συρίας πρέπει να μην αποτελεί απειλή για το Ισραήλ, εξ ου και το τελευταίο δεν θέλει την εμπλοκή της Τουρκίας με οποιονδήποτε τρόπο.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ έχει καταλήξει στο να αποκτήσουν Τουρκία και Ισραήλ «γεωγραφική επαφή». Μέσω της επιρροής που ασκεί στο νέο συριακό καθεστώς, ο ρόλος που διαδραματίζει η Τουρκία διευρύνεται στο σύνολο της συριακής επικράτειας, και δεν περιορίζεται μόνο στον Βορρά, όπου εδώ και χρόνια είχε ούτως ή άλλως και στρατιωτική παρουσία. Αυτό σημαίνει Τουρκία και Ισραήλ γίνονται «γείτονες» επί συριακού εδάφους και ο κίνδυνος μίας άμεσης αντιπαράθεσης αποφεύγεται ίσως μόνο χάρη στο γεγονός ότι και οι δύο πλευρές έχουν -προς το παρόν (;)- περισσότερους και ισχυρότερους λόγους να μην θέλουν να συμβεί αυτό.
Σε κάθε περίπτωση όμως ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. «Εάν οι τουρκικές δυνάμεις κινηθούν κοντά σε ισραηλινές επιχειρήσεις ή συμμάχους, ο κίνδυνος ακούσιων συγκρούσεων θα αυξηθεί δραματικά» προειδοποιούσε πριν από λίγους μήνες ο Δρ Χάι Έιταν Κοέν Γιανάροτζακ του «Κέντρου Μοσέ Νταγιάν» του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.
