Σήμερα 12 Απριλίου, ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, Steve Witkoff, θα συναντηθεί στη Μουσκάτ, την πρωτεύουσα του Ομάν, με την ομάδα του Υπουργείου Εξωτερικών του Ιράν, με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί.
Κατά τους πρώτους, η συνάντηση θα είναι απευθείας και άμεση, ενώ κατά τους δεύτερους, έμμεση, μέσω διαμεσολαβητών. Διαμεσολαβητές, σε κάθε περίπτωση, θα είναι η ικανότατη ομάδα του Υπουργείου Εξωτερικών του Ομάν, υπό την αιγίδα του Σουλτάνου του Ομάν Χαιθάμ μπιν Ταρίκ και του υπουργού Εξωτερικών Sayyid Badr Al Busaidi, που θα είναι υπεύθυνοι για την επιχείρηση.
Γιατί και οι δύο αντιμαχόμενες χώρες εμπιστεύονται το Ομάν;
Οι ΗΠΑ έχουν στενές διπλωματικές σχέσεις με το Ομάν από τη «γέννησή» τους, αφού το Ομάν ήταν μία από τις πρώτες Αραβικές χώρες που αναγνώρισε τις ΗΠΑ το 1833, όταν και υπέγραψαν Συνθήκη Φιλίας και Εμπορίου. Περεταίρω, από το 2009 έχουν υπογράψει Free Trade Agreement (FTA), εμβαθύνοντας ακόμα περισσότερο τις διμερείς εμπορικές τους σχέσεις.
Το Ιράν έχει βαθιά ιστορική, εμπορική και πολιτισμική σχέση με το Ομάν. Πέραν της ιστορικής τους όμως σχέσης, το Ιράν ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν τον Σουλτάνο Καμπούς μπιν Σαΐντ το 1971, όταν αυτός κατέλαβε τον θρόνο, ενώ τον βοήθησαν να καταπνίξει την επανάσταση στα Νότια του Ομάν λίγα χρόνια αργότερα στέλνοντας στρατό, υπό τις διαταγές του Σάχη, μαζί με τη στρατιωτική βοήθεια των Βρετανών.
Χαρακτηριστικά του Ομάν
Το Ομάν έχει κάποια πολιτικοκοινωνικά χαρακτηριστικά που το καθιστούν μοναδικό, τόσο στις χώρες του Κόλπου, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Πέραν της γεωπολιτικής του θέσης, ως πέρασμα από την Ανατολή προς τη Δύση και την Αφρική, το Ομάν, μαζί με το Ιράν, ελέγχουν τα Στενά του Ορμούζ.
Το Ομάν, μία ισλαμική χώρα με μόλις 5,5 εκατομμύρια κατοίκους, είναι η μοναδική ισλαμική χώρα στον κόσμο που έχει ως κύριο δόγμα το δόγμα των Ιμπάδι – το πλέον μετριοπαθές, που όχι μόνο αποδέχεται όλα τα άλλα δόγματα, αλλά επιμένει στην υποχρέωση του πιστού να είναι ευγενής, «σεβαστικός» και φιλόξενος προς όλους τους ανθρώπους, ασχέτως θρησκείας, ενώ είναι ενάντια στην όποια μορφή βίας. Στο Ισλάμ του Ομάν επικρατεί η αντίληψη πως οι όποιες διαφορές πρέπει να λύνονται με διάλογο και μεσολάβηση.
Αυτό είναι και το βασικό χαρακτηριστικό που καθιστά το Ομάν και τους Ομανούς εξαιρετικούς, πρώτα ανθρώπους και μετά μεσολαβητές, μία θέση που βγαίνει μέσα από το DNA τους, κάτι που η διεθνής κοινότητα έχει καταλάβει και χρησιμοποιεί.
Μερικές Διαμεσολαβήσεις του Ομάν τα τελευταία 45 χρόνια
Η εξωτερική πολιτική του Ομάν μπορεί να χαρακτηριστεί ως διακριτική, ουδέτερη και πραγματιστική. Παρακάτω είναι μόνο μερικές περιπτώσεις που η μεσολάβηση του Ομάν είχε σημαντικές επιπτώσεις στην επίλυση ή διευθέτηση διαφορών:
Πόλεμος Ιράν - Ιράκ (1980-1988): Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αραβικές χώρες που πήραν το μέρος του Ιράκ, το Ομάν παρέμεινε ουδέτερο, κερδίζοντας αμφοτερόπλευρη αποδοχή ως αξιόπιστος διαμεσολαβητής.
Κατάρ - Μπαχρέιν (1991): Ενώ όλοι θυμούνται τον αποκλεισμό του Κατάρ από τις αραβικές χώρες (Μπαχρέιν, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) μεταξύ του 2017 και 2021, που λύθηκε μετά τη μεσολάβηση του Ομάν και του Κουβέιτ, αυτή ήταν η δεύτερη φορά που το Ομάν βοήθησε και εξομάλυνε τις διαφορές μεταξύ «αδελφών» χωρών.
Υεμένη 2014: Κατά την έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ της Υεμένης και του συνασπισμού Σαουδικής Αραβίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, το Ομάν αρνήθηκε να λάβει θέση και διατηρεί μέχρι σήμερα ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη προσφέροντας και εκεί διαμεσολαβητικές υπηρεσίες.
ΗΠΑ - Ιράν (2015): Λίγοι γνωρίζουν πως οι συνομιλίες για την πρώτη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν (Joint Comprehensive Plan of Action - JCPOA), που μπήκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2016 και καταργήθηκε κατά την πρώτη θητεία του Προέδρου Τραμπ το 2018, έλαβαν χώρα υπό την αιγίδα και τη διαμεσολάβηση του Ομανικού Υπουργείου Εξωτερικών στο Ομάν.
Ιράν - Σαουδική Αραβία 2023: Η επαναπροσέγγιση του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, ενώ αποδόθηκε στη δημοσιότητα ως επιτυχία της Κίνας, το Ομάν ήταν πίσω από μεγάλο μέρος των επικοινωνιών και συνεννοήσεων μεταξύ των μερών.
Απελευθέρωση ομήρων: Η συντριπτική πλειοψηφία απελευθέρωσης Δυτικών, κυρίως Αμερικανών, ομήρων από την κυβέρνηση του Ιράν, έχει γίνει κατόπιν μεσολάβησης και συνεννόησης της κυβέρνησης του Ομάν.
Οι συνομιλίες του Σαββάτου στο Ομάν είναι αποτέλεσμα της επικοινωνίας που είχε ο πρόεδρος Τραμπ μέσω επιστολής που έστειλε στον πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Άλι Χαμενεΐ, τον Μάρτιο του 2025, πάλι μέσω της Ομανικής κυβέρνησης. Δεν είναι τυχαίο ούτε πως το Ομάν αναφέρεται χαρακτηριστικά στη βιβλιογραφία ως «η Ελβετία της Μέσης Ανατολής», ούτε πως το μότο της εξωτερικής του πολιτικής είναι «Φίλοι με όλους, εχθροί με κανένα».
*Ο Δρ. Ηλίας Νικολακόπουλος είναι ο Επίτιμος Πρόξενος της Ελλάδας στο Σουλτανάτο του Ομάν.
