“Εμείς στην ηλικία τους τις τρώγαμε κάθε μέρα”. Μία έκφραση, που ακούγεται καθημερινά από ανθρώπους της διπλανής πόρτας, για περιστατικά εφηβικής βίας, προοριζόμενα για το θύμα. Στον αντίποδα, φράσεις όπως “στην εφηβεία είναι, λογικό να ξεσπάει”, “αν δεν μαλώσουν τώρα, τότε πότε;”, προοριζόμενες για την υπεράσπιση του θύτη.
Στη σημερινή εποχή, εκφράσεις τέτοιου είδους έχουν φτάσει σε σημείο «κανονικοποίησης», και ενώ το εθνικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση και την πρόληψη του φαινομένου προχωρά άμεσα και ολιστικά, η βία μεταξύ ανηλίκων έχει εξελιχθεί σε μόνιμο θέμα επικαιρότητας. Τα αίτια του φαινομένου αναζητούνται στην οικογένεια και το σχολικό περιβάλλον, ωστόσο, ίσως έχουν αναχθεί απλώς σε εξιλαστήρια θύματα μιας δεκαετίας αλλεπάλληλων κρίσεων.
Η οικονομική κρίση, την οποία κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα, με όλες τις δυσμένειες που αυτή επέφερε, όπως οι αυξήσεις των ποσοστών ανεργίας, οι διαρκείς μειώσεις μισθών, η παραβατικότητα, η ασυδοσία και γενικότερη ανασφάλεια, εισήλθε στον αρμό της κοινωνίας, την ελληνική οικογένεια, και τον διέρρηξε. Διότι, όταν η καθημερινότητα των πολιτών κλονίζεται και το κράτος αδυνατεί να υποστηρίξει τα μέχρι τώρα κεκτημένα, τελικός αποδέκτης γίνεται η οικογένεια.
Για ένα παιδί, λοιπόν, το αίσθημα αποστέρησης της γονικής φροντίδας και το αίσθημα αδικίας, μπορούν να οδηγήσουν αβίαστα σε επιθετικές συμπεριφορές, με αποδέκτες άλλους ομότιμους συνομηλίκους. Επιπλέον, όταν τα επαγγελματικά προβλήματα, στο περιβάλλον της οικογένειας, έρχονται στο σπίτι, οι αλλαγές στις οικογενειακές σχέσεις, οι συγκρούσεις και οι εντάσεις θεωρούνται δεδομένες. Διότι, ένας έφηβος που βιώνει ένταση στο σπίτι, μπορεί να εκδηλώσει την απογοήτευση και την οργή του στους συνομηλίκους του.
Σήμερα, μία ολόκληρη γενιά, έχει μετατραπεί σε μία κοινωνία εφήβων τριών κατηγοριών. Οι θύτες, ο ρόλος των οποίων είναι συμβατός με αυτούς που, στο όνομα ενός οικονομικού ανταγωνισμού, θα χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε μέσο ώστε να επιτύχουν αυτό που θέλουν.
Τα θύματα, η θέση των οποίων είναι συνυφασμένη με εκείνους που, εξαιτίας αυτού του ανταγωνισμού, έχουν υποστεί μία κοινωνική απομόνωση. Και οι θεατές που συχνά γνωρίζουν τι συμβαίνει, αλλά επιλέγουν να σιωπούν, φοβούμενοι ότι αν μιλήσουν θα μεταπηδήσουν στη δεύτερη κατηγορία.
Η οικονομική κρίση δεν επενέβη άμεσα στην κοινωνία της Gen Z. Συnδιαμόρφωσε, μαζί με άλλους παράγοντες, τον χαρακτήρα των παιδιών. Ακολουθώντας την πορεία της βίας από το παρελθόν, ως οικονομική, μέχρι και το παρόν, ως εφηβική, φτάνουμε στα σημερινά δεδομένα. Οι δυσκολίες κατά τα πρώτα παιδικά χρόνια, οι αρνητικές αναμνήσεις κατά την εφηβεία αλλά και διάφοροι λοιποί εξωγενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες, συνεπάγονται πολλά. Κυρίως όμως μπορεί να σημαίνει αύξηση των ανισοτήτων, και παγίωση της επιθετικής συμπεριφοράς των νέων.
*Γράφει ο Χρήστος Μποσκλαβίτης, φοιτητής-Υπεύθυνος ΔΑΠ-ΝΔΦΚ Παιδαγωγικών τμημάτων Βόλου
