Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι η αποστολή δυτικών στρατευμάτων για να πολεμήσουν στην Ουκρανία «δεν μπορεί να αποκλειστεί». Αφού φιλοξένησε μια συνάντηση 25 Ευρωπαίων ηγετών στο Παρίσι στις 26 Φεβρουαρίου, ο Μακρόν δήλωσε ότι δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με τη διάθεση χερσαίων στρατευμάτων στη σύγκρουση στην Ουκρανία, αλλά πρόσθεσε: «Τίποτα δεν πρέπει να αποκλειστεί. Θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί για να διασφαλίσουμε ότι η Ρωσία δεν θα μπορέσει να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο».
Μέχρι τώρα, το ΝΑΤΟ έχει περιοριστεί στην εκπαίδευση των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων και στον εφοδιασμό τους με αμυντικά όπλα. Τα κράτη - μέλη φοβούνται ότι η άμεση αντιμετώπιση των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία θα διακινδύνευε μια μαζική κλιμάκωση. Και ο Βλαντιμίρ Πούτιν και οι ανώτεροι υπουργοί του έχουν εκτοξεύσει τακτικά απειλές ότι η Ρωσία θα μπορούσε να καταφύγει στη χρήση του πυρηνικού της οπλοστασίου σε περίπτωση μεγαλύτερης σύγκρουσης.
Επί του παρόντος, το ΝΑΤΟ διεξάγει επίσης τη μεγαλύτερη στρατιωτική άσκησή του από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η άσκηση Steadfast Defender διαρκεί από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο και συμμετέχουν και τα 31 κράτη - μέλη. Με στόχο την ενίσχυση των συλλογικών αμυντικών δυνατοτήτων και της ετοιμότητας της συμμαχίας, είναι η μεγαλύτερη άσκηση μετά την Reforger το 1988, στην οποία συμμετείχαν 125.000 στρατιώτες από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τον Καναδά, τη Γαλλία και τη Δανία.
Ο στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, ανώτατος συμμαχικός διοικητής του ΝΑΤΟ για την Ευρώπη, δήλωσε: «Το Steadfast Defender 2024 θα είναι μια σαφής επίδειξη της ενότητας, της δύναμης και της αποφασιστικότητάς μας να προστατεύσουμε ο ένας τον άλλον, τις αξίες μας και τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες».
Είναι σημαντικό ότι μια πτυχή των ασκήσεων είναι η συμμετοχή των δυνάμεων των ΗΠΑ και του Καναδά, η οποία έχει σχεδιαστεί για να επιδείξει την ταχύτητα και το μέγεθος των δυνατοτήτων ενίσχυσης του ΝΑΤΟ. Λειτουργεί τόσο ως διαβεβαίωση προς τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ όσο και ως επίδειξη στους πιθανούς εχθρούς της ικανότητας που έχει το ΝΑΤΟ να θέτει μεγάλες δυνάμεις στο πεδίο της μάχης. Οι ασκήσεις αποτελούν μέρος της επικοινωνίας της αποτροπής.
Η άσκηση αποσκοπεί στην προσομοίωση ενός «αναδυόμενου σεναρίου σύγκρουσης με έναν σχεδόν ομότιμο αντίπαλο». Πρόκειται για μια ελάχιστα συγκαλυμμένη αναφορά στη Ρωσία, η οποία δείχνει ότι το ΝΑΤΟ αρχίζει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του την απειλή άμεσης σύγκρουσης με τη χώρα αυτή.
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, το ΝΑΤΟ πραγματοποιούσε τακτικά ασκήσεις μεγάλης κλίμακας. Για παράδειγμα, στην άσκηση Lionheart, της οποίας ηγήθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο το 1984, συμμετείχαν σχεδόν 58.000 Βρετανοί στρατιώτες και αεροπόροι σε μια συνολική δύναμη 131.565 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων στρατευμάτων από τις ΗΠΑ, την Ολλανδία και την τότε Δυτική Γερμανία.
Μετά τη διάλυση του σοβιετικού μπλοκ, το ΝΑΤΟ αναζητά μια νέα ταυτότητα. Το επίκεντρό του μετατοπίστηκε τη δεκαετία του 1990 από την προστασία του κοινού εδάφους στην προστασία των κοινών συμφερόντων των μελών του, όπως έγινε με την επέμβαση στους πολέμους στη Βοσνία το 1995 και στο Κοσσυφοπέδιο το 1999, όταν ενέκρινε επίσημα αυτή τη νέα στρατηγική αντίληψη.
Ανάγκη για ενότητα
Η επίδειξη της ενότητας και της στρατιωτικής ικανότητας του ΝΑΤΟ είναι σημαντική, καθώς έρχεται έπειτα από δύο χρόνια διχόνοιας σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης στον πόλεμο στην Ουκρανία και εν μέσω διαμάχης για τις προμήθειες όπλων από τους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας. Έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ που δεν πληρούν τις κατευθυντήριες γραμμές για τις δαπάνες δεν θα προστατεύονται πλέον από τις ΗΠΑ.
Υποτίθεται ότι τα μέλη πρέπει να δαπανούν τουλάχιστον το 2% του ετήσιου ΑΕΠ τους για την άμυνα - αλλά είναι πιο περίπλοκο από αυτό. Οι αμυντικές δαπάνες ορισμένων κρατών διατίθενται εξ ολοκλήρου στο ΝΑΤΟ. Άλλα, εν τω μεταξύ, μπορεί οι αμυντικές τους δαπάνες να είναι μικρότερες από το 2%, αλλά οι κατά κεφαλήν δαπάνες τους είναι μεγαλύτερες από εκείνες εκείνων που πληρούν την κατευθυντήρια γραμμή του ΝΑΤΟ.
Για παράδειγμα, το Λουξεμβούργο υπολείπεται του 2%, δαπανώντας μόνο το 0,72%. Αλλά σε όρους κατά κεφαλήν δαπανά 921 δολάρια ΗΠΑ (726 λίρες Αγγλίας), δηλαδή περισσότερα από την Πολωνία (3,9%) ή τη Γαλλία (1,9%).
Οι ΗΠΑ μπορεί να δαπανούν το 3,5% του ΑΕΠ για την άμυνα, αλλά δεν διατίθεται όλο το ποσό αυτό στο ΝΑΤΟ. Μεγάλο μέρος της δύναμης των ΗΠΑ αναπτύσσεται στον Ειρηνικό και στα εδάφη τους. Επομένως, είναι παραπλανητικό να κρίνουμε την αξία της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ με αυτούς τους όρους.
Η βασική ρήτρα της συνθήκης του ΝΑΤΟ είναι το άρθρο 5, το οποίο διέπει τη συλλογική ασφάλεια και υποχρεώνει τα μέλη να απαντούν σε περίπτωση επίθεσης από εχθρικό τρίτο μέρος σε ένα άλλο μέλος. Οι ΗΠΑ είναι το μόνο κράτος μέλος του ΝΑΤΟ που έχει επικαλεστεί το άρθρο 5, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Έλαβαν βοήθεια από άλλα μέλη του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν και ευρύτερα στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Είναι το ΝΑΤΟ ετοιμοπόλεμο;
Ωστόσο, ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ δεν είναι η ανάπτυξη των στρατευμάτων που διαθέτει, αλλά ο εφοδιασμός τους. Όπως έχει αποδειχθεί από τις προσπάθειες παροχής εξοπλισμού και πυρομαχικών στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ δεν διαθέτει ούτε τα αποθέματα ούτε την κατασκευαστική ικανότητα για να προμηθεύσει έναν μακρόχρονο σύγχρονο πόλεμο.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το ΝΑΤΟ έχει από καιρό σχεδιάσει αυτό που είναι γνωστό ως πόλεμος "έλα όπως είσαι", πράγμα που σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα να πολεμήσει μόνο για όσο διαρκεί ο εξοπλισμός και οι προμήθειες. Για τον λόγο αυτό, η στρατηγική του ΝΑΤΟ ήταν πάντα, σε περίπτωση σύγκρουσης, να την ολοκληρώσει το συντομότερο δυνατό.
Ο ναύαρχος Rob Bauer του Βασιλικού Ναυτικού των Κάτω Χωρών, ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ και στρατιωτικός σύμβουλος του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, μίλησε στο Φόρουμ Ασφάλειας της Βαρσοβίας τον Οκτώβριο του 2023. Δήλωσε: «Χρειαζόμαστε μεγάλες ποσότητες. Η οικονομία just-in-time, just-enough που χτίσαμε μαζί σε 30 χρόνια στις φιλελεύθερες οικονομίες μας είναι μια χαρά για πολλά πράγματα - αλλά όχι για τις ένοπλες δυνάμεις όταν υπάρχει πόλεμος σε εξέλιξη».
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη πάρει αποστάσεις από τις παρατηρήσεις του Μακρόν, μεταξύ των οποίων η Πολωνία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Σουηδία, η ένταξη της οποίας στο ΝΑΤΟ εγκρίθηκε τελικά από την Ουγγαρία και η οποία πρόκειται να γίνει το 32ο μέλος της συμμαχίας.
Όμως η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε τα σχόλια του Μακρόν, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ να δηλώνει στους δημοσιογράφους ότι ακόμη και η συζήτηση της ιδέας να σταλούν δυτικά στρατεύματα για να πολεμήσουν στην Ουκρανία αποτελεί ένα «πολύ σημαντικό νέο στοιχείο». Πρόσθεσε: «Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να μιλήσουμε όχι για την πιθανότητα, αλλά για το αναπόφευκτο (μιας άμεσης σύγκρουσης)».
*Ο Kenton White είναι Λέκτορας Στρατηγικών Σπουδών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Reading
Το άρθρο αναδημοσιεύεται μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο theconversation.com
