Ψήφο «οργής» έριξαν οι Νοτιοαφρικανοί στις κάλπες τις 29ης Μαΐου, αγανακτισμένοι από την ανεργία και τις ανισότητες στη χώρα τους, μειώνοντας στο 40% την υποστήριξη προς το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC), τερματίζοντας έτσι τρεις δεκαετίες κυριαρχίας του κόμματος που απελευθέρωσε τη χώρα από το απαρτχάιντ.
Η αποδυναμωμένη εντολή στο κόμμα του Νέλσον Μαντέλα, από το 57,5% που έλαβε στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές του 2019, σημαίνει ότι το ANC πρέπει να μοιραστεί την εξουσία, δημιουργώντας κυβέρνηση συνασπισμού.
«Μπορούμε να μιλήσουμε με όλους και με οποιονδήποτε», δήλωσε ο Γκουέντε Μάντας, ο πρόεδρος του ANC και νυν υπουργός Ορυχείων και Ενέργειας, στους δημοσιογράφους σε σχόλια που μετέδωσε το South African Broadcasting Corporation (SABC), αποφεύγοντας να απαντήσει με ποιο κόμμα συζητά για μια ενδεχόμενη συμφωνία συνασπισμού.
Με το 99,53% των ψήφων από τις κάλπες της Τετάρτης να έχει καταμετρηθεί, τα αποτελέσματα δίνουν στο ANC 40,21%. Το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, η Δημοκρατική Συμμαχία (DA), ακολουθεί με 21,80%, το uMkhonto we Sizwe (MK), ένα νέο κόμμα με επικεφαλής τον πρώην πρόεδρο Τζέικομπ Ζούμα, κατάφερε να αποσπάσει 14,60%, ενώ οι ακροαριστεροί Μαχητές Οικονομικής Ελευθερίας (EFF), με επικεφαλής τον πρώην ηγέτη της νεολαίας του ANC Τζούλιους Μαλέμα, έλαβαν 9,48%.
«Πετύχαμε την αποστολή μας: ... να ρίξουμε το ANC κάτω από το 50%. Θέλουμε να ταπεινώσουμε το ANC», δήλωσε ο Μαλέμα στους δημοσιογράφους.
«Θα διαπραγματευτούμε με το ANC» για μια πιθανή συμφωνία συνασπισμού, ανέφερε, αν και αυτό -σύμφωνα με την καταμέτρηση του Σαββάτου- δεν θα ήταν αρκετό για την επίτευξη πλειοψηφίας χωρίς να συμπεριλάβει ένα άλλο κόμμα.
Το ANC έχει κερδίσει όλες τις προηγούμενες εθνικές εκλογές με συντριπτική διαφορά από την ιστορική ψηφοφορία του 1994 που έθεσε τέρμα στο απαρτχάιντ, αλλά την τελευταία δεκαετία η δημοτικότητά του μειώθηκε καθώς η οικονομία συρρικνώθηκε, η ανεργία αυξήθηκε και κρίσιμες υποδομές όπως δρόμοι και σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής κατέρρευσαν.
Οι ισχυρές επιδόσεις του MK, ιδίως στην επαρχία KwaZulu-Natal, όπου γεννήθηκε ο Ζούμα, είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους το ANC δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία.
Οι αναλυτές λένε ότι μια επιλογή για το ANC θα μπορούσε να είναι μια «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» που θα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πολλών κομμάτων, αντί για έναν επίσημο συνασπισμό μεταξύ λίγων - μια ρύθμιση παρόμοια με εκείνη που δημιουργήθηκε μετά την ιστορική μαζική ψηφοφορία του 1994.
Ο Μαλέμα δήλωσε ότι το EFF είναι αντίθετο σε αυτή την ιδέα και προτιμά να είναι μέρος ενός συνασπισμού.
Τα ποσοστά που θα αποσπάσουν τα κόμματα θα καθορίσουν και τις έδρες τους στην Εθνοσυνέλευση, η οποία εκλέγει τον πρόεδρο της χώρας.
Οι επενδυτές ελπίζουν ότι η αβέβαιη εικόνα να ξεκαθαρίσει γρήγορα και ότι η χώρα θα αποφύγει μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής διαμάχης, εάν οι κύριοι πολιτικοί παράγοντες δυσκολευτούν να καταλήξουν σε συμφωνία.
Παράλληλα, ορισμένα κόμματα έκαναν για λόγο για ασυνέπειες στην καταμέτρηση των ψήφων, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στην αμφισβήτηση ορισμένων αποτελεσμάτων.
Ο πρόεδρος της εκλογικής επιτροπής Μοσόθο Μοπια δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου το Σάββατο ότι «κάθε ανησυχία που διατυπώνεται σε αυτές τις ενστάσεις θα εξεταστεί και θα το κάνουμε προσεκτικά».
Παρά το αποτέλεσμα του ANC, ο πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόζα θα μπορούσε να διατηρήσει τη θέση του, καθώς το κόμμα του φαίνεται να έχει λάβει περίπου τις διπλάσιες ψήφους από το δεύτερο κόμμα. Ωστόσο, η ψηφοφορία της Τετάρτης είναι ένα μεγάλο πλήγμα, καθώς ο Ραμαφόζα φαίνεται να έχει αποδυναμωθεί και θα μπορούσε να αντιμετωπίσει εκκλήσεις για παραίτηση τόσο από τα κόμματα της αντιπολίτευσης όσο και από τους επικριτές του βαθιά διχασμένου ANC.
Την Παρασκευή, ωστόσο, η Νομβούλα Μοκονιάνε -ένα από τα κορυφαία στελέχη του ANC- εξέφρασε την υποστήριξή του στο πρόσωπο του και οι αναλυτές δεν «βλέπουν» προφανή διάδοχο.
Τα τελικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν την Κυριακή.
Φωτογραφίες: AP Photo/Themba Hadebe, Emilio Morenatti
