Την Τετάρτη 16 Μαρτίου η Ρωσία πρέπει να πληρώσει δύο κουπόνια ομολόγων, συνολικού ύψους 107 εκατ. δολαρίων, ενώ έχει και περίοδο χάριτος 30 ημερών. Στις 4 Απριλίου καλείται να πληρώσει ένα ομολογιακό δάνειο ύψους 2 δισ. δολαρίων το οποίο έχει λάβει από το χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η μέχρι στιγμής στάση του Πούτιν υποδεικνύει ότι τα ομόλογα, των οποίων κάτοχοι είναι κυρίως αμερικανικά επενδυτικά funds, δεν θα πληρωθούν. Όχι γιατί το ρωσικό δημόσιο δεν έχει την οικονομική δυνατότητα, μετά το πάγωμα των συναλλαγματικών αποθεμάτων από τη Δύση, αλλά επειδή ο Ρώσος πρόεδρος βλέπει τη στάση πληρωμών ως μία κίνηση αντιποίνων στις αυστηρές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί.
Γι’ αυτό το λόγο η Fitch Ratings χαρακτήρισε προχθές «επικείμενη» τη χρεοκοπία της Ρωσίας, ενώ S&P, Moody’s και Fitch έχουν υποβαθμίσει σε junk το ρωσικό αξιόχρεο, αναμένοντας το αναπόφευκτο, μετά τα capital controls που εφάρμοσε ο Πούτιν. Όταν μιλάμε βέβαια για χρεοκοπία δεν αναφερόμαστε σε πλήρη κατάρρευση της οικονομίας, αλλά ένα πιστωτικό γεγονός όπως το να μην πληρωθεί ένα ομόλογο.
Μία μεμονωμένη αθέτηση πληρωμών στην παρούσα φάση, όταν η Ρωσία βρίσκεται σε πλήρη πολεμική σύγκρουση με την Ουκρανία και προσπαθεί να καταλάβει ολόκληρη τη χώρα, ίσως δεν λέει τίποτα, ίσως όμως έχει τεράστια σημασία. Από τη μία πλευρά, το γεγονός ότι ορισμένα funds θα χάσουν 2 δισ. δολάρια δεν είναι ικανό να προκαλέσει συστημική κρίση. Από την άλλη όμως, πιθανό default θα πυροδοτήσει τον καθολικό αποκλεισμό της Ρωσίας από τις αγορές και δεν αποκλείεται να υπάρξει ντόμινο.
Για τη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα του πλανήτη, μία τέτοια εξέλιξη θα είναι καταστροφική. Υπενθυμίζεται ότι μετά την κρίση της «ρωσικής γρίπης» του 1998, που ήταν η τελευταία φορά που χρεοκόπησε η Ρωσία, χρειάστηκαν 12 χρόνια για να επιστρέψει στις αγορές. Και ενώ ΗΠΑ και Ευρώπη έχουν ήδη αποκλείσει τη Μόσχα από τις αγορές της Ν. Υόρκης και του Λονδίνου, αναλυτές προειδοποιούν πως όσο Ρωσία και Δύση τραβούν στα άκρα το σχοινί, η Μόσχα με τα όπλα και οι Σύμμαχοι με τις κυρώσεις, τόσο αυξάνονται οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, φέρνοντας πιο κοντά μια νέα παγκόσμια κρίση.
Οι οίκοι αξιολόγησης S&P, Fitch και Moody’ s, οι αμερικανικές τράπεζες Morgan Stanley και JPMorgan, καθώς και οργανισμοί όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, είναι λίγοι μόνο από τους διεθνείς παρατηρητές που αναμένουν σύντομα τη χρεοκοπία της Ρωσίας.
Στις 2 Μαρτίου γράφαμε ότι τα capital controls που εφάρμοσε η Ρωσία ανοίγουν στην ουσία την πόρτα της χρεοκοπίας. Σήμερα, ο Πούτιν υποχρεώνει ορισμένους από τους δανειστές του ρωσικού δημοσίου να δέχονται μόνο ρούβλια, ανεξάρτητα αν το χρέος έχει ονομαστική αξία σε δολάρια ή σε ευρώ και απαγορεύει στους Ρώσους πολίτες να αγοράζουν συνάλλαγμα με ρούβλια αλλά και να κάνουν αναλήψεις άνω των 10.000 δολαρίων από ρωσικές τράπεζες.
Είναι ξεκάθαρο πλέον, ότι στόχος του Πούτιν είναι να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερο χάος και να επιφέρει πλήγμα στη Δύση, προκαλώντας περαιτέρω άνοδο του πληθωρισμού και μεγάλες αναταράξεις στις διεθνείς αγορές. Με το ρούβλι να έχει χάσει περίπου το 50% της αξίας του, τα περιθώρια στενεύουν
Η Ρωσία είναι μία μεσαίου μεγέθους οικονομία με τεράστιο ενεργειακό κλάδο και το δημόσιο χρέος που βρίσκεται στα χέρια ξένων τραπεζών κλπ είναι σχετικά μικρό. Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, οι πιο εκτεθειμένες τράπεζες είναι της Γαλλίας και της Ιταλίας με ρωσικά ομόλογα της τάξης των 25 δισ. δολαρίων. Η τράπεζα Citi έχει στην κατοχή της ρωσικά ομόλογα 10 δισ. δολαρίων, ποσό σχεδόν αμελητέο μπροστά στο ενεργητικό των 2,3 τρισ. δολαρίων του αμερικανικού γίγαντα.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος πηγάζει από το εταιρικό χρέος και τις εμπορικές σχέσεις. Πολλές επιχειρήσεις θα δυσκολευτούν να πάρουν τα χρήματα που τους χρωστούν ρωσικές επιχειρήσεις, καθώς η δραματική υποτίμηση που έχει υποστεί το ρούβλι και οι περιορισμοί στο SWIFT, καθιστούν πολύ δύσκολη την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων. Αν αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αρχίσουν να διαγράφουν ρωσικά χρέη, θα υπάρξουν ανάγκες για άντληση κεφαλαίων σε μία περίοδο που οι χρηματοδοτικές συνθήκες επιδεινώνονται συνεχώς. Και κάπως έτσι θα μπορούσε να ξεκινήσει ένα παγκόσμιο ντόμινο…
