Του Νίκου Μελέτη
Σκηνικό δημιουργίας νέων δεδομένων στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος, που θα προβλέπει ακόμη και τη λύση των δυο κρατών βάζοντας όμως ως παράμετρο όχι μόνο το «έδαφος έναντι αναγνώρισης» αλλά και τον παράγοντα της Ενέργειας επιχειρεί να στήσει ο Ταγιπ Ερντογάν, βλέποντας ότι πια δεν μπορεί να εμποδίσει ούτε να σταματήσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από τη μια πλευρά κινώντας θέμα ανοίγματος των Βαρωσίων κατά παράβαση Ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ και συγχρόνως με την επιχείρηση υφαρπαγής μεγάλου μέρους της κυπριακής υφαλοκρηπίδας για λογαριασμό της ίδιας της Τουρκίας και διαμοιρασμό της εναπομένουσας υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ μεταξύ των μελλοντικών «δυο κρατών».
Η αποστολή των δυο γεωτρύπανων της Τουρκίας στην περιοχή της υφαλοκρηπίδας της Κύπρου δεν μπορεί να έχουν κανένα άλλο στόχο, παρά μόνο την επιβολή αυτών των νέων δεδομένων σε μια συνολική διαπραγμάτευση και επανατοποθέτηση του Κυπριακού προβλήματος και τουλάχιστον εξασφάλιση μέχρι τότε δικαιωμάτων συνδιαχείρισης και συνεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων του νησιού, μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με τρόπο όμως που θα οδηγεί πρακτικά στην υποβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε φορέα εκπροσώπησης δικαιωμάτων των Ελληνοκυπρίων, που ισότιμα πλέον θα διαπραγματεύεται με τους Τουρκοκύπριους.
Παρά την ένταση που δημιουργεί με τις παράνομες αυτές δραστηριότητες η Τουρκία, είναι σαφές ότι δεν μπορεί και δεν έχει τη δυνατότητα επιβολής άλλου τύπου τετελεσμένα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες όπως η EXXON MOBIL , TOTAL ,ENI , SHELL επέλεξαν να επενδύσουν στην Κυπριακή ΑΟΖ βάσει διεθνών συμφωνιών με την Κυπριακή Δημοκρατία και να αψηφήσουν τις απειλές της Τουρκίας ότι θα διακόψει την μελλοντική συνεργασία με κάθε εταιρία που συμμετέχει σε διαγωνισμούς της Κύπρου, καθώς πολύ απλά γνωρίζουν που είναι μεγαλύτερες οι πιθανότητες για εντοπισμό φυσικού αερίου. Και αυτές οι περιοχές δεν είναι βόρεια, αλλά νοτίως του νησιού.
Ακόμη κι αν οι προσπάθειες της Τουρκίας, που βεβαίως απαιτούν πολύ χρόνο και χρήμα, ευοδωθούν και εντοπισθεί κοίτασμα φυσικού αερίου, είτε στο σημείο που παράνομα τρυπάει το FATIH είτε στον Κόλπο της Καρπασίας στο σημειο KARPAZ1 που θα κατευθυνθεί το YAVUZ, θα απαιτηθούν ακόμη πολλές δοκιμαστικές γεωτρήσεις, θα πρέπει να αξιολογηθεί ως οικονομικά βιώσιμη η εξόρυξη του, θα πρέπει κατόπιν να αναζητηθούν ξένες εταιρίες που θα συνδράμουν στο έργο της τελικής γεώτρησης, κατόπιν θα πρέπει να εξασφαλισθεί χρηματοδότηση, να εξασφαλισθεί ο τρόπος μεταφοράς του και μετά να αρχίσουν οι εργασίες. Μια διαδικασία αρκετών ετών και αμφίβολης κατάληξης καθώς εάν δεν πρόκειται περί πολύ μεγάλου κοιτάσματος δεν θα είναι οικονομικά βιώσιμο το έργο και προφανώς δεν θα είναι εύκολο να το φέρει εις πέρας μονη της η Τουρκία, με δεδομένο ότι οι ξένες εταιρίες δεν θα εμπλακούν λόγω των νομικών διαδικασιών που ήδη από τώρα έχει κινήσει η Κυπριακή Δημοκρατία.
Η κατάσταση στην Κυπριακή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα είναι δύσκολη και θα γίνει περισσότερο δύσκολη με την άφιξη και του δεύτερου γεωτρύπανου ,αλλά είναι διαχειρίσιμη, όσο ο κ.Ερντογάν κρατάει τα γεωτρύπανα και τα πλοία του εκτος των οριοθετημένων οικοπέδων της Κυπριακής ΑΟΖ. Κάθε κίνηση εντος των Οικοπεδων που έχουν οριοθετηθεί βάσει διμερών συμφωνιών (με το Ισραήλ και την Αίγυπτο) και έχουν δοθεί σε ξένες εταιρίες βάσει παραχωρήσεων μέσω διεθνών διαγωνισμών ,θα πρόκειται περί εντελώς νέας κατάστασης που πλέον θα εμπλέξει και τρίτες χώρες στην αντιπαράθεση αυτή. Και τότε πράγματι θα υπάρχει κίνδυνος σοβαρής εμπλοκής.
Σε ότι αφορά στις κινήσεις της Τουρκίας στα ελληνοτουρκικά, δεν έχει εκδηλωθεί μέχρι στιγμής πάντως η οποιαδήποτε πρόθεση γεώτρησης στην ελληνική υφαλοκρηπίδα ή ακόμη περισσότερο, στο Καστελόριζο.
Η κυβέρνηση ορθά έθεσε μια και δυο φορές το θέμα με δηλώσεις σε ανώτατο επίπεδο ότι «δεν θα επιτραπεί καμία παρέμβαση εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας», αλλά από ένα σημείο και μετά η καθημερινή επανάληψη τέτοιων δηλώσεων είτε από τον Αλ. Τσίπρα είτε από τους κ. Κατρούγκαλο και Αποστολάκη, δεν βοηθούν αλλά αντιθέτως δημιουργούν κλίμα που διευκολύνει τους χειρισμούς (εστω και τους επικοινωνιακούς ) της Άγκυρας. Και εάν δεν γίνονται εκ του ασφαλούς, καθώς είχε τεθεί σε ανώτατο επίπεδο η «παράκληση» της αποφυγής πρόκλησης στο Καστελόριζο εν μέσω της προεκλογικής περιόδου, δημιουργείται αρνητικό κλίμα με την ανάδειξη του Καστελόριζου ως «στόχου» της Τουρκίας από τις ίδιες τις δηλώσεις των κυβερνητικών αξιωματούχων.
Η Ελληνική κυβέρνηση έχει στείλει το μήνυμα, έχει ενημερώσει εταίρους και συμμάχους και πλέον όλοι γνωρίζουν την κόκκινη γραμμή που η υπέρβασή της θα οδηγήσει σε επικίνδυνη κρίση και αποσταθεροποίηση στην ευρύτερη περιοχή.
Στο πλαίσιο αυτής της δημόσιας συζήτησης όμως στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας, η συχνή και υπερβολική έκθεση στη δημοσιότητα με πέντε και έξι συνεντεύξεις καθημερινά της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΞ, οδηγεί συχνά σε εντελώς λανθασμένα συμπεράσματα.
Η συχνή επανάληψη από τον κ. Κατρούγκαλο της δήλωσης περί των «δικαιωμάτων που έχει η Τουρκία στο Αιγαίο βάσει του διεθνούς δικαίου» και της προοπτικής «συνδιαχείρισης» του Αιγαίου (μετά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών) , είναι παρεξηγήσιμη. Ειδικά μάλιστα όταν έχουν προηγηθεί και οι δηλώσεις περί δικαιωμάτων της Τουρκίας στη Μεσόγειο «λόγω των εκτεταμένων ακτών...».
Η Τουρκία προφανώς δεν χρειάζεται συνήγορο για να διεκδικήσει τα δικαιώματα της στο Αιγαίο εξάλλου το έχει κάνει και επί του πεδίου και σε διπλωματικό επίπεδο στο παρελθόν. Το πρόβλημα όμως αυτήν τη στιγμή δεν είναι η «συνδιαχείριση» αλλά η αναζήτηση κοινού τόπου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο, κάτι που δεν φαίνεται στον ορίζοντα λόγω των μαξιμαλιστικών διεκδικήσεων της Τουρκίας με την πλήρη σχετικοποίηση των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και ala carte επίκληση των κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας.
Και πάντως ο ορθός όρος είναι συνεκμετάλλευση και η οποία όμως μπορεί να αφορά μόνο κοιτάσματα τα οποία κείνται εκατέρωθεν της γραμμής οριοθέτησης και εφόσον υπάρξει συμφωνία και για τα ποσοστά της κάθε πλευράς σε αυτό το joint venture.
Γενική συζήτηση και καθημερινή επανάληψη του όρου «συνδιαχείριση» που αφορά και τη διαχείριση Αρμοδιοτήτων (FIR,SAR κλπ) δίνει λανθασμένη εικόνα και δημιουργεί επίσης την εντύπωση για συνδιαχειριση η συνεκμετάλλευση συνολικά στο Αιγαίο. Κατι που φυσικά δεν μπορεί να γίνει καθώς θα πρόκειται για εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας.
Καθώς είναι άγνωστο το τι έχει διαμειφθεί στην κατ'' ιδίαν συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Τ.Ερντογάν τον Φεβρουάριο στην Άγκυρα και του ΥΠΕΞ Γ.Κατρούγκαλου με τον ομόλογο του Μ.Τσαβούσογλου στις δυο συναντήσεις που είχαν σε Αττάλεια και Ελσίνκι, για τη νεα κυβέρνηση που φαίνεται ότι θα προκύψει την Κυριακή αποτελεί πρώτη προτεραιότητα η αποσαφήνιση των ζητημάτων αυτών με την τουρκική πλευρά και φυσικά η πλήρης ενημέρωση του νέου από τον απερχόμενο πρωθυπουργό.
