Ο Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης, ο οποίος «έφυγε» από τη ζωή το πρωί της Τρίτης (12/11) στα 91 χρόνια του, ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος αναμφίβολα «σημάδεψε» βαθύτατα με την προσωπικότητα και το επιχειρηματικό του δαιμόνιο την ελληνική οικονομική και κοινωνική ζωή.
Γεννημένος στην Επισκοπή Ρεθύμνου στις 4 Δεκεμβρίου του 1933, ήταν το πέμπτο κατά σειρά παιδί -σε μια πολυμερή οικογένεια που απαριθμούσε συνολικά οκτώ τέκνα- του Ιωάννη Βαρδινογιάννη και της Χρυσής Θεοδωρουλάκη. Είχαν προηγηθεί ο Παύλος (1925-1984), η Αμαλία (1927-2016), ο Σήφης (1929-2002) και ο Νίκος (1931-1973), ακολούθησαν ο Γιώργος (1936), ο Θεόδωρος (1942-1996) και η Ελένη (1946).
Η διαδρομή του στο Πολεμικό Ναυτικό και η αντιδικτατορική του δράση
Έχοντας κληρονομίσει το... μικρόβιο από τον κατά δύο χρόνια μεγαλύτερο αδερφό του, Νίκο, ο Βαρδής κατετάγη στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και αποφοίτησε το 1955.
Ακολούθησε καριέρα αξιωματικού στο Πολεμικό Ναυτικό, αλλά τον Ιούλιο του 1967 αναγκάστηκε να αποστρατευθεί, καθώς αρνήθηκε να μεταφέρει με το πλοίο όπου ήταν κυβερνήτης, αντιφρονούντες της χούντας σε νησί του Αιγαίου. Μάλιστα, γι' αυτήν του την άρνηση, εξορίστηκε ο ίδιος στην Αμοργό.
Εν τέλει αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του υποναυάρχου και έκτοτε στράφηκε μαζί με τα αδέλφια του στον ναυτιλιακό κλάδο. Δεν σταμάτησε, όμως, την αντιστασιακή του δράση και συμμετείχε κρυφά στην οργάνωση του παράτολμου -και περιβόητου- εγχειρήματος ανταρσίας του ΠΝ κατά της δικτατορίας, πρωτοστατούντος του κυβερνήτη στο αντιτορπιλικό «Βέλος» και στενού φίλου των αδελφών Νίκου και Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη, του αντιπλοιάρχου Νίκου Παππά. Το «Κίνημα του Ναυτικού», όπως ονομάστηκε τελικά, προδώθηκε εκ των έσω και απέτυχε.
Μπορεί το καθεστώς, υπό τον φόβο της διεθνούς κατακραυγής, να αναγκάστηκε να παραχωρήσει αμνηστία σε όσους συμμετείχαν (με εξαίρεση τον Νίκο Παππά), ωστόσο οι συμμετέχοντες στο κίνημα αποτάχθηκαν από το Πολεμικό Ναυτικό. Σε αυτούς τους, πρώην συναδέλφους του, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, προσέφερε αμέσως δουλειά στη Μότορ Όιλ, στην οποία είχε αναλάβει τα ηνία στις αρχές της δεκαετίας του '70 μετά τον θάνατο του αδερφού του, Νίκου. Ακόμη και μετά την πτώση της χούντας, στη μεταπολίτευση από το 1974 και εξής, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κράτησε ανοιχτή την θύρα της Μότορ Όιλ για τους αντιστασιακούς κατά της χούντας.
Motor Oil και λοιπές επιχειρηματικές δραστηριότητες
Έχοντας ως «ναυαρχίδα» τα διυλιστήρια της Motor Oil στους Αγίους Θεοδώρους, ο Όμιλος Βαρδινογιάννη επεκτάθηκε σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Συγκεκριμένα, στον εφοπλιστικό, τον τραπεζικό και τον ξενοδοχειακό χώρο, καθώς και στον τομέα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Motor Oil, Optima bank, Vegas Oil and Gas (Αίγυπτος), Avin Oil, Τράπεζα Πειραιώς, ANEK Lines, Ελλάκτωρ, Star Channel, Alpha TV, NJV Athens Plaza, AVE Group of Companies, Odeon είναι μόνο μερικές από τις επιχειρηματικές κινήσεις στις οποίες προέβη ο όμιλος υπό την ηγεσία του Βαρδή Βαρδινογιάννη.
Παρά τις πολλαπλές επιχειρηματικές του δραστηριότητες, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν ξεχνούσε ποτέ την οικογένειά του και τους γύρω του. Πάντοτε ασχολούνταν διεξοδικά ακόμη και με τα παραμικρά ζητήματα που θα μπορούσαν να αφορούν κάποιο μέλος της οικογένειας.
«Σταθμός» για την Motor Oil υπήρξε η συμφωνία με την σαουδαρανιοκή Aramco, τον μεγαλύτερο διεθνώς όμιλο παραγωγής πετρελαίου, το 1996. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια των υπογραφών, το «παρών» είχε δώσει και ο διος ο υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, Αλί Αλ Ναΐμι. Η συμφωνία της Motor Oil με την Aramco προέβλεπε τη μετοχική αναδιάρθρωση της ελληνικής εταιρείας, με ίσο μερίδιο συμμετοχής 50% για κάθε μία πλευρά. Μετά την είσοδο της Motor Oil στο ελληνικό Χρηματιστήριο, το 2001, το ποσοστό της Aramco στο joint venture μειώθηκε στο 41,9%, ενώ το 2005 ο ελληνικός όμιλος εξαγόρασε ολόκληρο το μερίδιο των Αράβων.
Σύμφωνα με την Lloyd's η περιουσία της οικογένειας Βαρδινογιάννη αποτιμάται στα 2,7 δισ. δολάρια (το 2024).
Η γνωριμία και ο γάμος του με την Μαριάννα και το φιλανθρωπικό τους έργο
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης γνώρισε τη Μαριάννα Μπουρνάκη όταν ήταν ακόμα αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Όπως έχει πει η ίδια η Μαριάννα Βαρδινογιάννη ««από την πρώτη στιγμή νιώσαμε και οι δύο πως ο δρόμος της ζωής μας θα ήταν κοινός».
Οι δυο τους παντρεύτηκαν το 1961 και απέκτησαν πέντε παιδιά: Τον Γιάννη (1962), τη Χριστιάννα (1964), τον Γιώργο (1967), τον Νίκο (1974) και τη Βαρδιάννα (1976). Ήταν αχώριστοι μέχρι το 2023, όταν η Μαριάννα Βαρδινογιάννη «έφυγε» από τη ζωή.
Έντονη ήταν και η κοινωνική δράση του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Είχε αναλάβει πάρα πολλές πρωτοβουλίες φιλανθρωπικού χαρακτήρα, ενώ στήριξε από κοινού με τη γυναίκα του τη δημιουργία της πρώτης ογκολογικής μονάδας παίδων στη χώρα μέσω της «Ελπίδας».
Παράλληλα, κάθε χρόνο μέσω της Motor Oil έκανε δωρεές και χορηγίες ύψους δεκάδων εκατομμυρίων για τις τέχνες, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την εκπαίδευση, το περιβάλλον, αλλά και προς βοήθεια των τοπικών κοινοτήτων.
Η απόπειρα δολοφονίας και ο... Σαραβάκος
Τον Νοέμβριο του 1990 πραγματοποιήθηκε δολοφονική επίθεση εναντίον του με τρεις ρουκέτες από την τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη». Οι ρουκέτες βρήκαν στόχο, ωστόσο η πολύ ισχυρή θωράκιση του οχήματος έσωσε τη ζωή του.
«Σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και βρήκε δοκάρι», ήταν η φράση του Βαρδή Βαρδινογιάννη αστειευόμενος στον στενό του φίλο Αντώνη Λιβάνη (τότε διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Ανδρέα Παπανδρέου).
Τον Νοέμβριο του 1990 ο Βαρδής Βαρδινογιάννης δέχθηκε επίθεση με τρεις ρουκέτες από την τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη».
Οι σκέψεις του για την Motor Oil στο βιβλίο για τα 50 χρόνια του Ομίλου
Πριν από λίγους μήνες, με την ευκαιρία της έκδοσης ενός επετειακού τόμου για τη συμπλήρωση 50 ετών λειτουργίας της Μότορ Όιλ, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κατέγραψε τις σκέψεις του αναφέροντας:
«Η Motor Oil συμπληρώνει 50 χρόνια λειτουργίας. Μισός αιώνας ζωής -και, χωρίς καμία αμφιβολία, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ορόσημο στην ιστορική πορεία της. Πενήντα χρόνια αγώνες και αγωνίες, σκληρής δουλειάς και κόπων με αντιξοότητες, επιτεύγματα, δυσκολίες και επιτυχίες. Πενήντα χρόνια που καθόρισαν τη ζωή μου. Πενήντα χρόνια ανάπτυξης και εξέλιξης, αλλά πάντα με πίστη στους στόχους που τέθηκαν και κατακτήθηκαν. Στόχοι ολοένα μεγαλύτεροι, ολοένα υψηλότεροι, που η Motor Oil έθετε διαρκώς στον εαυτό της.
Με συγκίνηση φέρνω στη σκέψη μου τον Νοέμβριο του 1972, την έναρξη λειτουργίας της Motor Oil, μιας μονάδας λιπαντικών και διύλισης αργού πετρελαίου η οποία έμελλε να εξελιχθεί σε έναν υπερσύγχρονο ενεργειακό κολοσσό με ηγετική θέση στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Στη μνήμη μου έρχονται αυτόματα οι προηγούμενοι σταθμοί της ιστορίας μας. Ανατρέχω σε όλα τα βήματα, από το πρώτο μέχρι σήμερα, σε όλους τους καίριους σταθμούς στη διάρκεια αυτής της μεγάλης δημιουργικής διαδρομής.
Σε ένα πολυκύμαντο ταξίδι γεμάτο από προκλήσεις κάθε είδους, πάντα με πίστη και αφοσίωση στον στόχο: να δημιουργούμε, να αγωνιζόμαστε, να προχωράμε μπροστά για την εταιρεία, για εμάς, τις οικογένειές μας, για την πατρίδα. Φυσικά, τίποτα δεν ήταν δεδομένο, τίποτα δεν χαρίστηκε και δεν κατακτήθηκε εύκολα, παρά μόνο με όραμα, σκληρή δουλειά, ομαδική προσπάθεια και με πολλές θυσίες.
Πάντα αντιλαμβανόμαστε όλοι -το έμψυχο δυναμικό της Motor Oil- την επιτυχία μέσα από τις αξίες που πρεσβεύει και τα πνεύμα που την διαπνέει. Με μια φιλοσοφία ζωής που συνδέεται με τη φιλοσοφία τού επιχειρείν. Αλλά, πάνω από όλα, με μια αδιαπραγμάτευτη ηθική. Διότι από την ίδρυσή της η Motor Oil ακολούθησε και υπηρετεί απαρέγκλιτα δύο βασικές αρχές:
Η πρώτη ορίζει ότι η εταιρεία λειτουργεί και είναι μια μεγάλη οικογένεια, με δεσμούς πίστης, αλληλεγγύης και συνεργασίας, βαθιά ανθρώπινους, ανάμεσα στα μέλη της.
Και η δεύτερη αρχή συνίσταται στο ότι κάθε επιτυχία της Motor Oil στηρίζει, ενδυναμώνει την οικονομία της χώρας και προσφέρει στην κοινωνία και στην πατρίδα μας.
Κρατώ πάντα στη σκέψη μου το Διυλιστήριο -εκεί που χτυπάει η καρδιά της Motor Oil με σεβασμό, έγνοια και αγάπη. Τους εργαζόμενους (κάποιοι είναι σήμερα και δεύτερη γενιά μαζί μας), την προσήλωσή τους στους κανόνες και τους στόχους, τη συγκίνηση στις μέρες της συνταξιοδότησής τους. Με την αφοσίωση και τον επαγγελματισμό τους έκαναν εκείνο το άγονο και ξεχασμένο κομμάτι γης να παράγει κάθε μέρα αδιάκοπα ενέργεια για τους πολίτες και δύναμη για την Ελλάδα. Αυτόν τον τόπο και αυτή τη χώρα που θα συνεχίζουμε πάντα να στηρίζουμε με αληθινό κοινωνικό έργο με τον τρόπο που εμείς στη Motor Oil το κάνουμε: Με συνέπεια και αίσθηση καθήκοντος.
Αυτός ο μισός αιώνας ιστορίας της Motor Oil είναι μια σύνθεση από κομβικές στιγμές. Για τους αρχαιότερους από εμάς, αντικρίζοντας ξανά τις παλιές φωτογραφίες γυρίζουμε πίσω, ζούμε ξανά σαν τώρα τη συγκίνηση και την αγωνία του ξεκινήματος, τον Νοέμβριο του 1972. Κατόπιν, τον ενθουσιασμό για το πέρασμα από τα λιπαντικά στα καύσιμα, παρακολουθώντας το πρώτο λίτρο βενζίνης που παρήγαγε ποτέ το Διυλιστήριο. Τις συνεχείς κατασκευές νέων Μονάδων, τον διαρκή εκσυγχρονισμό τους, την ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων προϊόντων τόσο στην εσωτερική όσο και στη διεθνή αγορά, τη συμπόρευση με τα διεθνή πρότυπα για την ποιότητα και το περιβάλλον, την καινοτομία και την πρωτοπορία σε όλους τους τομείς της ενέργειας και... και... και...
Επιστρέφουμε στις στρατηγικές αποφάσεις που χρειάστηκε να πάρουμε, τις συνεργασίες που χρειάστηκε να κάνουμε, για να κρατάμε τη Motor Oil πάντα μπροστά από τις εξελίξεις.
Διότι ένα βασικό μέλημά μας ήταν πάντα όχι απλώς να ξεπερνάμε τις δυσκολίες στο διάβα μας, αλλά και να προσπαθούμε να τις διακρίνουμε και να τις προλαβαίνουμε πριν εκδηλωθούν, παρατηρώντας τις ενδείξεις στο διεθνές περιβάλλον.
Με τις αρχές του Πολεμικού Ναυτικού που υπηρέτησα ως αξιωματικός και είναι πάντα βαθιά χαραγμένες μέσα μου, ξέρω ότι στη γέφυρα του πλοίου πάντα κοιτάζεις μπροστά. Όσο πιο μακριά φτάνει το βλέμμα σου, ίσως και πιο μακριά, επιστρατεύοντας τη γνώση, την εμπειρία, τη διορατικότητα με πίστη και προσήλωση στον στόχο.
Σήμερα, με υπερηφάνεια βλέπω τη Motor Oil να συνεχίζει το ταξίδι που ξεκίνησε πριν από 50 χρόνια, πιο μεγάλη, πιο σύγχρονη, πιο δυνατή σαν ένα ολοκαίνουργιο σκαρί, που ξέρει να εξελίσσεται και να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις και στις απαιτήσεις των καιρών πάντα με το βλέμμα στο μέλλον. Πάντα κρατώντας την πολύτιμη κληρονομιά και παρακαταθήκη του χτες, με το 'πρόσω ολοταχώς' για το αύριο. Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης, Πρόεδρος Δ.Σ. Ομίλου Motor Oil».
