Η προσπάθεια της Ρωσίας να δημιουργήσει έναν «κόμβο φυσικού αερίου» στην Τουρκία για να αντικαταστήσει τις χαμένες πωλήσεις προς την Ευρώπη αντιμετωπίζει καθυστερήσεις λόγω διαφωνιών σχετικά με το ποιος θα πρέπει να είναι έχει το πάνω χέρι.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν πρότεινε την ιδέα τον Οκτώβριο του 2022, λίγο μετά τις εκρήξεις που προκάλεσαν ζημιές στους αγωγούς φυσικού αερίου Nord Stream που συνδέουν τη Ρωσία με τη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας. Παραμένει ασαφές ποιος ήταν υπεύθυνος για τις εκρήξεις.
Μια πηγή που γνωρίζει την κατάσταση δήλωσε στο Reuters ότι το σχέδιο για τον κόμβο φυσικού αερίου αντιμετώπισε καθυστερήσεις επειδή η Μόσχα και η Άγκυρα ερίζουν για τον έλεγχο.
«Υπάρχουν διαχειριστικά ζητήματα, τσακώνονται για το ποιος θα πρέπει να διαχειρίζεται τον κόμβο», δήλωσε η πηγή υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Μια άλλη πηγή, κοντά στον ελεγχόμενο από το Κρεμλίνο γίγαντα φυσικού αερίου Gazprom αναγνώρισε ότι υπήρχε «πρόβλημα» στο θέμα της διαχείρισης.
Η Ρωσία βλέπει τον κόμβο ως έναν τρόπο να επαναδρομολογήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της τώρα που οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν μειώσει απότομα τις αγορές τους. Ελπίζει να πουλήσει μέρος του φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας σε χώρες που δεν θα ήταν πρόθυμες να αγοράσουν απευθείας από τη Ρωσία.
Η Μόσχα προμηθεύει σήμερα φυσικό αέριο στην Τουρκία μέσω των αγωγών Blue Stream και TurkStream που διασχίζουν τη Μαύρη Θάλασσα. Το αέριο μέσω του TurkStream πηγαίνει επίσης για περαιτέρω εξαγωγές στη νότια και ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας, της Ελλάδας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Ρουμανίας και της Σερβίας.
Ορισμένες δυτικές πρωτεύουσες ανησυχούν ότι οποιοσδήποτε τουρκικός κόμβος φυσικού αερίου που περιλαμβάνει ρωσικό αέριο θα μπορούσε να επιτρέψει στη Μόσχα να συγκαλύψει τις εξαγωγές που έχουν υποστεί κυρώσεις από τη Δύση λόγω των ενεργειών της στην Ουκρανία, αναμειγνύοντας το καύσιμο με αυτό από άλλες πηγές.
Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία, αν και οι δεσμοί έχουν δοκιμαστεί για ορισμένα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης της Ρωσίας τον Ιούλιο να αποσυρθεί από μια συμφωνία που είχε επιτευχθεί με τουρκική μεσολάβηση και η οποία είχε επιτρέψει στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Η Τουρκία εισάγει σήμερα σχεδόν όλο το φυσικό της αέριο και διαθέτει εκτεταμένες υποδομές εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η Άγκυρα πιστεύει ότι μπορεί να αξιοποιήσει τις υφιστάμενες και τις νέες εμπορικές της σχέσεις για να γίνει κόμβος φυσικού αερίου.
Ο Πούτιν δήλωσε τον Ιούλιο ότι ο κόμβος φυσικού αερίου βρίσκεται ακόμη στην ατζέντα και ότι η Ρωσία επιθυμεί να δημιουργήσει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα για τις πωλήσεις φυσικού αερίου στην Τουρκία.
Σε συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν στις 4 Σεπτεμβρίου, ο Πούτιν δήλωσε ότι η Gazprom είχε υποβάλει έναν οδικό χάρτη για τον κόμβο στην τουρκική ενεργειακή εταιρεία BOTAS.
Είπε ότι τα θέματα περιλαμβάνουν τη δημιουργία κοινής ομάδας εργασίας, την κατάρτιση νομικού πλαισίου και "σχήματα για την εμπορία και τη μεταφορά του αγοραζόμενου αερίου".
Το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι ο κόμβος είναι ένα πολύπλοκο έργο που θα χρειαστεί χρόνο για να καρποφορήσει. Ο εκπρόσωπός του Ντμίτρι Πεσκόφ είχε δηλώσει για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο ότι μπορεί να υπάρξουν καθυστερήσεις με το σχέδιο λόγω του καταστροφικού σεισμού που έπληξε τη νοτιοανατολική Τουρκία και τη Συρία
Το διπλό παιχνίδι της Τουρκίας
Η Τουρκία προωθεί τη δική της ατζέντα για την εξαγωγή φυσικού αερίου: Τον Αύγουστο η BOTAS συνήψε συμφωνία με την ουγγρική MVM για την πώληση περίπου 300 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων (mcm) φυσικού αερίου. Αυτό σηματοδοτεί την πρώτη φορά που η Τουρκία συμφωνεί εξαγωγές φυσικού αερίου με μη γειτονική χώρα και μπορεί να υποδηλώνει την προθυμία της να ενισχύσει την ασφάλεια του ευρωπαϊκού ενεργειακού εφοδιασμού.
Η Τουρκία δήλωσε ότι θα ήταν επίσης δυνατό να συμπεριληφθεί στον προτεινόμενο κόμβο ο αγωγός φυσικού αερίου Trans Anatolian Natural Gas Pipeline (TANAP), ο οποίος μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο στα τουρκικά σύνορα.
Η Ρωσία προμηθεύει με αγωγό φυσικό αέριο στην Ευρώπη κυρίως μέσω της Ουκρανίας με ρυθμό άνω των 40 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων ημερησίως, λιγότερο από το ήμισυ της ποσότητας που πωλούσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία μέσω αυτής της οδού.
Το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι ο αγωγός φυσικού αερίου TurkStream δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη χωρητικότητα του κατεστραμμένου Nord Stream.
Τον Αύγουστο, η Gazprom προμήθευσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Ουκρανίας και του TurkStream περίπου 2,84 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, εκ των οποίων 1,54 δισ. κυβικά μέτρα μεταφέρθηκαν μέσω της Τουρκίας και 1,3 δισ. κυβικά μέτρα μέσω της Ουκρανίας.
Το 2022, οι συνολικές εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας μέσω αγωγών μειώθηκαν σχεδόν στο μισό, στα 100,9 δισ. κ.μ., σε χαμηλό μετασοβιετικό επίπεδο.
Ο υφιστάμενος TurkStream κόστισε 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια και ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 που δεν ξεκίνησε ποτέ μέσω της Βαλτικής Θάλασσας άλλα 11 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία μοιράστηκαν μεταξύ της Gazprom και των δυτικών εταίρων της.
Πολλές χώρες έχουν δεσμευτεί να σταματήσουν ή να περιορίσουν τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία για να περιορίσουν τα έσοδα της Μόσχας. Η ΕΕ δήλωσε τον Μάρτιο ότι θα μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά δύο τρίτα εντός ενός έτους. Το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο εισήγαγε μόνο μικρές ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου, διέκοψε εντελώς τις εισαγωγές.
