Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
«Ή με αυτούς ή με εμάς», ήταν το σκληρό μήνυμα του Ντόναλτ Τραμπ προς την Τερέζα Μέι, κατά την επίσκεψή του στο Λονδίνο. Ένα μήνυμα που αφορά το Brexit και τις σχέσεις που θα έχει η Μ. Βρετανία με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μετά τις 29 Μαρτίου του 2019.
Σε μία από τις γνωστές του διαπραγματευτικές μπλόφες, ο Τραμπ αρχικά απείλησε τη Βρετανία ότι αν επιλέξει ένα «μαλακό» αντί για «σκληρό» Brexit, πολύ δύσκολα θα υπάρξει εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ και στη συνέχεια άλλαξε ρητορική, υποστηρίζοντας τις προσπάθειες της Βρετανίδας πρωθυπουργού.
Μετά την συνάντηση με τη Μέι, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στο βρετανικό σχέδιο, τόνισε τις «ειδικές» σχέσεις των δύο χωρών και… τα έριξε στους δημοσιογράφους ότι έδωσαν έμφαση στα «χειρότερα» απ' όσα είπε στη συνέντευξή του στην «The Sun».
Έτσι, για μία ακόμη φορά ο Τραμπ κατάφερε να μετατρέψει σε… ριάλιτι μία επίσημη επίσκεψη κάνοντας το μεγάλο φουσκωτό ομοίωμά του που πέταγε πάνω από το Λονδίνο να ταιριάζει απόλυτα με το σκηνικό. Παράλληλα, έστειλε το μήνυμά του προς όλες τις κατευθύνσεις, διχάζοντας πολιτικούς και κοινή γνώμη.
Όταν οι υποστηρικτές του Brexit μιλούσαν για την ανάκτηση της κυριαρχίας της Μ. Βρετανίας είχαν κατά νου την αναβίωση των ειδικών σχέσεων μεταξύ Λονδίνου και Ουάσινγκτον, με δορυφόρους χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία.
Τα πράγματα, όμως, δεν εξελίχθηκαν όπως τα περίμεναν. Αφενός στην πορεία μας προέκυψε ο Τραμπ, ο οποίος μπορεί να ήταν από τους λίγους στην Ουάσινγκτον που τάσσονταν υπέρ του Brexit, όμως από τότε έχει κηρύξει εμπορικό πόλεμο σχεδόν με τους πάντες – και με τον Καναδά. Αφετέρου, ο τεράστιος οικονομικός αντίκτυπος για τη Μ. Βρετανία και όλες οι υπόλοιπες δυσκολίες που συνοδεύουν την έξοδο, έχουν κάνει τους Βρετανούς να συνειδητοποιήσουν ότι ένα σκληρό Brexit θα ήταν καταστροφικό για τη χώρα.
Μέσα σε όλα αυτά, οι Βρετανοί «έμπλεξαν» με τον Τραμπ και τις απειλές του. Ο Αμερικανός πρόεδρος βλέποντας την πολιτική κρίση στη Γηραιά Αλβιόνα δεν θα μπορούσε να μην… βάλει το χεράκι του, μήπως κερδίσει έναν ακόμη σύμμαχο πριν τη γενίκευση του εμπορικού πολέμου.
Γι' αυτό δήλωσε στη βρετανική «The Sun», λίγες μόνο ώρες πριν συναντήσει την Τερέζα Μέι, ότι η προσπάθεια της βρετανίδας πρωθυπουργού για «soft Brexit» - να διατηρήσει δηλαδή στενούς εμπορικούς δεσμούς με την Ευρώπη και μετά το Brexit - θα κατέστρεφε τις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-Μ. Βρετανίας. Δεν εννοούσε, βέβαια, ότι τον ενδιαφέρουν τόσο πολύ οι εμπορικοί δεσμοί των δύο χωρών αλλά ότι του χαλούσε το όνειρο.
Οι δεσμοί τους πολιτικά είναι έτσι και αλλιώς σφιχτοί, ενώ οικονομικά δεν είναι οι κρισιμότεροι σε όγκο. Αυτό που τον νοιάζει είναι να μη σβήσει η σπίθα του προστατευτισμού. Το σύνθημα των υποστηρικτών του σκληρού Brexit κάνει λόγο για ανάκτηση της κυριαρχίας και του ελέγχου των πάντων. Είναι ο σπόρος που ο Τραμπ πίστεψε ότι θα ανθίσει στην Ευρώπη και θα κάνει πιο εύκολο του έργο του, στα χαρακώματα ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.
Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημείο η Μ. Βρετανία να βρίσκεται στη μέση ενός παγκόσμιου κυκλώνα που έχει τις ρίζες του στον λαϊκισμό και στο «μάτι» του τον προστατευτισμό. Παράλληλα, το ζήτημα του Brexit γίνεται η αφορμή για να ζυγίσουν τις δυνάμεις τους ΗΠΑ και Ευρώπη.
Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, το Brexit είναι… κλινικά νεκρό. Βρίσκεται στην εντατική και πολύ δύσκολα θα παραμείνει ζωντανό, αφού η πρόταση της Μέι για soft Brexit στην ουσία επιτρέπει το διαζύγιο με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα μάτια του κόσμου, συνεχίζοντας τη σχέση του «ζευγαριού».
Τι θα επιλέξουν οι Βρετανοί;
Το «hard Brexit» θα ήταν καταστροφικό γιατί τα πάντα στη Μ. Βρετανία λειτουργούν σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ε.Ε. Η μετάβαση στο «αγγλικό» σύστημα απαιτεί χρόνο και πόρους, ενώ έχουν ήδη χαθεί δύο χρόνια. Οι Βρετανοί γνωρίζουν ότι η χώρα τους έχει τις δομές να λειτουργήσει αυτόνομα, όμως μετά από τόσα χρόνια ως ιδρυτικό μέλος της Ένωσης, είναι απροετοίμαστοι.
Κατά γενική ομολογία, η επιλογή της προσφυγής στις κάλπες δεν θα λύσει τα προβλήματα της Μ. Βρετανίας. Το πιθανότερο, μάλιστα, είναι να χρειαστεί να μετατεθεί η ημερομηνία του Brexit, που έχει καθοριστεί για τις 29 Μαρτίου του 2019. Είναι προφανές ότι μία προεκλογική περίοδος θα άλλαζε τις ισορροπίες και οι 8 μήνες μέχρι την... πόρτα της εξόδου δεν είναι αρκετοί. Την ίδια ώρα, οι κάλπες θα έδιναν τη δυνατότητα στους Βρετανούς να επαναξιολογήσουν την κατάσταση και ίσως να κατανοήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τι ακριβώς διακυβεύεται.
Τέλος, υπάρχουν και οι «Remainers», αυτοί που μάχονται για την ακύρωση του Brexit. Ο όρος «Breverse» σχετίζεται με τις προσπάθειες ακύρωσης του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του 2016 και αποτελεί ίσως την πιο ενδιαφέρουσα επιλογή αν και είναι η λιγότερο πιθανή. Πριν από λίγες εβδομάδες περίπου 100 χιλ. κόσμου κατέκλυσαν τους δρόμους του Λονδίνου διαδηλώνοντας υπέρ της παραμονής. Επειδή, ωστόσο, η Αγγλία δεν είναι Ελλάδα, το σίγουρο είναι ότι για να αντιστραφεί το Brexit θα χρειαστεί να αποφασίσει και πάλι ο λαός.
Φωτογραφία: AP Photo/Matt Dunham
