Οι λαμπερές φάσεις του χρυσού πάνε και έρχονται. Σήμερα λάμπει και πάλι και όχι αδικαιολόγητα. Το ράλι έχει οδηγήσει την τιμή του σε υψηλό-ρεκόρ, πάνω από τα $2.100 ανά ουγγιά.
Σαν επενδυτική επιλογή το πολύτιμο μέταλλο είναι αμφισβητούμενη. Μερικοί θεωρούν ότι έχει ουσιώδη ρόλο στα χαρτοφυλάκια για προστασία έναντι του πληθωρισμού. Άλλοι, το βλέπουν ως επενδυτικό «λείψανο» με χαμηλές αποδόσεις.
Ο μεγαλοεπενδυτής Warren Buffet έχει πει ότι είναι προτιμότερο να επενδύει κανείς σε συμμετοχές σε αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις αντί σε μία γιγάντια ράβδο χρυσού που «όσο και να τη χαϊδεύεις, δεν θα αντιδράσει ποτέ».
Μια ιστορική ματιά στην πορεία του χρυσού δεν δικαιώνει καμία από τις δύο πλευρές. Έχει μείνει πολύ πίσω από τις μετοχές για παρατεταμένα διαστήματα, αλλά έχει προσφέρει και περιόδους υπεραπόδοσης, όπως δύο φορές στις τελευταίες πέντε δεκαετίες, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να προσφέρει αποτελεσματική κάλυψη έναντι κινδύνων.
Κάλυψη όμως έναντι τι είδους κινδύνου συγκεκριμένα; Η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη και δεν έχει να κάνει μόνο με τον πληθωρισμό.
Η σύγχρονη ιστορία του χρυσού ως επενδυτική επιλογή ουσιαστικά ξεκίνησε το 1971 όταν οι ΗΠΑ επισήμως έβαλαν τέλος στη σταθερή σχέση του δολαρίου με τον χρυσό των $35 ανά ουγγιά.
Τη δεκαετία του 1970 η τιμή του χρυσού δεκαπλασιάστηκε και σίγουρα κάλυψε με το παραπάνω την άνοδο των τιμών καταναλωτή που διπλασιάστηκαν την περίοδο αυτή.
Ο χρυσός σημείωσε υπεραπόδοση σε σχέση με τις μετοχές, καθώς ο δείκτης S&P 500 σημείωσε συνολική άνοδο 78%, μαζί με τα μερίσματα.
Μετά όμως ο χρυσός έχασε πάνω από το 20% της αξίας του τη δεκαετία του 1980 και του 1990. Η περίοδος αυτή συνέπεσε με δύο μεγάλα bull markets της χρηματιστηριακής αγοράς που έπληξαν τη φήμη του.
Ακολούθησε νέα αντιστροφή στην πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα. Ο S&P 500, χτυπημένος από το σπάσιμο της φούσκας των λεγόμενων μετοχών dot.com και μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008-09, απώλεσε 9% ενώ ο χρυσός κατέγραψε ράλι 275%.
Από το 1970 μέχρι το 2023 η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί με ετήσιο ρυθμό 7,5%. Έκτοτε έχει μόνο καταφέρει να ισοφαρίσει τον πληθωρισμό. Συγκριτικά, οι μετοχές τα έχουν πάει καλύτερα. Ο δείκτης S&P 500 είχε πορεία που αντιστοιχεί σε ετήσια απόδοση 10,6% από το 1970 μέχρι το 2023 ή 11,7% αν αρχίσουμε να μετράμε από το 1980.
Δεν είναι παράλογο. Οι μετοχές προσφέρουν και αυτές ασφάλεια έναντι του πληθωρισμού, καθώς οι επιχειρήσεις έχουν έσοδα που ανεβαίνουν μαζί με τις τιμές, επιτρέποντας αντίστοιχη αύξηση στα κέρδη και τα μερίσματα. Επιπρόσθετα, οι μετοχές ωφελούνται από την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας και από την πρόοδο της τεχνολογίας.
Ωστόσο, η υπεραπόδοση του χρυσού στη δεκαετία του 1970 και του 2000 δεν ήταν μία απροσδόκητη επιτυχία. Η κούρσα του στην πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα αξίζει μια προσεκτική ματιά.
Οι ανησυχίες για μια υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική έπαιξαν σημαντικό ρόλο, με τη Fed να ρίχνει τα επιτόκια στο 1% μετά το σπάσιμο της φούσκας των dot.com και μετά οδηγώντας τα στο μηδέν και αρχίζοντας την ποσοτική χαλάρωση μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση.
Ο πληθωρισμός παρέμεινε συγκρατημένος την περίοδο εκείνη, έτρεχε με ετήσιο ρυθμό 2,6%, πιο αργό απ' ό,τι στις προηγούμενες τρεις δεκαετίες.
Αυτό σημαίνει ότι μάλλον ήταν ο φόβος του πληθωρισμού που ανέβαζε την τιμή του χρυσού. Ίσως να ήταν και ένας γενικότερος φόβος. Το τραπεζικό σύστημα κινδύνευσε να καταρρεύσει και η δεκαετία εκείνη ταλαιπωρήθηκε από πολέμους, πολιτική πόλωση και τρομοκρατία.
Η τιμή του χρυσού σκαρφάλωσε σχεδόν στα $1.900 ανά ουγγιά τον Σεπτέμβριο του 2011 μετά την υποβάθμιση του αξιόχρεου των ΗΠΑ από τον οίκο Standard & Poor’s λόγω της αναστάτωσης με την οροφή του δημοσίου χρέους.
Δεν ήταν ένα πληθωριστικό επεισόδιο, αλλά πλήγμα στην αντίληψη των διεθνών αγορών για την ασφάλεια που προσέφεραν τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. Αυτό ανέδειξε μια άλλη πλευρά της ελκυστικότητας του χρυσού. Το πολύτιμο μέταλλο δεν είναι παθητικό κανενός, δεν έχει διαβατήριο και πολιτικούς φραγμούς.
Όταν η εμπιστοσύνη στους θεσμούς φθίνει, αυξάνεται η ελκυστικότητα του χρυσού και άλλων πολύτιμων εμπορευμάτων όπως τα διαμάντια ως εναλλακτικές αποθήκες αξίας που δεν εξαρτώνται από τους κοινωνικούς συμβιβασμούς και μπορούν να μεταφερθούν εύκολα σε επείγουσες καταστάσεις.
Μία πιο πεζή εξήγηση για το πρόσφατο ράλι του χρυσού είναι ότι η Fed αναμένεται να ξεκινήσει τις μειώσεις επιτοκίων φέτος. Ο χρυσός τείνει να ενισχύεται όταν οι αποδόσεις εναλλακτικών τοποθετήσεων πέφτουν.
«Ιστορικά, ο κύριος οδηγός του χρυσού ήταν τα πραγματικά επιτόκια αλλά η σχέση αυτή έχει χαλάσει», εκτιμούν οι αναλυτές της UBS. Επισημαίνουν τις αυξημένες αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες που έχουν φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του 1960, πάνω από 1.000 τόννους ετησίως τα δύο τελευταία χρόνια. Για τους ίδιους λόγους και το ασήμι είναι επενδυτικό καταφύγιο, με τη χρήση του να αυξάνεται εξαιτίας των βιομηχανικών και τεχνολιγικών εξελίξεων. Επομένως και η ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο. Σε ό,τι αφορά το ασήμι το ράλι είναι πιο έντονο και ακολουθεί μετά από αύξηση της τιμής του χρυσού.
