Η Σαουδική Αραβία οργάνωσε πρόσφατα Σύνοδο Ειρήνης για την Ουκρανία. Επρόκειτο για μια μακρά διαπραγματευτική προσπάθεια με τη συμμετοχή 40 και πλέον χωρών.
Χωρίς την επιτιθέμενη χώρα τη Ρωσία, αλλά με τη συμμετοχή των χωρών της Δύσης, αλλά και του Ιράν, της Ινδίας και της Κίνας αλλά και της χωρών της Αφρικής και Λατινικής Αμερικής. Η διεθνής αυτή συνάντηση δεν αναμένετο να είχε κάποια ουσιαστικά αποτέλεσμα. Και αυτό δεδομένης της εξέλιξης και των γεγονότων. Ενώ ένα από τα δύο μέρη ήταν παρόν στη διαπραγμάτευση, το δεύτερο δεν ήταν εκεί.
Προφανώς, όλο αυτό έγινε για κάποιο συγκεκριμένο λόγο. Όπως είχαμε τονίσει στο παρελθόν, από το καλοκαίρι του 2023 και μετά θα δούμε πολλές «πολιτικές» πρωτοβουλίες. Ο στόχος είναι η ανακήρυξη ή η αναβάθμιση των ίδιων των διαμεσολαβητικών κρατών ή συμμαχιών, σε επίπεδο παγκόσμιας πολιτικής. Απ' ό,τι φαίνεται, υπάρχει ένας «επικοινωνιακός ανταγωνισμός» ως προς το ποιος θα κερδίσει το διαπραγματευτικό - επικοινωνιακό παιχνίδι. Έτσι θα υπάρξουν πολλές πολιτικές πιέσεις. Από όλες τις πλευρές. Για αρχή διαπραγμάτευσης. Ταυτοχρόνως, η αντιπαλότητα Δύση και Ρωσίας και στο βάθος η Κίνα! Καλά κρατεί. Μεταφέρεται σε άλλα μέρη: βλέπε Αφρική.
Επιστρέφοντας στο υπάρχον ζήτημα, υπάρχουν λόγοι για τη διαπραγμάτευση στα ζητήματα Ουκρανίας - Ρωσίας. Αφενός, γιατί ο πόλεμος αυτός δεν δύναται να κρατήσει πέραν κάποιου σημείου. Το σύνολο της «εφοδιαστικής αλυσίδας» και στις δύο πλευρές. Αφετέρου, γιατί βολεύει την αλλαγή πολιτικής και στρατιωτικής πλεύσης. Και βεβαίως γιατί αυτό ίσως οδηγήσει σε αλλαγή πολιτικών προσώπων σε κάποια χρονική στιγμή.
Σε μια πρόσφατη προσπάθεια που διοργανώθηκε το Σαββατοκύριακο 5 και 6 Αυγούστου 2023 στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας, τα αποτελέσματα δεν ήταν θετικά. Δεν εξέπληξαν κανένα τα αποτελέσματα αυτά. Ωστόσο, αποτελούν αρχή για πολλά. Μεταξύ άλλων, για την πορεία που θέλει κυρίως να πάρει η Σαουδική Αραβία και γενικότερα οι Αραβικές χώρες του Κόλπου. Και εκεί, ακριβώς, ποντάρει περιφερειακά η Σαουδική Αραβία.
Στο σύνολό της και αυτή η διαπραγματευτική προσπάθεια θα μπορούσε κανείς να πει ότι αποτελεί μια συνέχεια άλλων παλαιότερων γενικότερων προσπαθειών, αλλά με διαφορετικό ρυθμιστή. Τα έως τώρα δεδομένα έχουν εξής: Μέχρι τη στιγμή αυτή, καμία από τις προτάσεις δεν έγιναν αρχικά αποδεκτές από τη Ρωσία αλλά και την Ουκρανία. Οι συμμετέχουσες χώρες εντωμεταξύ στη σύνοδο αυτή είναι χώρες της λεγόμενης, διασύνδεσης παγκόσμιου εμπορίου, άρα συνιστούν και διαμετακομιστικούς κόμβους.
Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία προσπάθησε και θα το ξανακάνει. Ήθελε να θέσει εαυτή σε ρόλο «διαμεσολαβητή». Πρόκειται για μια αλλαγή πολιτικής πλεύσης. Ή θα μπορούσαμε να πούμε η νέα εικόνα της Σαουδικής Αραβίας; Γιατί η οικονομία της δεν επηρεάζεται πραγματικά. Αντίθετα, το παγκόσμιο ισοζύγιο είναι εκείνο που επηρεάζεται και αυτό είναι που θέλει να αποτρέψει: Μια εκ του συνόλου ανατροπή του υπάρχοντος παγκόσμιου ισοζυγίου.
Παράλληλα, φαίνεται πως θα υπάρξουν εξελίξεις σύντομα και από την πλευρά της Κίνας. Το Πεκίνο δεν μπορεί να διατηρήσει για πολύ καιρό τις υπάρχουσες σχέσεις του με τη Μόσχα. Επηρεάζεται η οικονομία της χώρας.
Από την άλλη, είναι η Ινδία που διαδραματίζει ένα νέο ρόλο διαπραγματευτή όταν η ίδια έχει πολλά πολιτικά ζητήματα να λύσει εντός και περιφερειακά της χώρας. Αλλά και αυτή έχει πάρει έναν πιο αναβαθμισμένο ρόλο στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό. Λίγο η τεχνολογία, λίγο το δημογραφικό, λίγο το διάστημα, λίγο η προσπάθεια συμμετοχής στα παγκόσμια γεγονότα, την οδηγούν στο να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο.
Υπάρχουν, βεβαίως και οι αφρικανικές χώρες που μετά και την προσπάθεια να πείσουν τον Πρόεδρο της Ρωσίας ότι ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει. Τώρα έρχονται να στηρίξουν την πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας. Και το γεγονός αυτό έχει να κάνει με πρόσφατες επενδύσεις ορυκτού πλούτου και γεωργίας προς την Αφρική από χώρες του Κόλπου. Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που αρκετές χώρες της Κεντρικής Αφρικής φλέγονται. Και αυτή η «στρατιωτική και πολιτική ανακατωσούρα» της Αφρικής που σιγά - σιγά λαμβάνει πρωτεύοντα ρόλο στα παγκόσμια ΜΜΕ και έχει οδηγήσει ως και την Ιταλία να κατηγορεί τη Γαλλία, έχει να κάνει με τη μεταφορά του πολέμου διά παραστρατιωτικών οργανώσεων αλλά και πιθανώς εμπορικών ισοζυγίων στην Αφρική.
Ο λόγος δεν είναι άλλος από τους φυσικούς πόρους. Δεν είναι τυχαίο πως πρίν από μερικές μέρες, η Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και ο Νίγηρας σταμάτησαν την εξαγωγή ουρανίου προς τη Δύση και συγκεκριμένα προς τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Οι ίδιες χώρες εν συνεχεία αναβάθμισαν τη συνεργασία του με τη Ρωσία που στέλνει οπλισμό και… τη Βάγκνερ.
Ταυτοχρόνως, η Λατινική Αμερική, επηρεάζεται πολύ. Αφενός εξαιτίας του μεταναστευτικού κύματος που από ό,τι φαίνεται να χτυπά και την πόρτα της Λατινικής Αμερικής, αλλά κυρίως λόγω του σημαντικού στοιχείου που συναποτελούν και η Ουκρανία και Ρωσία από την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, τόσο σε ό,τι αφορά το εμπορικό ισοζύγιο όσο και το στρατιωτικό εμπόριο. Όπου το εμπορικό ισοζύγιο ήταν ισχυρό αν και όχι ανταγωνιστικό σε σχέση με τη Δύση σήμερα φαίνεται πως και αυτό αναβαθμίζεται. Λίγο με τους BRICS, λίγο με τις διμερείς σχέσεις, λίγο με τη μεταφορά ρωσικού και ανατολικού πλούτου στη Λατινική Αμερική αλλά και των επενδύσεων.
Επιστρέφοντας στο ρωσο - ουκρανικό ζήτημα ένα ζήτημα είναι σίγουρο: Αν δεν λάβει πρωτοβουλία ο ΟΗΕ, δεν πρόκειται να υπάρξει κάποια ουσιαστική λύση. Και έτσι πρέπει να είναι. Αυτός είναι ο ρόλος του ΟΗΕ. Από την άλλη, και οι εσωτερικές δυναμικές στις δύο χώρες φαίνεται πως διατηρούν τη στρατιωτική «πλούσια» μηχανή. Έτσι φαίνεται πως θα είναι θερμός ο Σεπτέμβριος της συνόδου του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Τέτοιες «συναντήσεις» θα οδηγήσουν στη δημιουργία ή ανασυγκρότηση συμμαχιών. Κι εδώ γίνεται λόγο για νέες ζυμώσεις με σκοπό τη δημιουργία συμμαχιών συγκεκριμένου χώρου, χρόνου και πολιτικού άξονα.
Δεν είναι τυχαία τα εξίσου σημαντικά γεγονότα που θα προκύψουν και για εμάς τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. Η πολιτική ατμόσφαιρα που δημιουργείται, θα δημιουργήσει υποθέσεις, εικασίες αλλά και πολλά «πολιτικά κενά». Τα κενά αυτά αν τα διαπραγματευτεί κανείς, δηλαδή αν κάτσει στο τραπέζι να τα συζητήσει όταν δεν υπάρχουν, κάτι δίνει κάτι παίρνει. Πάντως, θα δώσει κάτι σίγουρα.
Η γεωπολιτική σκακιέρα αναδιαμορφώνεται. Τα διεθνή και περιφερειακά δεδομένα, ακόμα και τα εθνικά μας αφορούν όλους. Ακόμα και η κλιματική αλλαγή διασυνδεδεμένη με τα όσα γίνονται και τους πολέμους και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό για πλουτοπαραγωγικές πρώτες πηγές. Αυτά τα δεδομένα είναι που θα διαμορφώσουν το νέο παγκόσμιο χάρτη με πρωταγωνιστές τις μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη.
* O Δρ. Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος και Πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd.
