Αφίσα με τον Ισμαήλ Χανίγια κρεμασμένη σε τέμενος στο κέντρο της Τεχεράνης
Σενάρια για «φρένο» στο Ιράν μέσω εκεχειρίας στη Γάζα
AP Photo/Vahid Salemi
AP Photo/Vahid Salemi
Αφίσα με τον Ισμαήλ Χανίγια κρεμασμένη σε τέμενος στο κέντρο της Τεχεράνης

Σενάρια για «φρένο» στο Ιράν μέσω εκεχειρίας στη Γάζα

«Πόλεμος νεύρων» στη Μέση Ανατολή και η διπλωματία στο «κόκκινο» προς αποτροπή γενικευμένης ανάφλεξης. Δείχνοντας ταυτόχρονα τα «δόντια» τους στο Ιράν μέσω των μαχητικών F-22 και της συνολικής δύναμης πυρός που έχουν συγκεντρώσει στην περιοχή, οι Ηνωμένες Πολιτείες από κοινού με την Αίγυπτο, το Κατάρ και την Ιορδανία καταβάλλουν ύστατες προσπάθειες για μία συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα, η οποία πέραν του ότι είναι απόλυτα αναγκαία θα μπορούσε να δώσει στην Τεχεράνη το «άλλοθι» που χρειάζεται για να μην επιτεθεί απευθείας στο Ισραήλ διακινδυνεύοντας έναν ανοιχτό πόλεμο και την ίδια την επιβίωση του θεοκρατικού καθεστώτος.

Η διεθνής διπλωματία «αγοράζει» χρόνο και δίνει στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν μία βάση για πατήσει και να κάνει πίσω από τις απειλές περί μαζικής κλίμακας επίθεση κατά του Ισραήλ στο όνομα της εκδίκησης για την εξόντωση του Ισμαήλ Χανίγια. Εάν και εφόσον, οι σχεδιασμοί ευοδωθούν -και το εάν είναι τεράστιο-, το καθεστώς Χαμενεΐ θα μπορούσε να «πουλήσει» στο εσωτερικό ακροατήριο πως ενδιαφέρεται περισσότερο για τις ζωές των Παλαιστινίων της Γάζας και η συμφωνία ήλθε ως αποτέλεσμα της δικής του ισχύος.

Σε ένα τέτοιο σενάριο, η συνέχεια στο θρίλερ που μαίνεται στη Μέση Ανατολή από την επομένη της 7ης Οκτωβρίου θα παραμείνει μεν αβέβαιη -και ο βασικός άγνωστος Χ είναι πώς θα κινηθεί η Χεζμπολάχ του Λιβάνου-, αλλά ο κίνδυνος ενός ολοκληρωτικού πολέμου Ισραήλ-Ιράν, τη δεδομένη στιγμή τουλάχιστον, θα απομακρυνθεί, όπως πασχίζουν η Ουάσινγκτον και όλες οι περιφερειακές δυνάμεις. 

Στις αίθουσες της πρόσφατης διάσκεψης του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) στη Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας ταυτόχρονα με την καταδίκη του Ισραήλ έγινε μία πυρετώδης προσπάθεια προς αποτροπή κλιμάκωσης, που «περνά» μέσα από εκεχειρία στη Γάζα, κατά το ρεπορτάζ του CNN που συνομίλησε με τον Ιορδανό υπουργό Εξωτερικών Αϊμάν Σαφάντι. Ο τελευταίος επισκέφθηκε την Τεχεράνη το περασμένο Σαββατοκύριακο και συναντήθηκε τόσο με τον Ιρανό ομόλογό του, Αλί Μπαγκειρί, όσο και με τον νέο πρόεδρο του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, και πιστεύει ότι το Ιράν μπορεί να αναζητά μια διέξοδο.

Προσώρας όλα παραμένουν στον αέρα και σε επίπεδο εικασιών. Στο Ιράν έχουν σταλεί όλα τα κατάλληλα μηνύματα μέσω όλων των διαύλων να μην κινηθεί σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή και πράγματι δείχνει να «ζυγίζει» προσεκτικά το ρίσκο άμεσης σύγκρουσης με το Ισραήλ, με τις εκτιμήσεις Αμερικανών και Δυτικών αξιωματούχων να συγκλίνουν πως στα ανώτατα κλιμάκια της ηγεσίας γίνονται δεύτερες σκέψεις για τη μορφή και την έκταση των αντιποίνων, και μία επίθεση -αγνώστου κλίμακας- είναι πιθανότερο να έρθει πρώτα από τη Χεζμπολάχ και όχι το Ιράν.

Με το καθεστώς αυτοπαγιδευμένο σε μεγάλο βαθμό μεταξύ απειλών και πραγματικότητας, στην Τεχεράνη δείχνουν να υπάρχουν δύο «γραμμές». Από τη μία ανώτατοι στρατηγοί του ισχυρού Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC), κράτος εν κράτει και θεματοφύλακας της Ισλαμικής Επανάστασης, εμφανίζονται να επιμένουν σε ένα απευθείας χτύπημα στο Τελ Αβίβ και άλλες ισραηλινές μεγάλες πόλεις, με επίκεντρο στρατιωτικές εγκαταστάσεις προς αποφυγή απωλειών αμάχων.

Στην άλλη πλευρά βρίσκεται ο νέος πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν, σχετικά μετριοπαθής -αν και σε κάθε περίπτωση με τη «βούλα» του καθεστώτος συμμετείχε στην προεδρική αναμέτρηση. Ο Πεζεσκιάν, ο οποίος επικράτησε του υποψηφίου των Φρουρών της Επανάστασης στις εκλογές του Ιουλίου, αντικρούει τους IRGC προσπαθώντας να εμποδίσει έναν ανοιχτό πόλεμο, προκρίνοντας τη στόχευση ισραηλινών βάσεων σε γειτονικές χώρες, σύμφωνα με ρεπορτάζ της βρετανικής Telegraph. Το Ιράν έχει βάλει και κατά το παρελθόν στο στόχαστρο «βάσεις κατασκοπείας» της Μοσάντ, όπως το ίδιο αναφέρει, στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Οι Φρουροί της Επανάστασης προσπαθούν να υπονομεύσουν τον Μασούντ Πεζεσκιάν καθώς προωθούν πιο επιθετικά αντίποινα κατά του Ισραήλ, δήλωσαν συνεργάτες του Ιρανού προέδρου στην Telegraph. Ιρανικές πηγές έχουν δηλώσει και σε άλλα μέσα πως ο Μασούντ Πεζεσκιάν έχει καλέσει τον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ να αποφύγει απευθείας χτύπημα στο Ισραήλ, λέγοντας ότι από τα ισραηλινά αντίποινα θα κινδύνευαν πολιτικές και ενεργειακές υποδομές, θα παρέλυε η οικονομία και θα βάθαινε η λαϊκή αμφισβήτηση του καθεστώτος των μουλάδων. Ο υπαρχηγός των Φρουρών της Επανάστασης, Αλί Φανταβί, εν τω μεταξύ επιμένει πως η εντολή Χαμενεΐ για «σκληρή τιμωρία» του Ισραήλ θα γίνει πράξη, σύμφωνα με το προσκείμενου στους IRGC ιρανικό πρακτορείο Tasnim.

Επικρατεί ως φαίνεται διχασμός, αλλά σε κάθε περίπτωση ο τελικός λόγος ανήκει στον ανώτατο ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, και μένει να διαφανεί εάν θα επικρατήσει ή μη η λογική και η αυτοσυντήρηση, καθώς και τι αντίκτυπο μπορεί να έχει στις κινήσεις του Ιράν η έκβαση της διαπραγμάτευσης στην οποία καλούνται Ισραήλ και Χαμάς στις 15 Αυγούστου στη Ντόχα ή το Κάιρο. Η πίεση Μπάιντεν προς την κυβέρνηση Νετανιάχου για την οριστικοποίηση συμφωνίας εκεχειρίας στη Γάζα έχει ενταθεί, και η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ανακοινώσει πως πρόκειται να στείλει αντιπροσωπεία. 

«Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο ούτε δικαιολογίες από κανένα μέρος για περαιτέρω καθυστέρηση. Ήρθε η ώρα να απελευθερωθούν οι όμηροι, να αρχίσει η κατάπαυση του πυρός και να εφαρμοστεί αυτή η συμφωνία. Ως διαμεσολαβητές, αν χρειαστεί, είμαστε έτοιμοι να παρουσιάσουμε μια τελική πρόταση-γέφυρα που θα επιλύει τα υπόλοιπα ζητήματα εφαρμογής με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες όλων των μερών» αναφέρεται στην κοινή δήλωση που συνυπογράφουν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι και ο σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ-Θάνι του Κατάρ.

Σε μια σύντομη απάντηση στο κοινό ανακοινωθέν, το γραφείο του Νετανιάχου ανέφερε ότι η ισραηλινή αντιπροσωπεία θα ταξιδέψει όπου αποφασιστεί, προκειμένου «να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή της συμφωνίας-πλαισίου». Δεν υπήρξε άμεσα απάντηση από την πλευράς της Χαμάς που βρίσκεται πλέον υπό την ηγεσία του ενορχηστρωτή της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου Γιαχία Σινουάρ, γεγονός που είναι προφανές ότι σε καμία περίπτωση και με κανένα τρόπο δεν βοηθά τη διαπραγμάτευση.

Όπως δεν βοηθούν και οι, ανεπιβεβαίωτες μέχρι στιγμής, πληροφορίες που θέλουν την Χαμάς να έχει ζητήσει στο πρώτο στάδιο της υπό διαπραγμάτευση συμφωνίας να βρίσκεται μεταξύ των κρατουμένων προς αποφυλάκιση ο Μαρουάν Μπαργκούτι. Αντιλαμβανόμενη ότι στην εξουσία δεν μπορεί να επιστρέψει, η Χαμάς «βλέπει» το πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Φατάχ και δημοφιλή ηγέτη της δεύτερης Ιντιφάντα, που εκτίει ποινή ισοβίων στο Ισραήλ, ως πιθανό σύμμαχο για να κυβερνήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο. Για το εάν η εξουδετέρωση του Ισμαήλ Χανίγια ουσιαστικά έχει ανοίξει το δρόμο στον Μαρουάν Μπαργκούτι έχει γράψει ήδη το Liberal και ο Κωνσταντίνος Χαροκόπος.