Συνθήματα για την πτώση του καθεστώτος Άσαντ ηχούν για πρώτη φορά από το 2011 στη Συρία εν μέσω κύματος διαδηλώσεων με φόντο τη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και οι πολίτες της. Επίκεντρο της οργής, η νοτιοδυτική επαρχία Σουέιντα, η οποία κατοικείται κυρίως από τη μειονότητα των Δρούζων που έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό ουδέτερη καθ' όλη τη διάρκεια του αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Τώρα από σιωπηλοί σύμμαχοι, οι Δρούζοι γίνονται διαδηλωτές στους δρόμους.
Ενώ η δυσαρέσκεια για μία οικονομία υπό κατάρρευση υποβόσκει εδώ και μήνες, η απόφαση της κυβέρνησης να μειώσει τις επιδοτήσεις για τα καύσιμα, ήταν η σπίθα που άναψε ξανά από την 20ή Αυγούστου το φιτίλι. Οι μισθοί και οι συντάξεις του δημόσιου τομέα διπλασιάστηκαν ταυτόχρονα με διάταγμα, αλλά η κίνηση αυτή απλώς επιτάχυνε τον πληθωρισμό και αποδυνάμωσε τη συριακή λίρα, η οποία είχε ήδη κατρακυλήσει σε ιστορικό χαμηλό το καλοκαίρι, και υποτιμήθηκε τρεις φορές από το τέλος του περασμένου έτους, με αποτέλεσμα να διαπραγματεύεται σχεδόν στις 15.000 λίρες έναντι του δολαρίου στη μαύρη αγορά.
Σήμερα το 90% των Σύρων ζει σε συνθήκες φτώχειας, σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών (OCHA).
Χιλιάδες διαδηλωτές έχουν ξεχυθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες στους δρόμους ζητώντας την απομάκρυνση του Σύρου προέδρου, Μπασάρ αλ Άσαντ, και λεηλατώντας τα τοπικά γραφεία του κόμματός του Μπάαθ. οΙ Οι διαδηλωτές έριξαν στην πυρά αφίσες με το πρόσωπο του Άσαντ σε κεντρική πλατεία της Σουέιντα και ανήρτησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βίντεο, στα οποία πλήθη ακούγονται να φωνάζουν συνθήματα όπως «ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος» και «ψωμί, ελευθερία και αξιοπρέπεια», ενώ μεταξύ των αιτημάτων τους είναι και εκείνο για απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων.
Στους διαδηλωτές προστέθηκαν σύντομα και σουνίτες από τη γειτονική επαρχία Νταράα. Πρόκειται για εικόνες που θυμίζουν την εξέγερση του 2011, η οποία και κατέληξε στον πολυετή αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
Ως προς τη θρησκευτική και εθνοτική μειονότητα των Δρούζων, ήταν «παρούσα» ως μία από τις παρατάξεις στον εμφύλιο του γειτονικού Λιβάνου τη δεκαετία του ‘80, αλλά και στην συρο-ισραηλινή διένεξη για τα Υψώματα του Γκολάν, όπου αποτελούν σχεδόν το σύνολο του ντόπιου αραβικού πληθυσμού. Σήμερα αποτελούν περίπου το 3% του πληθυσμού της Συρίας· είναι η τρίτη σε μέγεθος θρησκευτική μειονότητα της χώρας.
Όλα τα χρόνια του συριακού εμφυλίου οι Δρούζοι είχαν μείνει στο περιθώριο της σύγκρουσης.
Το βασικό αφήγημα του καθεστώτος εν μέσω του εμφυλίου ήταν ότι όχι μόνο οι Αλαουίτες -στην οποίους ανήκει η οικογένεια Άσαντ- παρέμειναν πιστοί, αλλά και οι Δρούζοι και άλλες μειονότητες. «Τώρα, το αφήγημα αυτό καταρρέει», δηλώνει στο Al-Monitor ο Τσόσουα Λάντις, επικεφαλής του Κέντρου Σπουδών Μέσης Ανατολής του Πανεπιστημίου της Οκλαχόμα που παρακολουθεί στενά τη Συρία. Η σημερινή κατάσταση έχει «δέσει τα χέρια» της Δαμασκού, υποστηρίζει.
Αντιδράσεις και στα προπύργια του καθεστώτος - Πώς θα αντιδράσει ο Άσαντ
Δεν είναι όμως μόνο οι περιοχές με παρουσία των Δρούζων, όπου σημειώνονται διαδηλώσεις. Ακόμη και στην πρωτεύουσα και στις παράκτιες πόλεις, που θεωρούνται προπύργια του καθεστώτος Άσαντ, όπως η Λαττάκεια και η Ταρτούς, κάποιοι εκφράζουν σιωπηλά την κριτική τους στο καθεστώς, με μηνύματα υποστήριξης προς του διαδηλωτές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ομάδα που αυτοαποκαλείται «Κίνημα της 10ης Αυγούστου» εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ζητά τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στη Συρία. Σύμφωνα με το BBC, πολλοί από αυτούς που συμμετέχουν στην ομάδα ανήκουν στην σέχτα των Αλαουιτών του Άσαντ, η οποία τον υποστήριξε σθεναρά κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Προς το παρόν, ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις για ένα οργανωμένο και ισχυρό κίνημα που θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για την κυβέρνηση στις περιοχές αυτές.
Οι ταραχές που σημειώνονται την ίδια στις ελεγχόμενες από τους Κούρδους περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας -στη Ντέιρ εζ-Ζορ, τη Ράκα και τη Χασάκε- έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά: Αφορούν συγκρούσεις μελών αραβικών φυλών και ισλαμιστών, που υποστηρίζονται από την Τουρκία, και των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και άλλες δυτικές δυνάμεις Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων -μια πολυεθνική και πολυθρησκευτική συμμαχία, της οποίας ηγούνται οι Κούρδοι και συμμετέχουν σε αυτήν σε μικρότερο αριθμό Ασσύριοι, Άραβες, Αρμενίοι, Καυκάσιοι και ορισμένοι Τουρκομάνοι.
Το βλέμμα τώρα στρέφεται στην αντίδραση του Μπασάρ αλ-Άσαντ. Το καθεστώς ήταν πάντα πιο προσεκτικό με την τοπική κοινότητα των Δρούζων και δεν αποκλείεται να λειτουργήσει με αυτοσυγκράτηση, καθώς γνωρίζει ότι οποιαδήποτε βίαιη απάντηση στους διαδηλωτές θα πυροδοτήσει μια δίνη πρωτοφανούς βίας στη Σουέιντα. Πέρυσι, πάντως, όταν ξέσπασαν ανάλογες διαδηλώσεις στην ίδια περιοχή, οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ σκοτώνοντας δύο άτομα. Στις επαρχίες Νταράα και Χαλέπι οι δυνάμεις ασφαλείας κατέστειλαν αμέσως τις διαδηλώσεις.
Πολλοί πιστεύουν ότι είναι θέμα χρόνου να καταφύγουν οι κυβερνητικές δυνάμεις και πάλι στη βία, ιδίως αν στοχοποιηθούν μέλη των δυνάμεων ασφαλείας.
Αρχικά, ο Άσαντ πιθανότατα σκέφτηκε ότι βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, καθώς από την αρχή του έτους βλέπει να σταθεροποιεί, συγκριτικά με την προηγούμενη περίοδο, την πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό και σταδιακά βγαίνει από τη διεθνή απομόνωση, με αποκορύφωμα την επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο. Ενδεχομένως μία τέτοια σκέψη μπορεί να επέτρεψε στον Άσαντ να συμπεριφερθεί με περισσότερη ανοχή έναντι των Δρούζων και να τους άφησε «να ξεσπάσουν λίγο» εκτιμά ο Τσόσουα Λάντις. Αποδείχθηκε όμως πως μάλλον η εκτίμηση ήταν λανθασμένη...
Από την άλλη, το καθεστώς Άσαντ σήμερα δεν μπορεί να διακινδυνεύσει μία νέα κλιμάκωση της βίας, καθώς το διακύβευμα αφορά την αποδοχή του ίδιου από τη διεθνή κοινότητα. Μετά την επιστροφή στον Αραβικό Σύνδεσμο, ο Σύρος πρόεδρος προσκλήθηκε από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που φιλοξενούν την COP28, να συμμετάσχει στη φετινή Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα, η οποία θα πραγματοποιηθεί από τις 30 Νοεμβρίου στο Ντουμπάι. Θα είναι η πρώτη του εμφάνιση στην παγκόσμια σκηνή από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011, και δίχως να έχει προηγηθεί λογοδοσία για τις ωμότητες και τα εγκλήματα του καθεστώτος του.
