Από τη στιγμή που ξεκίνησε η κουβέντα για το αν το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια θα αποκτήσουν «πράσινο πρόσημο» αρχίσαμε να ακούμε για την ταξινομία της ΕΕ. Τι εννοούμε με αυτόν τον όρο, πού αποσκοπεί και σε ποιούς απευθύνεται; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που εξασφαλίζουν ότι η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο είναι πράσινα; Ποιές οι ενστάσεις από τους παράγοντες της αγοράς;
Πλέον όλοι γνωρίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η αναπτυξιακή στρατηγική της Ευρώπης, η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης έως το 2050 και στην προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου και της βιοποικιλότητας της ΕΕ.
Παρά το γεγονός όμως ότι σε πλαίσιο ΕΕ υπάρχουν κοινοί κλιματικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι, εντούτοις το εθνικό ενεργειακό μείγμα κάθε χώρας καθορίζεται από το κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά. Για αυτό άλλωστε βλέπουμε σημαντικές διαφορές από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, με μερικά κράτη μέλη να εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την καύση άνθρακα με αποτέλεσμα το ενεργειακό τους αποτύπωμα να χαρακτηρίζεται από υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Ο στόχος όμως είναι η ΕΕ να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 και για αυτό απαιτούνται πολλές ιδιωτικές επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, σε έργα αποθήκευσης ενέργειας αλλά και σε νέες τεχνολογίες όπως η δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, οι νέες μορφές πυρηνικής ενέργειας κλπ.
Εδώ ακριβώς έρχεται η ταξινομία της ΕΕ η οποία στοχεύει στο να κατευθύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις προς βιώσιμες δραστηριότητες και τεχνολογίες, που είναι απαραίτητες για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας. Όσες επενδύσεις δεν πληρούν τα κριτήρια που έθεσε την Τετάρτη η Επιτροπή, δύσκολα εφεξής θα εξασφαλίζουν ευνοϊκή χρηματοδότηση. Εν ολίγοις, με αυτόν τον «έμμεσο» τρόπο η ΕΕ προσπαθεί να στρέψει τα κεφάλαια προς την επιθυμητή «πράσινη» κατεύθυνση.
Κάποιες τράπεζες μάλιστα ενδεχομένως να μην προβαίνουν καν σε χρηματοδότηση των επενδύσεων που δεν πληρούν τα πράσινα κριτήρια της Επιτροπής. Αυτό αυτόματα μεταφράζεται σε αύξηση του χρηματοδοτικού κόστους και ένα δυνατό αντιεπενδυτικό εργαλείο για την ανάπτυξη ρυπογόνων μονάδων.
Αν και η κατάταξη της ταξινομίας λοιπόν δεν θα καθορίζει το ενεργειακό μίγμα που θα επιλέγει κάθε χώρα, στην ουσία θ’ αποτελεί έναν επενδυτικό οδηγό βάση του οποίου θα εξασφαλίζονται ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης για όσες δραστηριότητες πληρούν τα «πράσινα» κριτήρια.
Ταυτόχρονα θα αποτελεί ένα εργαλείο διαφάνειας τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους επενδυτές, δεδομένου ότι περιλαμβάνει υποχρεώσεις γνωστοποίησης για τις επιχειρήσεις και τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές, προκειμένου να αναδεικνύονται τα έργα και οι οικονομικές δραστηριότητες που έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, αλλά και να αποκαλύπτεται κάθε προσπάθεια ψευδοοικολογικής ταυτότητας.
Τα βασικά σημεία της απόφασης για πυρηνική ενέργεια και φυσικό αέριο
H Επιτροπή αφού έλαβε υπόψιν τις επιστημονικές εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, τις παρατηρήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τις νέες τεχνολογικές μεθόδους, κατέληξε στο ότι οι ΑΠΕ θα είναι μεν το κύριο μέσο της ενεργειακής μετάβασης, εντούτοις οι ιδιωτικές επενδύσεις σε δραστηριότητες φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας μπορούν να διαδραματίσουν θετικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση προς ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον.
Φυσικά θα υπάρχουν αυστηρές προϋποθέσεις και κριτήρια όπως οι μονάδες να αντικαθιστούν μια εγκατάσταση που χρησιμοποιεί στερεά ή υγρά ορυκτά καύσιμα, ή η δραστηριότητα τους να διασφαλίζει την πλήρη μετάβαση σε ΑΠΕ ή αέρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα έως το 2035.
Έτσι η συμπληρωματική κατ' εξουσιοδότηση πράξη για το κλίμα που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη εισήγαγε πρόσθετες οικονομικές δραστηριότητες από τους συγκεκριμένους τομείς στην ταξινομία της ΕΕ. Το κείμενο καθορίζει σαφείς και αυστηρές προϋποθέσεις –άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού για την ταξινομία- βάσει των οποίων ορισμένες πυρηνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες φυσικού αερίου μπορούν να προστεθούν ως μεταβατικές δραστηριότητες δίπλα σε εκείνες που καλύπτονται ήδη από την πρώτη κατ' εξουσιοδότηση πράξη για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Οι αυστηρές προϋποθέσεις τόσο για το φυσικό αέριο όσο και για την πυρηνική ενέργεια αναφέρονται κυρίως στις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής ασφάλειας και στην συμβολή τους στην ενεργειακή μετάβαση.
Όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια ειδική μνεία γίνεται για τη μακροπρόθεσμη διάθεση των ραδιενεργών αποβλήτων, έτσι ώστε να μην προκαλείται σημαντική ή μακροπρόθεσμη βλάβη στο περιβάλλον. Όσον αφορά τις δραστηριότητες που περιλαμβάνονται είναι οι προηγμένες τεχνολογίες με κλειστό κύκλο καυσίμου («Γενιά IV») και θα δίνονται κίνητρα για την έρευνα και την καινοτομία σε μελλοντικές τεχνολογίες όσον αφορά τα πρότυπα ασφαλείας και την ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων (χωρίς ρήτρα λήξης ισχύος).
Τα νέα έργα πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας που θα χρησιμοποιούν τις καλύτερες διαθέσιμες υπάρχουσες τεχνολογίες («Generation III+»), θα αναγνωρίζονται έως το 2045 (ημερομηνία έγκρισης της άδειας κατασκευής).
Οι τροποποιήσεις και οι αναβαθμίσεις υφιστάμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων για σκοπούς παράτασης διάρκειας ζωής, θα αναγνωρίζονται έως το 2040 (ημερομηνία έγκρισης από την αρμόδια αρχή).
Όσον αφορά τώρα το φυσικό αέριο, η τελική απόφαση που δημοσιοποίησε η Επιτροπή δεν έχει μεταβληθεί ως προς το βασικό κριτήριο των ορίων που είχε θέσει και η πρώτη απόφαση για να χαρακτηριστεί μια μονάδα φυσικού αερίου «πράσινη». Τα όρια αυτά αναφέρονται στον περιορισμό των εκπομπών των μονάδων φυσικού αερίου κάτω από τα 270 γραμμάρια ισοδύναμου CO2/KWh.
Οι φορείς της αγοράς επιμένουν στις αρχικές τους ενστάσεις ότι η προϋπόθεση αυτή συνεπάγεται μια τεχνολογία που αυτή την στιγμή δεν υφίσταται καθώς δεν υπάρχει μονάδα συνδυασμένου κύκλου φυσικού αερίου που να μπορεί να πιάσει αυτά τα όρια. Ως εκ τούτου η ΕΕ θα έπρεπε να δώσει έναν λογικό χρόνο ομαλής προσαρμογής των μονάδων φυσικού αερίου μέχρι να ανακαλυφθεί η εν λόγω τεχνολογία.
Μη δίνοντας αυτόν τον χρόνο οι νέες μονάδες φυσικού αερίου κινδυνεύουν να μην μπορούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους –αφού δεν θα πληρούν τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-με κίνδυνο να μεταφέρουν το κόστος στους καταναλωτές.
Επιπλέον, οι παράγοντες της αγοράς εντοπίζουν ασάφειες και στα εδάφια για την κατάργηση των ενδιάμεσων στόχων για την πρόσμειξη του φυσικού αερίου με υδρογόνο, όπως και σε εκείνα για την αντικατάσταση ανθρακικής ισχύος στη βάση της δυναμικότητας και όχι ανά μονάδα.
Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται τόσο στους τομείς του φυσικού αερίου, όσο και της πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να τηρούν με επιμέλεια την ειδική υποχρέωση γνωστοποίησης για τις δραστηριότητές τους. Εισήχθησαν μάλιστα στοχευμένες προσαρμογές στα τεχνικά κριτήρια ελέγχου και στις απαιτήσεις γνωστοποίησης και επαλήθευσης για την ενίσχυση της σαφήνειας και της χρηστικότητας τους.
Για να εξασφαλιστεί η διαφάνεια λοιπόν, η Επιτροπή τροποποίησε την κατ' εξουσιοδότηση πράξη για τις γνωστοποιήσεις στο πλαίσιο της ταξινομίας, ώστε οι επενδυτές να μπορούν να εντοπίζουν ποιες επενδυτικές ευκαιρίες περιλαμβάνουν δραστηριότητες φυσικού αερίου ή πυρηνικές δραστηριότητες και να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές βάση των προϋποθέσεων που έχει θέσει η Επιτροπή.
Περιληπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Επιτροπή αυτή την εβδομάδα μας έδωσε μέσω της συμπληρωματικής κατ' εξουσιοδότηση πράξης για το κλίμα όλες εκείνες τις αυστηρές προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα επιτευχθεί η κινητοποίηση χρηματοδότησης προκειμένου να στηριχθεί η μετάβαση από τις επιβλαβείς πηγές ενέργειας, όπως ο άνθρακας, σε καθαρότερες μορφές. Εντούτοις υπάρχουν ενστάνσεις από παράγοντες της αγοράς όσον αφορά κάποια από τα κριτήρια λειτουργίας των μονάδων φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας. Μένει λοιπόν να δούμε πώς θα διαχειριστούν αυτές τις ενστάνσεις το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Προσοχή, η συζήτηση συνεχίζεται
Αυτό που θα πρέπει να έχουν οι επενδυτές στο νου τους –ειδικά εκείνοι της πυρηνικής ενέργειας- είναι ότι για την ώρα η συμπληρωματική κατ' εξουσιοδότηση πράξη για το κλίμα είναι μια πολιτική συμφωνία επί του κειμένου στην οποία κατάληξε το σώμα των Επιτρόπων. Η ιστορία για το πράσινο ή όχι πρόσημο της πυρηνικής ενέργειας και για τις «πράσινες» προϋποθέσεις των μονάδων φυσικού αερίου μπορεί να πλησιάζει στο τέλος της, αλλά υπάρχουν ακόμα κάποια κεφάλαια μπροστά μας, πόσο μάλλον μετά από τις ενστάσεις των παραγόντων της αγοράς.
-H συμπληρωματική κατ' εξουσιοδότηση πράξη για το κλίμα θα πρέπει μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ και κατόπιν να διαβιβαστεί επίσημα στους συννομοθέτες προς εξέταση.
-Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερις μήνες για να εξετάσουν το έγγραφο και, εφόσον το κρίνουν αναγκαίο, να προβάλουν αντιρρήσεις. Αμφότερα τα θεσμικά όργανα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν επιπλέον δίμηνη προθεσμία εξέτασης.
Το Συμβούλιο θα έχει το δικαίωμα να προβάλει αντιρρήσεις στην κατ' εξουσιοδότηση πράξη με ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία, γεγονός που σημαίνει ότι τουλάχιστον το 72 % των κρατών μελών -δηλαδή τουλάχιστον 20 κράτη μέλη- που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65 % του πληθυσμού της ΕΕ χρειάζεται να αντιταχθεί στην κατ' εξουσιοδότηση πράξη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να αντιταχθεί με πλειοψηφία των μελών του που καταψηφίζουν στην ολομέλεια ,δηλαδή τουλάχιστον 353 βουλευτές του ΕΚ.
-Μετά την περίοδο ελέγχου και εφόσον κανένας από τους συννομοθέτες δεν προβάλλει αντιρρήσεις-η στήλη δίνει λίγες πιθανότητες σε αυτό το σενάριο - η συμπληρωματική κατ' εξουσιοδότηση πράξη θα τεθεί σε ισχύ και θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2023.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
