Ενώ η ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας επιταχύνεται με ραγδαίους ρυθμούς με τον τομέα να οδεύει προς χρονιά-ρεκόρ ως προς την παραγωγική δυναμικότητά του παγκοσμίως, τα αιολικά εξακολουθούν να «αγκομαχούν». Ο αργός ρυθμός ανάπτυξης στην αιολικής βιομηχανίας θέτει σε κίνδυνο τον παγκόσμιο στόχο για τριπλασιασμό της δυναμικότητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030.
Ο παγκόσμιος στόχος της πράσινης ενέργειας φαίνεται να έχει… πρόβλημα με τον άνεμο. Στις συνομιλίες για το κλίμα στην περσινή COP28 στο Ντουμπάι, οι ηγέτες από περισσότερα από 130 έθνη συμφώνησαν να τριπλασιάσουν την ισχύ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Ήταν μία από τις λίγες απτές συμφωνίες στην ετήσια συνάντηση και ένας στόχος που είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα που προκαλούν την κλιματική αλλαγή.
Ενώ ο στόχος παραμένει εφικτός, οι σημερινοί ρυθμοί ανάπτυξης αιολικής ενέργειας δεν «επιβεβαιώνουν» τις περσινές δεσμεύσεις και η ανάπτυξη των ανεμογεννητριών καθυστερεί, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Αυτή η ανισορροπία στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής εντοπίζεται και στην Ελλάδα, με τα φωτοβολταϊκά να είναι περί τα 2GW περισσότερα από τα αιολικά. Οι ανεμογεννήτριες έχουν βρεθεί πολλές φορές στο «μάτι του κυκλώνα» στη χώρα μας, ενώ κυριαρχεί ακόμα η νοοτροπία του κόσμου αλλά και πολλών επενδυτών πως είναι πιο εύκολη μια επένδυση σε φωτοβολταϊκά (κάτι που ισχύει, ειδικά για έργα μέχρι και 1-3 MW-που είναι και η πλειονότητα των φωτοβολταϊκών), και πιο «εύπεπτη» ως προς το οπτικό αποτύπωμα.
Ωστόσο, η αιολική ενέργεια είναι μια εξαιρετικά σημαντική πηγή ενέργειας καθώς έχει «αποδείξει» τη μακροβιωσιμότητά της. Ο σωστός χωροταξικός σχεδιασμός συνδυαστικά με τη σωστή ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών, μπορεί να φέρει την ισορροπία στο εγχώριο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής αλλά και να δώσει τη λύση στο φαινόμενο των περικοπών που μαστίζει τον κλάδο.
Η παγκόσμια υπεροχή της ηλιακής ενέργειας
«Ένα από τα μεγάλα προβλήματα εδώ είναι η αιολική ενέργεια», δήλωσε ο Oliver Metcalfe, επικεφαλής της έρευνας για την αιολική ενέργεια στο BloombergNEF. «Ο αργός ρυθμός προόδου της αιολικής ενέργειας επηρεάζει την αποτελεσματικότητα αυτού του στόχου τριπλασιασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».
Πριν από μια δεκαετία οι ετήσιες εγκαταστάσεις ηλιακής και αιολικής ενέργειας ήταν «στήθος με στήθος», στη συνέχεια η ηλιακή ενέργεια εκτοξεύτηκε πολύ μπροστά, καθώς οι μαζικές επενδύσεις σε παραγωγική ικανότητα από τους ηγέτες του κλάδου στην Κίνα έριξαν την τιμή των πάνελ.
Αν και η παγκόσμια αιολική δυναμικότητα έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια, η ηλιακή έχει υπερτριπλασιαστεί. Και η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Οι ηλιακές εγκαταστάσεις προβλέπεται να αυξηθούν κατά 34% το 2024, σε σύγκριση με 5% αύξηση για την αιολική ενέργεια, σύμφωνα με το BNEF. Και εκτός της Κίνας, που είναι μακράν η μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο, οι εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων ενδέχεται να μειωθούν ελαφρώς φέτος.
Υπάρχουν σημαντικά εμπόδια στην αιολική βιομηχανία, όπως ανεπαρκείς προμήθειες εξοπλισμού, έλλειψη χωρητικότητας ηλεκτρικού δικτύου και ζητήματα αδειοδότησης, σύμφωνα με τον Sven Utermöhlen, επικεφαλής της υπεράκτιας αιολικής δραστηριότητας της γερμανικής RWE AG.
Μέχρι το 2030, το BNEF προβλέπει ότι η ηλιακή ενέργεια θα έχει φτάσει πάνω από το 90% της δυναμικότητας που απαιτείται για να μπει ο κόσμος σε τροχιά επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050. Η αιολική θα φτάσει μόνο στο 77% περίπου του αναγκαίου συνόλου μέχρι την ίδια ημερομηνία.
Η ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας έχει ενισχυθεί από τις βολικές εγκαταστάσεις στις στέγες σπιτιών και εργοστασίων, συμπεριλαμβανομένων των πυκνοκατοικημένων πόλεων. Αυτή η επιλογή δεν είναι εύκολα διαθέσιμη για τον τομέα της αιολικής ενέργειας, ο οποίος συχνά αντιμετωπίζει την αντίθεση του κοινού σε μεγάλα χερσαία πάρκα, ακόμη και παράπονα για τουρμπίνες στη θάλασσα που χαλάνε τη θέα στον ωκεανό.
Και έπειτα υπάρχει και το κόστος. Ενώ η ραγδαία αύξηση της παραγωγής ηλιακών συλλεκτών στην Κίνα έχει συμβάλει στη μείωση του κόστους σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ, η αύξηση των τιμών του χάλυβα και άλλων κρίσιμων εξαρτημάτων των ανεμογεννητριών, καθώς και οι δυσχέρειες στην αλυσίδα εφοδιασμού και το υψηλότερο κόστος δανεισμού έχουν ανεβάσει το κόστος των αιολικών έργων τα τελευταία χρόνια.
Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, το κόστος της ενέργειας από νέα χερσαία αιολικά πάρκα είχε αυξηθεί δραματικά τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Γερμανία, σύμφωνα με τα στοιχεία του BNEF για το ισοσταθμισμένο κόστος της ενέργειας.
Η άνοδος της ηλιακής ενέργειας διατήρησε ζωντανή την πιθανότητα ότι ο κόσμος μπορεί να επιτύχει τον στόχο του για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αν και η επιβράδυνση της αιολικής ενέργειας θα μπορούσε να σημαίνει ότι απαιτείται μεγαλύτερη συνολική δυναμικότητα για να επιτευχθεί η ίδια μείωση των εκπομπών στον τομέα της ενέργειας.
Τα ζητήματα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη να επιταχυνθεί η ανάπτυξη των αιολικών έργων και να συνεχιστεί η προσθήκη περισσότερων ηλιακών, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του τριπλασιασμού της δυναμικότητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σύμφωνα με τον IRENA.
Υπάρχουν, βέβαια, κάποια θετικά σημάδια, με τις αιολικές εγκαταστάσεις να έχουν σημειώσει βελτιώσεις. Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί, τα επιτόκια αρχίζουν, επίσης, να μειώνονται και οι κυβερνήσεις αναλαμβάνουν δράση για να αμβλύνουν τα εμπόδια, όπως ζητήματα αδειοδότησης που επιβράδυναν την ανάπτυξή τους.
