Θραύσματα γυαλιών που θύμιζαν κρύσταλλα σκορπισμένα παντού στους δρόμους έπειτα από μία νύχτα νοσηρού μίσους. Συναγωγές, κατοικίες, προθήκες εβραϊκών επιχειρήσεων λεηλατημένες στη Γερμανία, την προσαρτημένη Αυστρία και περιοχές της Σουδητίας στην Τσχοσλοβακία. Στοχοποίηση, φόβος, τρομοκράτηση. Ήταν το πρώτο μαζικό πογκρόμ, η απαρχή της θηριωδίας των Ναζί εναντίον των Εβραίων.
Το ημερολόγιο έδειχνε 9 Νοεμβρίου 1938. Σήμερα, ογδόντα πέντε χρόνια μετά την «Kristallnacht», τη Νύχτα των Κρυστάλλων, το Ισραήλ βιώνει το τραύμα της μεγαλύτερης σφαγής Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα. Οι ωμότητες της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου με θύματα 1.400 Ισραηλινούς αμάχους, παιδιά και ηλικιωμένους ανάμεσά τους, κατέστησαν μονόδρομο για το Ισραήλ τη μαζική επιχείρηση εξόντωσης του τρομοκρατικού της οικοδομήματος στη Λωρίδα της Γάζας.
Και εν μέσω ενός πολέμου που η Χαμάς επέλεξε, θυσιάζοντας τον ίδιο τον παλαιστινιακό λαό της Γάζας, ο αντισημιτισμός έχει προβάλλει ξανά στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επέτειος μίας από τις πρώτες μεγάλες κτηνωδίες των Ναζί, φέτος περισσότερο απηχεί τον προβληματισμό για τη διαρκή επιρροή του αντισημιτισμού και συνοδεύεται από δηλώσεις επιζώντων του Ολοκαυτώματος για τους εφιάλτες που ξύπνησε στη μνήμη τους η τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Με φόντο τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή εβραϊκές κοινότητες στοχοποιούνται με μίσος, εκφοβισμό ή βία. Οι αντισημιτικές ενέργειες έχουν κλιμακωθεί, συναγωγές δέχονται απειλές, εβραϊκά σχολεία κλείνουν, πρόσθετες αστυνομικές δυνάμεις αναπτύσσονται για την εγγύηση της ασφάλειας σε εβραϊκούς χώρους.
«Δεν πιστεύαμε ποτέ ότι θα ακούγαμε ξανά έναν επιζώντα του Ολοκαυτώματος να λέει, ‘δεν αισθάνομαι ασφαλής’, ‘φοβάμαι να πάω στη συναγωγή’, ‘φοβάμαι ότι θα μου κάνουν κακό’», αναφέρουν οι ιθύνοντες της «Διεθνούς Πορείας Ζωντανών» που ανήμερα της 85ης επετείου της Νύχτας των Κρυστάλλων δημοσιοποιούν μαρτυρίες που συνέλεξαν από επιζώντες του Ολοκαυτώματος για όσα σήμανε για τους ίδιους η 7η Οκτωβρίου και ο θάνατος 1.400 Ισραηλινών πολιτών στα χέρια της Χαμάς.
Υπό το φόβο για την ασφάλεια των ιδίων και των οικογενειών τους, τα ονόματα και ο ακριβής τόπος κατοικίας όσων μίλησαν δεν δημοσιοποιήθηκαν. Ο «Μ» από τις Ηνωμένες Πολιτείες δηλώνει ότι «φοβάται να φορέσει το άστρο του Δαυίδ». Ουδέποτε μετά το Ολοκαύτωμα δεν έχουν απειληθεί τόσο οι Εβραίοι, λέει ο «Γ.», επίσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μιλώντας για μία υπαρξιακή μάχη για το Ισραήλ.
«Ήμουν τεσσάρων ετών όταν ήρθε η Γκεστάπο τη Νύχτα των Κρυστάλλων και χτυπούσε τον πατέρα μου πριν τον οδηγήσει στο Νταχάου, όπου κατέληξε. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ στη ζωή μου ότι θα συνέβαινε ποτέ κάτι τόσο τρομακτικό όπως συμβαίνει τώρα. Στις 7 Οκτωβρίου ήρθε η Χαμάς και σφαγίασε παιδιά, μικρά και μεγάλα. [..] Σκέφτομαι πριν 85 χρόνια πόσο φρικτό ήταν, και εδώ είμαστε, το βιώνουμε ξανά. Ραγίζει η καρδιά μου που σκέφτομαι τι βίωσαν αυτοί οι άνθρωποι και ελπίζω ότι όλοι όσοι το ακούν και το βλέπουν αυτό θα ξέρουν τι βιώνουμε στο Ισραήλ». Είναι τα λόγια του επιζώντα του Ολοκαυτώματος «Τ.» που βρίσκεται στο Ισραήλ.
«Όταν βλέπω εβραϊκά σπίτια μαρκαρισμένα με το άστρο του Δαυίδ ανακαλώ εφιαλτικές αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία. Ως παιδί, ένα αγόρι που κρυβόταν, που γεννήθηκε το 1937, δεν θυμάμαι παρόμοια κατάσταση, εκτός από τον φόβο που νιώσαμε η οικογένειά μου και εγώ κατά τη διάρκεια της ναζιστικής γερμανικής κατοχής της πατρίδας μου, της Ελλάδας. Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι μια μέρα θα ήμουν μάρτυρας διαδηλώσεων και επιθέσεων εναντίον του Ισραήλ και των Εβραίων στις τηλεοπτικές οθόνες», αναφέρει ο «Β.» που κατοικεί σε χώρα της Ευρώπης.
«Ήμουν σε έξι στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανάτου κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και επέζησα. Ήταν τόσο δύσκολο για μένα να δω τη φρικτή τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ, να βλέπω Εβραίους να σκοτώνονται για το τίποτα. [...] Οι άνθρωποι δεν πρέπει να διαφοροποιούνται βάσει χρώματος και θρησκείας, γιατί το μίσος προκαλεί αλληλοσπαραγμό. Οι άνθρωποι πρέπει να μιλήσουν ενάντια στο μίσος. Το μήνυμά μου είναι: διαλέξτε την αγάπη, διαλέξτε την ευτυχία», λέει ο «Β.» που ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με αποσπάσματα των μαρτυριών που αναδημοσιεύει η Jerusalem Post.
Σε ολόκληρη τη Γερμανία σήμερα, σε σχολεία, δημαρχεία, συναγωγές, εκκλησίες και στο Κοινοβούλιο, λαμβάνουν χώρα τελετές για την 85η επέτειο της Νύχτας των Κρυστάλλων. Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου της Γερμανίας, Γιόζεφ Σούστερ, μίλησαν σε τελετή σε συναγωγή του Βερολίνου που έγινε στόχος επίθεσης με μολότοφ τον περασμένο μήνα.
Για τις διακρίσεις που υφίστανται οι Εβραίοι «ακόμα, και ξανά, στη δημοκρατική μας Γερμανία» μίλησε ο Όλαφ Σολτς. «Είναι όνειδος. Με εξοργίζει και με κάνει να ντρέπονται βαθύτατα. Οποιαδήποτε μορφή αντισημιτισμού δηλητηριάζει την κοινωνία μας. Δεν το ανεχόμαστε» δήλωσε. Ο Γιόζεφ Σούστερ είπε: «Κάτι έχει ξεφύγει από τις ράγες σε αυτή τη χώρα. Υπάρχει ακόμα μια ευκαιρία να το επισκευάσουμε, αλλά για να το κάνουμε πρέπει επίσης να παραδεχτούμε τι πήγε στραβά τα τελευταία χρόνια, αυτό που δεν μπορέσαμε ή δεν θέλαμε να δούμε». Και παράλληλα προειδοποίησε ότι το μίσος οργανώσεων της άκρας δεξιάς και της άκρας αριστεράς κατά των Εβραίων εντείνεται.
Στο πογκρόμ της 9ης Νοεμβρίου 1938, οι Ναζί σκότωσαν τουλάχιστον 91 ανθρώπους, βανδάλισαν 7.500 εβραϊκές επιχειρήσεις και έκαψαν περισσότερες από 1.400 συναγωγές, σύμφωνα με το μνημείο του Ολοκαυτώματος του Ισραήλ Γιαντ Βασέμ. Κατά τη διάρκεια του πογκρόμ, περίπου 30.000 Εβραίοι άνδρες συγκεντρώθηκαν και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων, το ναζιστικό καθεστώς διέταξε την εβραϊκή κοινότητα να καταβάλει 1 δισεκατομμύριο Reichsmark «φόρο εξιλέωσης» και έθεσε σε εφαρμογή αντιεβραϊκούς νόμους και διατάγματα.
Ιστορικοί έχουν επισημάνει το γεγονός ότι μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων, η αντιεβραϊκή πολιτική είχε αρχίσει να εναποτίθεται ολοένα περισσότερο στα χέρια των SS. Επιπλέον, ο παθητικός τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν τις βιαιοπραγίες οι Γερμανοί πολίτες στην πλειοψηφία τους, έδειξε στο ναζιστικό καθεστώς ότι η γερμανική κοινή γνώμη ήταν έτοιμη για πιο δραστικά μέτρα.
«Η 9η Νοεμβρίου σηματοδοτεί όχι μόνο το βάναυσο προοίμιο των εθνικοσοσιαλιστικών εγκλημάτων, αλλά μας υπενθυμίζει ότι η δίωξη και η απόπειρα εξόντωσης των Ευρωπαίων Εβραίων ξεκίνησε σε πλήρη θέα, στα κέντρα των πόλεων, υπό το βλέμμα γειτόνων, συναδέλφων, φίλων» γράφει σήμερα η Πέτρα Μπαρ, προτεστάντης επίσκοπος του Αννόβερου και μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Ηθικής, στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit.
Όσο για το αν υπάρχει ιστορικός παραλληλισμός; «Ναι και όχι», υποστηρίζει ο Γιόζεφ Σούστερ.
«Ναι, διότι ήταν μια εμπρηστική επίθεση σε μια συναγωγή που φέρει τραύματα από την ιστορία και αυτό είναι μια πραγματικότητα. Όχι, διότι το 1938 το όλο θέμα ήταν ένα κρατικά οργανωμένο πογκρόμ. Δόξα τω Θεώ, δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα στη Γερμανία σήμερα. Σήμερα, υπάρχουν πολύ σαφείς πολιτικές δηλώσεις υπέρ του Ισραήλ και της εβραϊκής ζωής στη Γερμανία, ενώ το κράτος παρέχει την καλύτερη δυνατή προστασία στους εβραϊκούς θεσμούς. Κι αυτή είναι η διαφορά», λέει στην Deutsche Welle.
