Οι παράπλευρες επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και οι τεκτονικές αλλαγές που επιφέρει στο διεθνές σύστημα, υποχρεώνουν τις ΗΠΑ να αντιληφθούν ότι πλέον δεν μπορούν να αποφύγουν την εμπλοκή τους στη διαμόρφωση του νέου πλαισίου ασφαλείας όχι μόνο στην Ανατολική Ευρώπη αλλά και στην κρίσιμη περιοχή της Μ.Ανατολής και Β.Αφρικής, την οποία έδειχναν να εγκαταλείπουν τα τελευταία χρόνια, προσανατολισμένες στον Ειρηνικό Ωκεανό και στην Κίνα.
Η περιοδεία που ξεκίνησε χθες ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Α. Μπλίνκεν με πρώτο σταθμό το Ισραήλ (ακολουθεί η Παλαιστινιακή Αρχή, η Αλγερία και το Μαρόκο) η πολυμερής συνάντηση με ομολόγους του 4 αραβικών και βορειοαφρικανικών χωρών (κίνηση στήριξης των Συμφωνιών του Αβραάμ) και η δήλωση του ότι οι «ΗΠΑ έχουν ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής», είναι ενδεικτικές αυτού του μηνύματος που θέλουν να στείλουν οι ΗΠΑ.
Που εκτός των σοβαρών προβλημάτων ασφαλείας που προκύπτουν στην περιοχή, τόσο από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αλλά και από τις επιθέσεις εναντίον και πετρελαϊκών στόχων στη Σ. Αραβία και στα ΗΑΕ από τους Χούτι της Υεμένης, ακόμη σοβαρότερο ζήτημα έχει προκύψει με την αποστασιοποίηση και την απροθυμία των ΗΑΕ και της Σ. Αραβίας, να ανταποκριθούν στις εκκλήσεις του προέδρου Μπάιντεν για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου που θα συνέβαλε στον έλεγχο της έκρηξης των τιμών που προέκυψε με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Και ο Α. Μπλίνκεν επεδίωξε με τις επισκέψεις του να κατευνάσει τους Άραβες εταίρους αλλά και το Ισραήλ για τη μεγάλη πρόοδο που φαίνεται να έχει επιτευχθεί για την επίτευξη συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν.
Η Μέση Ανατολή είναι η «Άγρια Δύση του μεγάλου ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων» δήλωσε πριν λίγες ημέρες ο στρατηγός Μακένζι διοικητής του αμερικανικού Στρατηγείου CENTCOM και δεν έχει άδικο καθώς εκτός των μεγάλων διαύλων των εμπορικών δρόμων από και προς την Ανατολή, στην περιοχή αυτή βρίσκεται σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Η αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από τη Μ.Ανατολή τα τελευταία χρόνια άφησε ελεύθερο έδαφος για την επιστροφή της Ρωσίας στην περιοχή αλλά και για την αύξηση της κινεζικής επιρροής μέσω και των εμπορικών διαδρόμων, ενώ άφησε το Ιράν ανενόχλητο να ενισχύει τη θέση του στην Υεμένη και σε άλλες περιοχές, συνεχίζοντας το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Η ισορροπημένη στάση των ΗΑΕ και της Σ.Αραβίας έναντι της Μόσχας η στάση του Κατάρ το οποίο συνεχίζει τον δικό του δρόμο εξασφαλίζοντας μεγάλα κέρδη από νέες συμφωνίες ως μια από τις μεγαλύτερες παραγωγούς LNG και διατηρώντας στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ αλλά και το Ιράν, αντικατοπτρίζουν και τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς στον αραβικό κόσμο.
Το Κατάρ είναι κερδισμένο από τις εξελίξεις, έχοντας καταστεί στρατηγικός σύμμαχος των ΗΠΑ, έχοντας παίξει σημαντικό ρόλο στην «ειρηνική» μετάβαση στο Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των Αμερικανών και στην αποκατάσταση διαύλων με το καθεστώς των Ταλιμπάν αλλά κυρίως για τη σημασία που έχει η χώρα και στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας για την Ευρώπη. Ο εμίρης του Κατάρ μάλιστα στο πλαίσιο των ανταγωνισμών φρόντισε χθες να συναντηθεί με τον Παλαιστίνιο πρωθυπουργό στην Ντόχα θέλοντας να στείλει μήνυμα στις άλλες αραβικές χώρες (ΗΑΕ, Μπαχρέιν, Μαρόκο, Αίγυπτο) που την ίδια ώρα είχαν τη συνάντηση με τον Α. Μπλίνκεν με οικοδεσπότη το Ισραήλ.
Η σημαντική αυτή εξαμερής συνάντηση οργανώθηκε στην έρημο Negev στο νότιο Ισραήλ στο κιμπουτζ Sde Boker, όπου βρίσκεται και η πρώην πρωθυπουργική κατοικία του ιδρυτή του ισραηλινού κράτους Μπεν Γκουριον, καθώς η Ιερουσαλήμ αποτελεί ακόμη «απαγορευμένο» τόπο για πολλούς Άραβες λόγω του Παλαιστινιακού.
Μεγάλο θέμα όμως των πολυμερών αυτών συναντήσεων (είχε προηγηθεί την Παρασκευή η συνάντηση των ηγετών της Αιγύπτου, του Ιράκ και των ΗΑΕ με οικοδεσπότη τον βασιλιά Χουσείν της Ιορδανίας στην Άκαμπα) είναι οι επιπτώσεις της ουκρανικής κρίσης στον τομέα της ενέργειας και των επάρκειας τροφίμων αλλά και τα ζητήματα ασφάλειας με έμφαση στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Οι διαφωνίες του Ισραήλ με τις ΗΠΑ για το θέμα της συμφωνίας με το Ιράν παραμένουν όπως φάνηκε και στη συνάντηση του Α. Μπάιντεν με τον ισραηλινό ομόλογο του, Γ.Λάπιντ αλλά υπήρξε δημόσια σύμπλευση στον στόχο και την κοινή δέσμευση «να μην αποκτήσει ποτέ το Ιράν πυρηνικά όπλα».
Η επανεμπλοκή της Ουάσιγκτον στη Μ.Ανατολή είναι κρίσιμη όχι μόνο για να εξασφαλιστεί η συμβολή τουλάχιστον των ΗΑΕ και της Σ. Αραβίας στην αντιμετώπιση των ελλείψεων σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο αλλά θα είναι και «επικερδής» καθώς θα ανοίξει τον δρόμο σε νέες παραγγελίες αμερικάνικων εξοπλισμών πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία και για την Ελλάδα όχι μόνο γιατί αφορούν την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και λόγω των στενών παράλληλων δεσμών της χώρας μας με το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και την Αίγυπτο, πολύ περισσότερο μετά και τα βήματα εξομάλυνσης των σχέσεων των δυο πρώτων με την Τουρκία και την αναθέρμανση των συζητήσεων περί εμπλοκής της Τουρκίας στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Αθήνα θα έχει πάντως μια πρώτη ενημέρωση κατά τη διάρκεια της συνάντησης που θα έχει το απόγευμα στο Κάιρο ο ΥΠΕΞ Ν.Δένδιας με τον Αιγύπτιο ομόλογο του Σ.Σούκρυ, με τον οποίο θα εξετάσουν και τα διμερή θέματα και τις περιφερειακές εξελίξεις.
