Καμιά φορά καλύτερα δε γίνεται και ήταν μία από αυτές. Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ συμφώνησαν στο Σαν Φρανσίσκο να σηκώνουν το «κόκκινο τηλέφωνο» για να συνομιλούν απευθείας και ταυτόχρονα αποκαθίστανται οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των στρατιωτικών επιτελείων των δύο χωρών έπειτα από περισσότερο από ένα χρόνο σιγής. Ουδείς τρέφει αυταπάτες πως οι σινοαμερικανικές σχέσεις μπορούν ανά πάσα στιγμή να «αναφλεγούν», ωστόσο ανάμεσα στις κόκκινες γραμμές και τα εκατέρωθεν μηνύματα, ο τόνος που επέλεξαν αμφότεροι να «δώσουν» ήταν συμφιλιωτικός.
Ο πήχης των προσδοκιών είχε τεθεί εσκεμμένα -και ρεαλιστικά- χαμηλά για την πρώτη συνάντηση των προέδρων Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας έπειτα από ένα χρόνο, στη διάρκεια του οποίου η σχέση τους -η «σημαντικότερη διμερής σχέση παγκοσμίως», όπως την χαρακτήρισε ο Σι Τζινπίνγκ- κατρακύλησε στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και μισό αιώνα και κυριάρχησαν φόβοι ότι ο ανοιχτός ανταγωνισμός μπορεί να καταλήξει σε ανοιχτή σύγκρουση.
«Βρισκόμαστε σε μια ανταγωνιστική σχέση, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά η ευθύνη μου είναι να το κάνω αυτό ορθολογικό και διαχειρίσιμο, ώστε να μην οδηγήσει σε σύγκρουση. Αυτό είναι το ζητούμενο για μένα. Περί αυτού πρόκειται. Να βρούμε κοινό τόπο και κοινά συμφέροντα» δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε έπειτα από τέσσερις ώρες συνομιλιών με τον Σι Τζινπίνγκ στην ιστορική, πολυτελή έπαυλη Φαϊλόλι στο Γούντχαους της Καλιφόρνια.
Μπροστά στο εφιαλτικό ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου στον Ινδοειρηνικό, όπου και έχει κλιμακωθεί ένα μοτίβο επικίνδυνων και προκλητικών ελιγμών της κινεζικής αεροπορίας κατά αμερικανικών αεροσκαφών σε διεθνή εναέριο χώρο πάνω από τις θάλασσες της Ανατολικής και Νότιας Κίνας, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιχειρούσε επί μήνες να αποκαταστήσει τις στρατιωτικές επικοινωνίες που διέκοψε η Κίνα ως «αντίποινα» για την επίσκεψη της πρώην προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν τον Αύγουστο του 2022.
«Επιστρέψαμε στην ανοιχτή, ξεκάθαρη και άμεση επικοινωνία», είπε ο Μπάιντεν για τη συμφωνία με τον Σι. Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Λόιντ Όστιν -ο οποίος προειδοποιούσε διαρκώς για τον κίνδυνο ενός «ατυχήματος»- θα έχει πλέον επαφή με τον Κινέζο ομόλογό του -αν και θα πρέπει πρώτα αυτός να διοριστεί, καθώς και ο Λι Σανγκού καρατομήθηκε προσφάτως από τον Σι Τζινπίνγκ μετά τον Κινέζο υπουργό Εξωτερικών Κιν Κανγκ. Μπάιντεν και Σι συμφώνησαν να έχουν και μεταξύ τους απευθείας επικοινωνία και τα δύο αυτά στοιχεία είναι και τα σημαντικότερα της συνάντησης, μαζί με τη συμφωνία για κινεζική συνεργασία στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου φαιντανύλης που έχει εξελιχθεί σε μάστιγα και κοστίζει ζωές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ακόμη και στις πιο σκοτεινές ημέρες του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση διατηρούσαν επαφές για να αποτρέψουν παρεξηγήσεις που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε Αρμαγεδδώνα. Οι (χαμηλές) προσδοκίες συνεπώς εκπληρώθηκαν, κατά γενική ανάγνωση των αναλυτών. Μπάιντεν και Σι δεν έλυσαν κανένα από τα ζωτικά γεωπολιτικά ζητήματα που χωρίζουν τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και κύριους αντιπάλους για παγκόσμια επιρροή, αλλά το γενικό κλίμα εκτιμάται ότι λειτούργησε ανακουφιστικά για αρκετές χώρες, και ιδίως τους γείτονες της Κίνας.
Ο Σι Τζινπίνγκ εισέπραξε πράγματι το σεβασμό που επεδίωκε κατά την υποδοχή του από τον Αμερικανό πρόεδρο -άλλο αν μετά άκουσε τον Τζο Μπάιντεν να τον χαρακτηρίζει και πάλι δικτάτορα μιλώντας στους δημοσιογράφους. Η κινεζική πλευρά είχε περάσει από το μικροσκόπιο και την τελευταία λεπτομέρεια γύρω από το «τελετουργικό» της συνάντησης στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο που περιέλαβε και σύντομη βόλτα στους κήπους της έπαυλης.
Στις πρώτες του δηλώσεις μετά τη χειραψία με τον Μπάιντεν ο Κινέζος πρόεδρος έδωσε το στίγμα, λέγοντας: «Ο πλανήτης Γη είναι αρκετά μεγάλος» και για τις δύο υπερδυνάμεις, είπε για να προσθέσει απευθυνόμενος στον Αμερικανό πρόεδρο ότι οι χώρες τους είναι πολύ διαφορετικές, αλλά θα πρέπει να είναι «πλήρως ικανές να υπερβούν τις διαφορές». Για δύο μεγάλες χώρες όπως οι Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες το να γυρίσουν η μία την πλάτη στην άλλη δεν αποτελεί επιλογή, επισήμανε.
Δεδομένης της γεωπολιτικής πραγματικότητας, με δύο μέτωπα ανοιχτά σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, και το στρατηγικό ανταγωνισμό Ουάσινγκτον-Πεκίνου στο «κόκκινο», και μόνο η χειραψία των ηγετών ΗΠΑ-Κίνας δεν ήταν «λίγο». Πίσω από τα θερμά λόγια που αντάλλαξαν στη συνέχεια Σι και ο Μπάιντεν, τις διπλωματικές αβροφροσύνες και την αναφορά του Αμερικανού προέδρου ότι είχαν τις πλέον εποικοδομητικές και παραγωγικές συνομιλίες από ποτέ, όλα τα πεδία έντασης παρέμειναν βέβαια διάπλατα ανοιχτά με κύριο το ζήτημα της Ταϊβάν.
Ο Κινέζος πρόεδρος δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει «να σταματήσουν να εξοπλίζουν την Ταϊβάν και να υποστηρίξουν την ειρηνική επανένωση της Κίνας», προσθέτοντας ότι «το ζήτημα της Ταϊβάν παραμένει το πιο σημαντικό και πιο ευαίσθητο» στις διμερείς σχέσεις. «Κοιτάξτε, η ειρήνη είναι ωραία και καλή, αλλά σε κάποιο σημείο πρέπει να προχωρήσουμε προς την επίλυση γενικότερα», φέρεται να δήλωσε σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους που μίλησαν υπό καθεστώς ανωνυμίας μετά τη συνάντηση. Ο Μπάιντεν από την πλευρά του να ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να εξοπλίζουν την Ταϊβάν ως αποτρεπτικό μέσο.
Οι εκλογές στην Ταϊβάν τον Ιανουάριο του 2024 προδιαγράφεται ότι θα αποτελέσουν σοβαρή δοκιμασία για τις σινοαμερικανές σχέσεις. Ο Σι προσήλθε στη Σύνοδο Κορυφής επιδιώκοντας τη δημόσια επιβεβαίωση από τον Μπάιντεν ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να υποστηρίζουν την αρχή της Μίας Κίνας. «Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει», δήλωσε ο Μπάιντεν, ο οποίος ωστόσο έχει επανειλημμένα εκνευρίσει το Πεκίνο λέγοντας ότι θα υπερασπιστεί την Ταϊβάν εάν η Κίνα επιτεθεί.
Όσον αφορά τον την κούρσα υπεροχής στον τεχνολογικό τομέα, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο του ολοένα και πιο σκληρού ανταγωνισμού τους, ο Σι στηλίτευσε την κλιμάκωση των αμερικανικών εξαγωγικών περιορισμών σε προηγμένα τσιπ, τα οποία είναι θεμελιώδους σημασίας για τις τεχνολογικές φιλοδοξίες της Κίνας που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη προηγμένων όπλων και προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης. Σύμφωνα με αμερικανικές διπλωματικές πηγές, ο Σι υποστήριξε ότι ο πραγματικός στόχος Μπάιντεν ήταν να στραγγαλίσει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της Κίνας. Ο Αμερικανός πρόεδρος αντέδρασε λέγοντας ότι δεν θα παράσχει καμία τεχνολογία που η Κίνα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για στρατιωτικούς σκοπούς.
Οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, με τον Μπάιντεν να καλεί την Κίνα να ασκήσει την επιρροή της στο Ιράν για να μην διαχυθεί η σύγκρουση, δήλωσε υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος στους δημοσιογράφους. Ήταν ο Μπάιντεν που μιλούσε κυρίως για την επίθεση της Χαμάς -η οποία για το Πεκίνο δεν αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση- και ο Σι κυρίως άκουγε. Κατά την ίδια πηγή, την παρούσα στιγμή δεν μπορεί να εκτιμηθεί τι είδους μήνυμα στέλνει το Πεκίνο στην Τεχεράνη και πώς εκείνη το εκλαμβάνει. Ο Μπάιντεν πίεσε επίσης τον Σι Τζινπίνγκ να εξακολουθήσει να μην παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στη Ρωσία στο μέτωπο της Ουκρανίας.
Ο Κινέζος πρόεδρος πραγματοποίησε την πρώτη του επίσκεψη από το 2017 στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια σπάνια στιγμή φαινομενικής αδυναμίας. Έπειτα από δεκαετίες ραγδαίας ανάπτυξης, η οικονομία της Κίνας έχει επιβραδυνθεί, εξ ου και το κάλεσμα για επενδύσεις σε ομιλία του στη διάρκεια δείπνου με επικεφαλής επιχειρήσεων, ανάμεσά τους ο Τιμ Κουκ της Apple και ο Ίλον Μασκ της Tesla.
Τη σημασία του έχει και το γεγονός ότι στην ίδια εκδήλωση επανεμφανίστηκε και η «διπλωματία των πάντα», με τον Σι Τζινπίνγκ να δηλώνει ότι επιδιώκει να εμβαθύνει τους «φιλικούς δεσμούς μεταξύ των δύο λαών» και θα στείλει νέα πάντα για να αντικαταστήσουν εκείνα που επέστρεψαν νωρίτερα το Νοέμβριο στην Κίνα από τον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο Σμιθσόνιαν στην Ουάσινγκτον γιατί έμαθε ότι οι Αμερικανοί, και ιδιαίτερα τα παιδιά, ήταν «πραγματικά δεν ήθελαν καθόλου» να τα αποχαιρετήσουν.
Όσο για το «Σι δικτάτορας» που βγήκε ξανά από τα χείλη του Τζο Μπάιντεν στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε κατόπιν της συνάντησης, ο φακός κατέγραψε τον επικεφαλής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, να νιώθει ιδιαίτερα... άβολα στο άκουσμα. Η πρώτη αναφορά Μπάιντεν, που πυροδότησε την οργή του Πεκίνου, είχε έλθει προ μηνών ακριβώς μετά την επιστροφή Μπλίνκεν από το Πεκίνο, όπου είχε αναλάβει δύσκολη αποστολή να ξεπαγώσουν οι σινορωσικές σχέσεις μετά την επίσκεψη Πελόζι και το επεισόδιο με κινεζικό κατασκοπευτικό αερόστατο που καταρρίφθηκε.
