Θα ήμουν ο τελευταίος άνθρωπος στη γη που θα ήθελε να υπερασπιστεί τους νεαντερτάλειους τύπους που με αδιανόητη κτηνωδία και ακρισία έσπρωξαν έναν άνθρωπο, έναν πολύ νέο άνθρωπο, στα ευρισκόμενα σε περιδίνηση νερά του λιμανιού και τελικά στον άλλο κόσμο…
Ωστόσο… Πάσχω από μια διαστροφή: Δεν συνίσταται στο να αναζητώ την απόλυτη αλήθεια (εγχείρημα που προφανώς με ξεπερνάει και μάλλον προϋποθέτει θείες ιδιότητες…) Ούτε όμως και την απόλυτη δικαιοσύνη (αυτό και αν με υπερβαίνει…). Αλλά στην ανάγκη να αναδεικνύω τη συνθετότητα της πραγματικότητας. Η οποία σπάνια προσφέρεται για μονοδιάστατες αναγνώσεις. Τούτου δοθέντος, λοιπόν, νομίζω πως σε σχέση με το συγκεκριμένο συμβάν/φρικαλέο έγκλημα είμαστε υποχρεωμένοι να προβούμε σε κάποιες αποδοχές.
Πρώτον… Φοβάμαι πως αν είχε προταθεί, όσο ζούσαν, στον Καστοριάδη, τον Αξελό ή τον Κώστα Παπαϊωάννου, ίσως ακόμη όμως και στον Ευάγγελο Βενιζέλο σήμερα, να αναλάβουν καθήκοντα υπευθύνου σε καταπέλτη πλοίου κατά την επιβίβαση ή την αποβίβαση επιβατών, αυτοί είναι -ή θα ήταν- εξαιρετικά πιθανό να αρνηθούν. Μόνο του συγκεκριμένου επιπέδου και πνευματικού διαμετρήματος, της συγκεκριμένης νοοτροπίας και της συγκεκριμένης «κουλτούρας» άτομα θα ήταν, αντίθετα, δεδομένο πως θα δέχονταν και θα ανελάμβαναν μια τέτοια αποστολή ή επαγγελματική ενασχόληση…
Δεύτερον… Όλες οι ναυτιλιακές εταιρείες και όλοι οι πλοίαρχοι προσπαθούν να μεταλαμπαδεύσουν στους εργαζόμενους, που επωμίζονται το σχετικό καθήκον, την αντίληψη πως είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να επιτρέπουν -άρα πως οφείλουν παντί τρόπω και με κάθε μέσο να εμποδίζουν- την επιβίβαση επιβατών στο πλοίο, αφότου δοθεί η εντολή για τον απόπλου και ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός ύψωσης του καταπέλτη. Αυτό σημαίνει ορισμένα τινά: Αφενός μεν ότι οι εργαζόμενοι, οι επιφορτισμένοι με την τήρηση της συγκεκριμένης εντολής, γνωρίζουν πως η διασφάλιση της επαγγελματικής τους μακροημέρευσης εξαρτάται από την απαρέγκλιτη εφαρμογή της εν λόγω εντολής… Αφ’ ετέρου δε ότι η αμείλικτη εφαρμογή του κανόνα αυτού -προφανώς με ένα τέτοιο σκεπτικό τούς έχει εξηγηθεί η ανάγκη απόλυτης συμμόρφωσής τους, άρα και η διαμόρφωση εκ μέρους τους ανάλογης νοοτροπίας- συναρτάται και με την ασφάλεια των βιαστικών επιβατών, που προσπαθούν να επιβιβαστούν στο πλοίο την έσχατη στιγμή…
Με τα δεδομένα αυτά… Για τους συγκεκριμένου πνευματικού επιπέδου ανθρώπους… Και σε συνθήκες που τους υποχρεώνουν, οιονεί αντανακλαστικά, να αποφασίσουν και να αντιδράσουν μέσα σε απειροελάχιστα δευτερόλεπτα (στην πραγματικότητα να αντιδράσουν μηχανικά χωρίς τίποτε να έχουν αποφασίσει, δηλαδή χωρίς τίποτε να έχουν επεξεργαστεί διανοητικά…) Καθίσταται αστεία η μέσα στο μυαλό τους διαμόρφωση της ψυχικής διάθεσης πάνω στην οποία ο ποινικός νομοθέτης θεμελιώνει στη διάκριση ανάμεσα στην εν συνειδήσει αμέλεια (όταν οι δράστες προβλέπουν μεν, αλλά απωθούν και απορρίπτουν συναισθηματικά το ενδεχόμενο φρικτό αποτέλεσμα της δράσης τους…) και τον ενδεχόμενο δόλο (όταν προβλέπουν ως πιθανό το αποτέλεσμα της ενέργειάς τους, πλην όμως -έστω και χωρίς να το επιθυμούν και να το εύχονται- το αποδέχονται συναισθηματικά, προκειμένου να προβούν στην ενέργεια την οποία θέλουν και την οποία έχουν προαποφασίσει ανεξαρτήτως των πιθανολογούμενων φρικτών συνεπειών της…).
Σημειωτέον δε πως, στην ανθρωποκτονία, ο ενδεχόμενος δόλος, ως προς τις ποινικές του συνέπειες, ταυτίζεται με τον άμεσο δόλο -δηλαδή, δυνητικά τουλάχιστον, προβλέπεται εφόσον αναγνωριστεί πως συντρέχει έως και ισόβια κάθειρξη- ενώ η ανώτατη ποινή για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, έστω και εν συνειδήσει, είναι η ολιγοετής φυλάκιση…
Με αυτές τις σκέψεις δεν λέω πως αν ήμουν εισαγγελέας -ήμουν έτοιμος να γίνω, αν δεν με ειδοποιούσαν από τη γαλλική πρεσβεία πως πήρα υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης για μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι- δεν θα καταλόγιζα στους δράστες ενδεχόμενο δόλο. Όμως δεν θα μπορούσα να κοιμηθώ τα βράδια. Γιατί θα ήξερα πως βάση της κατηγορίας δεν θα ήταν η ενδεχόμενη θετική διανοητική/συναισθηματική στάση τους απέναντι στο συγκεκριμένο φρικτό αποτέλεσμα, αλλά ο διανοητικός πρωτογονισμός τους, έστω η βαρβαρότητα των ενστίκτων ανθρώπων που σε ελάχιστη επαφή έχουν έρθει με τον πολιτισμό, συνακόλουθα και η ακρισία τους, στοιχεία που απέκλειαν την αναγκαία σε μια τέτοια συγκυρία ευκαμψία και προσαρμοστικότητα της συμπεριφοράς τους… (Αν δε αληθεύει πως οι δράστες είναι συνδικαλιστές του ΚΚΕ, στα κίνητρα της δράσης τους θα προσέθετα και την κουλτούρα απαρέγκλιτης τήρησης της γραμμής που δίνεται από πάνω).
Από εκεί και πέρα, βέβαια, οι πάντες μπορούν να σκεφθούν πως η ύπαρξη λιμενικού δίπλα στον καταπέλτη θα είχε αποτρέψει το αποτρόπαιο γεγονός. Αν όμως αυτή η σκέψη θα μπορούσε να δημιουργήσει υποψίες αντικειμενικής ευθύνης του αρμόδιου υπουργού, η αρχική αντίδρασή του μάλλον δεν βελτίωσε τη θέση του. Ίσως, μάλιστα να αύξησε την κοινωνική δυσανεξία απέναντι στους πολιτικούς γόνους και κληρονόμους συλλήβδην…
* Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ο Εθνικός Διχασμός και η κορύφωσή του. Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ 'ΕΞΙ'. Εξιλασμός ή δικαστικός φόνος;», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη
