Η διατάραξη των ενεργειακών εφοδιαστικών αλυσίδων ως απόρροια του ρωσο-ουκρανικού πολέμου και η άμεση ανάγκη της Ευρώπης να απεξαρτηθεί από την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου, πέραν των γνωστών συνεπειών στις πληθωριστικές πιέσεις που σαρώνουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες, έχει ταυτόχρονα καταστροφικές συνέπειες για τις αναπτυσσόμενες χώρες, ειδικά για εκείνες που μέχρι πρότινος βασίζονταν στις προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (εφεξής LNG).
Βλέπετε, μέχρι πριν έναν χρόνο τα δεξαμενόπλοια μετέφεραν LNG κυρίως στις χώρες της Ασίας. Το 2022 όμως άλλαξαν ρότα. Κατευθύνονται πλέον προς την Ευρώπη, μιας και η υψηλή ζήτηση από τις ευρωπαϊκές χώρες έχει οδηγήσει τις τιμές LNG σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, επίπεδα τα οποία πλέον αδυνατούν να πληρώσουν οι φτωχές χώρες της Ασίας.
Η ενδυνάμωση του δολαρίου έναντι των περισσότερων νομισμάτων καθιστά αυτή την αδυναμία ακόμα χειρότερη, ανοίγοντας ένα κεφάλαιο πολύ μεγαλύτερο από εκείνο της εξυπηρέτησης του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών σε ξένο νόμισμα.(σ.σ περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Πώς η ενεργειακή «δίψα» της Ευρώπης «χτυπά» τον αναδυόμενο κόσμο
Η ζήτηση της Ευρώπης για LNG έχει σχεδόν πενταπλασιάσει τις τιμές, με την ασιατική τιμή αναφοράς πλέον να υπολείπεται της ευρωπαϊκής.
Οι εμπορικές εταιρείες όπως είναι λογικό ακολουθούν τον δρόμο του χρήματος, κατευθύνοντας τα φορτία πρωτίστως σε ευρωπαϊκό έδαφος, ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται την ακύρωση μακροπρόθεσμων συμβολαίων με τους Ασιάτες πελάτες τους.
Τα πρόστιμα άλλωστε για την ακύρωση αυτών των συμβολαίων είναι πολύ μικρότερα σε σύγκριση με τα κέρδη που αποκομίζουν οι εταιρείες LNG από τις υψηλές τιμές που τους προσφέρουν οι Ευρωπαίοι πελάτες τους.
Και αν οι εύρωστες οικονομικές χώρες όπως η Κίνα και η Ιαπωνία μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υψηλές τιμές, αυτό δεν ισχύει για χώρες όπως η Ινδία, το Πακιστάν, οι Φιλιππίνες και το Μπαγκλαντές.
Οι φτωχότερες χώρες μην μπορώντας να ανταπεξέλθουν στον πόλεμο των προσφορών για την προμήθεια LNG και έχοντας ροκανίσει επιπλέον σε επικίνδυνο σημείο τα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα, κινδυνεύουν να βυθιστούν στο σκοτάδι και να κατεβάσουν τον διακόπτη όχι μόνο σε κρίσιμες για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα βιομηχανίες, αλλά και σε σημαντικές υποδομές, όπως για παράδειγμα τα νοσοκομεία.
Ενδεικτικό είναι ότι οι ασιατικές εισαγωγές LNG κατά τους πρώτους οκτώ μήνες μειώθηκαν κατά περισσότερο από ένα τέταρτο σε ετήσια βάση, με πολλές χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου να έχουν ελάχιστο μερίδιο.
Η Clara Ferreira Marques, ανέδειξε τη Δευτέρα στο Bloomberg την περίπτωση του Πακιστάν, το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπο με εκτεταμένες διακοπές ρεύματος και επιδίωξε αυτή τη Δευτέρα σε διεθνή διαγωνισμό μια μακροπρόθεσμη συμφωνία για την αγορά LNG για έξι χρόνια, από το 2023 και μετά.
Η χώρα δεν έλαβε ούτε μία απάντηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων, οι οποίοι την ίδια στιγμή έχουν πληγεί από πρωτοφανείς πλημμύρες.
Τα ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν το Μπαγκλαντές, η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες, που είχαν στοιχηματίσει στο LNG για να αντιμετωπίσουν τη μείωση των εγχώριων αποθεμάτων φυσικού αερίου και την υπερβολική εξάρτηση από τον άνθρακα, αλλά τώρα αντιμετωπίζουν μη διαχειρίσιμες τιμές και απρόθυμους προμηθευτές.
Μελανές οι προοπτικές
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η διαταραχή στον εφοδιασμό του LNG δεν είναι μια βραχυπρόθεσμη συνθήκη.
Μπορεί οι υψηλές τιμές του LNG να αποτελούν σημαντικό κίνητρο για τους παραγωγούς να αυξήσουν τις παραγωγικές τους ικανότητες, με νέες επενδύσεις, όμως σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, οι τιμές θα επανέλθουν και θα σταθεροποιηθούν σε φυσιολογικά επίπεδα όταν τα νέα έργα εξαγωγών και υποδοχής LNG ολοκληρωθούν, ήτοι σε μια πενταετία.
Εν ολίγοις, μέχρι το 2026 θα υπάρχει μικρή διαθέσιμη προσφορά LNG και δεδομένου ότι οι ανάγκες της Ευρώπης αναμένεται να κορυφωθούν μέχρι το τέλος της δεκαετίας, οι τιμές θα παραμείνουν σε υψηλότερα επίπεδα από το 2019, εμφανίζοντας περιόδους μεγάλης αστάθειας.
Όλα αυτά συνεπάγονται την είσοδο του αναδυόμενου κόσμου σε μια παρατεταμένη και ιδιαίτερα δύσκολη οικονομικά περίοδο, που νομοτελειακά θα οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές.
Η Σρι Λάνκα έχει ήδη καταφύγει στο ΔΝΤ, ενώ η Κεντρική τράπεζα των Φιλιππίνων ανακοίνωσε χθες ότι προχωράει στη λήψη μέτρων για να «διαχειριστεί οποιαδήποτε διαταραχή» στη χρηματοπιστωτική αγορά, καλώντας παράλληλα τους πολίτες «να μην εκμεταλλεύονται τις εξελίξεις».
Χαρακτηριστική του κλίματος που επικρατεί ήταν η δραματική έκκληση της Bangko Sentral ng Pilipinas μετά την υποχώρηση του πέσο σε ιστορικά χαμηλά:«Ζητάμε από εκείνους που έχουν τα μέσα να μην επωφεληθούν από την αλλαγή των συνθηκών της αγοράς. Αυτό δεν βοηθάει το νόμισμα της χώρας, δεν βοηθάει τις Φιλιππίνες».
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, πόσο εύκολο είναι για τις Φιλιππίνες να διεκδικήσουν με αξιώσεις προμήθειες φορτίων LNG σε μια αγορά που κονταροχτυπιέται σε επίπεδο τιμών;
Παρεμφερή είναι τα προβλήματα για ένα μεγάλο σύνολο χωρών του αναδυόμενου κόσμου με πιο δραματική την κατάσταση στo Πακιστάν, τη χώρα που αποτελεί το πρώτο μεγάλο θύμα της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι πλημμύρες που προκλήθηκαν από τις πρωτόγνωρες βροχοπτώσεις σε περίοδο μουσώνων και το λιώσιμο των παγετώνων, είχαν ως αποτέλεσμα τεράστιες εκτάσεις της χώρας να βρεθούν κάτω από το νερό, 1.700 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και 33 εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν μείνει άστεγοι.
Ήδη από τον Αύγουστο το Πακιστάν είχε ταλαιπωρηθεί με εκτεταμένες διακοπές ρεύματος, ενώ η χώρα δεν κατάφερε να κλείσει κάποιο συμβόλαιο για LNG στις δημοπρασίες του Σεπτεμβρίου.
Με τη χώρα να έχει καταστραφεί μετά τις φονικές πλημμύρες, κατανοούμε ότι είναι αδύνατον να αντιμετωπισθεί ένας λογαριασμός εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου πέριξ των 32 δισ. δολαρίων έως το 2030- εκτίμηση του Ινστιτούτου Ενεργειακής Οικονομίας & Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης IEEFA- από σχεδόν 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια το περασμένο οικονομικό έτος,
Οι αναλυτές ενεργειακών οικονομικών Haneea Isaad και Samuel Reynolds σημειώνουν ότι η αυξανόμενη εξάρτηση της χώρας από το LNG είχε ήδη επιδεινώσει την ενεργειακή ανασφάλεια και τον οικονομικό αγώνα για την κυβέρνηση, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις στο Πακιστάν, καθώς το LNG που προέρχεται από τις παγκόσμιες αγορές έχει γίνει πέντε έως δέκα φορές πιο ακριβό από το εγχώριο αέριο που παράγεται στο Πακιστάν.
Κυοφορούνται μεγάλες μεταναστευτικές ροές
Στην Ευρώπη ασχολούμαστε με το δημοσιονομικό περιθώριο ελιγμών της κάθε χώρας για την ενεργειακή υποστήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, τη στιγμή που οι συνθήκες δεν απαιτούν απλά την αλληλεγγύη μεταξύ μας- στο πλαίσιο αυτής της αλληλεγγύης άλλωστε οι Ευρωπαίοι επίτροποι Πάολο Τζεντιλόνι και Τιερί Μπρετόν προτείνουν κοινό δανεισμό μεταξύ των 27 για την αντιμετώπιση της εκτίναξης των τιμών της ενέργειας- αλλά και την αλληλεγγύη για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ως Ευρωπαίοι απορροφάμε αυτή τη στιγμή LNG από ολόκληρο τον πλανήτη καταδικάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους στην ενεργειακή πενία και στην πείνα.
Πέραν της περαιτέρω διατάραξης των εφοδιαστικών αλυσίδων, καθώς θα αποσαθρωθεί η βιομηχανία αυτών των χωρών αλλά και η αγροτική παραγωγή, είναι θέμα χρόνου οι άνθρωποι αυτοί να δημιουργήσουν μεγάλες μεταναστευτικές ροές προς τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Μέσα από αυτή την οπτική γωνία, η υποστήριξη του αναπτυσσόμενου κόσμου αυτή την κρίσιμη ιστορικά περίοδο αποτελεί για την Ευρώπη κάτι πολύ περισσότερο από μια ανθρωπιστική κίνηση.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
