Η επίσκεψη του Αμερικανού αντιπροέδρου Βανς στην παγωμένη (από κάθε άποψη) Γροιλανδία την περασμένη Παρασκευή, επισκίασε ένα σημαντικό πολιτικό γεγονός. Ένα γεγονός που απέδειξε την ανάγκη για ενότητα προ των κινδύνων που προκαλούν οι μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές της εποχής μας: Την ίδια μέρα ανακοινώθηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης ευρείας πλειοψηφίας, που καλύπτει των 75% των ψηφοφόρων!
Στις 11 Μαρτίου στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στο ημιαυτόνομο νησί της Αρκτικής κέρδισε η κεντροδεξιά αντιπολίτευση, το Δημοκρατικό Κόμμα (Demokraatit), που πέτυχε μια θεαματική άνοδο, εξασφαλίζοντας το 29,9% των ψήφων, τριπλασιάζοντας τη δύναμή του σε σχέση με το 9,1% των εκλογών του 2021.
Πρόκειται για το κόμμα που έχει ταχθεί υπέρ μιας προσεκτικής και αργής πορείας προς την ανεξαρτησία, σε αντίθεση με το εθνικιστικό κόμμα Naleraq, που βρέθηκε στη δεύτερη θέση με ένα 24,5% και που έχει ταχθεί υπέρ μιας γρήγορης πορείας προς την ανεξαρτησία.
Από την πλευρά του, το κυβερνών (μέχρι τις εκλογές) κόμμα Inuit Ataqatigiit και ο εταίρος του Siumit συγκέντρωσαν μαζί το 36% των ψήφων – ενώ το 2021 είχαν συγκεντρώσει το 66,1%.
Η Γροιλανδία, πρώην αποικία της Δανίας από το 1953, έχει αποκτήσει μερική αυτονομία από το 1979, με την Κοπεγχάγη να κρατά τα ηνία στην εξωτερική πολιτική, στην άμυνα και στην οικονομία, καταβάλλοντας στο νησί των 57.000 κατοίκων το ποσό του 1 δις δολαρίων ετησίως.
Στο δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε το 2009, οι Γροιλανδοί τάχθηκαν υπέρ της ανεξαρτησίας, κάτι το οποίο πρεσβεύουν και τα έξι τοπικά κόμματά της, προτάσσοντας ωστόσο διαφορετική μεθοδολογία.
Τελικά, η ανεξαρτησία δεν προκρίθηκε, καθώς χωρίς τη στήριξη της Δανίας και έως ότου η χώρα κατορθώσει να προχωρήσει στις εξορύξεις του πλούσιου ορυκτού της πλούτου και την εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών της, θα μειωνόταν δραματικά το επίπεδο ζωής των κατοίκων της.
Η ευρωπαϊκή μακαριότητα και η απατηλή ακινησία
Από την πλευρά της, ούτε η Δανία έλαβε την πρωτοβουλία να στηρίξει το εγχείρημα των εξορύξεων, παρά το γεγονός ότι με το λιώσιμο των πάγων λόγω της κλιματικής αλλαγής, η διαδικασία έχει αρκετά διευκολυνθεί.
Άλλη μια απόδειξη ότι η Ευρώπη, μέσα στην απόλυτη μακαριότητα και την παθογένεια της ακινησίας της, αποδεικνύεται πολύ καλή στις μελέτες και τις προβλέψεις, πλην όμως δεν τις αξιοποιεί για να ενισχύσει τη θέση της. Μια παράδοξη, αντιπολιτική στάση που την οδηγεί συνεχώς προ εκπλήξεων, με αποτέλεσμα να τρέχει να προλάβει τις εξελίξεις.
Στο μεταξύ, όπως όλα δείχνουν, τους… πρόλαβε όλους ο πρόεδρος Τραμπ, που επιδιώκει την προσάρτηση του νησιού στις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι το νησί είναι σημαντικής στρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια της Αρκτικής.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες (και πιέσεις) το όνειρο της γροιλανδικής ανεξαρτησίας καθίσταται πλέον εντελώς απατηλό. Αδιανόητο να σκεφθεί κανείς πως μια χώρα, ένα νησί, που δυσκολεύεται να αντισταθεί παρά τη στήριξη ενός κράτους-μέλους της ΕΕ, θα μπορούσε να κάνει το όνειρο πραγματικότητα αν έμενε εντελώς μόνη και ξεκρέμαστη.
Η ανασφάλεια είχε κάνει την εμφάνισή της ήδη από την προεκλογική περίοδο – αν και όλα τα κόμματα απέρριψαν τις αμερικανικές προτάσεις. Πλην, όμως, οι εθνικιστές έκαναν μια λανθασμένη – όπως αποδείχθηκε από το εκλογικό αποτέλεσμα – ανάλυση. Εκτίμησαν πως τα νέα δεδομένα και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των ΗΠΑ ενισχύουν το όραμα της ανεξαρτησίας. Χωρίς ωστόσο να δίνουν λύση για το τι θα συνέβαινε μετά.
Κυβέρνηση εθνικής ενότητας
Οι κεντροδεξιοί (Δημοκρατικό Κόμμα) νικητές των πρόσφατων εκλογών δήλωσαν από την πρώτη στιγμή ότι επιθυμούσαν να συνεργαστούν με όσο το δυνατόν περισσότερα κόμματα, εκπέμποντας ένα μήνυμα ενότητας προς πάσα κατεύθυνση.
Και τα κατάφεραν! Την ημέρα της επίσκεψης Βανς στην αμερικανική αεροπορική βάση του Πίτουφικ, ανακοινώθηκε κυβερνητικός συνασπισμός τεσσάρων κομμάτων με πρωθυπουργό τον ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος Γενς Φρέντερικ Νίλσεν.
Αμέσως μετά τις εκλογές, Νίλσεν είχε προειδοποιήσει ότι «είναι πολύ σημαντικό να παραμερίσουμε τις διαφωνίες και τις διαφορές μας για να αντιμετωπίσουμε πιέσεις και προκλήσεις».
Πρόκειται για έναν συνασπισμό που σε σχέση με τα εκλογικά ποσοστά συγκεντρώνει το 75% των ψηφοφόρων, στον οποίο δεν συμμετέχουν οι εθνικιστές του Naleraq.
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος Βανς (συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Ούσα, τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Μάικ Γουόλτς και τον υπουργό Ενέργειας Κρις Ράιτ), έσπευσε κατά την επίσκεψή του να κατηγορήσει τη Δανία ότι «δεν έχει κάνει καλή δουλειά» στη Γροιλανδία, αφού, όπως είπε, δεν έχει επενδύσει αρκετά σε ένα νησί με τόσο πλούσιο υπέδαφος.
Κρύβοντας τα προβλήματα κάτω από τον πάγο
Και αυτό δεν είναι ψέμα. Η ακινησία και αυτή η περίεργη βεβαιότητα πως όλα θα συνεχίσουν να προχωρούν κανονικά και για πάντα οδήγησαν στις τελευταίες εξελίξεις. Και τα προβλήματα κρύβονται κάτω από το χαλί – για την ακρίβεια κάτω από τον πάγο.
«Νομίζω ότι θα ήσασταν πολύ καλύτερα... να έρθετε κάτω από την ομπρέλα ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών από ό,τι ήσασταν κάτω από την ομπρέλα ασφαλείας της Δανίας», είπε ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, εκφράζοντας τη συμφωνία του με τους εθνικιστές που επιθυμούν γρήγορη ανεξαρτησία από τη Δανία, ώστε μετά να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ.
Προκάλεσε έτσι την αντίδραση τόσο του απερχόμενου όσο και του νέου πρωθυπουργού, αλλά και του ίδιου του βασιλιά της Δανίας, που σε διάγγελμά του προς τους Γροιλανδούς διακήρυξε την αγάπη και το ενδιαφέρον του για το νησί και τους ανθρώπους του. Πλην όμως, άλλο η συναισθηματική ρητορική και άλλο οι πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις.
Αλλά εκεί, στην αμερικανική βάση, στους -20 βαθμούς και τουρτουρίζοντας από το κρύο, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος δήλωσε, σύμφωνα με τον Γκάρντιαν, πως θα ενημερωθεί για τον σημαντικό ρόλο της αμερικανικής βάσης «και μετά θα μιλήσουμε για το ενδιαφέρον της κυβέρνησης Τραμπ για τη Γροιλανδία και την ασφάλεια στην Αρκτική, οπότε θα μιλήσουμε λίγο για αυτό με τους φίλους μας στα ΜΜΕ. Όπως όλοι γνωρίζετε, αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που θα γίνει μεγαλύτερο στις επόμενες δεκαετίες».
«Yankees go home»
Την ίδια ώρα, στην πρωτεύουσα Νούουκ οργανώνονταν διαδηλώσεις και ένα τεράστιο πανό με το ιστορικό σύνθημα «Yankees go home» έκανε την εμφάνισή του. Με τον ευρισκόμενο 1.500 χλμ πιο μακριά Βανς να προχωρεί σε κάποιες επεξηγήσεις: «Όταν ο πρόεδρος λέει ότι πρέπει να έχουμε τη Γροιλανδία, λέει ότι αυτό το νησί δεν είναι ασφαλές. Οι επιθυμίες του Προέδρου δεν μπορούν να αγνοηθούν. Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας μπορούν να αποφασίσουν μόνοι τους και ελπίζουμε ότι θα επιλέξουν μια συνεργασία με τις ΗΠΑ. Δεν πιστεύουμε ότι θα χρειαστεί ποτέ στρατιωτική δράση».
Την ίδια ώρα, ο πρόεδρος Τραμπ δημοσίευε στο Χ την άποψη ότι η Γροιλανδία απειλείται από τη Ρωσία και την Κίνα και πως ήλθε η ώρα η φίλη Αμερική να προσφέρει την προστασία της.
«Για τη διεθνή ασφάλεια και την παγκόσμια ειρήνη, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε τη Γροιλανδία», έγραψε. «Μπορούμε χωρίς αυτό; Δεν μπορούμε»!
Με μια μικρή λεπτομέρεια: Στην Αρκτική οι πάγοι λιώνουν. Και όταν λιώνουν οι πάγοι δεν κινδυνεύουν μόνο οι αρκούδες. Σε επίπεδο κλιματικής κατάρρευσης, την απάντηση μπορούν να δώσουν μόνο οι επιστήμονες. Σε πολιτικό επίπεδο, η απάντηση είναι ο διάλογος και η ενότητα.
Συμπέρασμα: Εκείνοι που οπουδήποτε στον κόσμο – και στην Ελλάδα – πιστεύουν ότι οι μεγάλες κλιματικές και γεωπολιτικές αλλαγές δεν τους αφορούν και επομένως μπορούν να καυγαδίζουν και να υπονομεύουν την εθνική ενότητα, απλά στήνουν τις επόμενες ιστορικές παγίδες…
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών ΝΔ, δημοσιογράφος
