Το καύσιμο το υδρογόνου έχει μπει για τα καλά στο επενδυτικό ραντάρ των ισχυρών παικτών της ενέργειας, με στόχο να συμβάλλει στην ενεργειακή ανεξαρτησία αλλά και στην πράσινη μετάβαση της χώρας.
Η δυναμική πορεία της πράσινης ενεργειακής μετάβασης φέρνει στο προσκήνιο τεχνολογίες μηδενικών ρύπων, όπως αυτή του υδρογόνου. Η Ελλάδα, με τις επενδύσεις που έρχονται, αναμένεται να αναδειχθεί σε έναν σημαντικό παίκτη στην παραγωγή και αξιοποίηση του καθαρού αυτού καυσίμου.
Παράλληλα, το πράσινο υδρογόνο θεωρείται απαραίτητο για την απεξάρτηση από τον άνθρακα σε τομείς που είναι δύσκολο να τον εξαλείψουν, όπως οι μεταφορές, η ναυτιλία και ορισμένες βαριές βιομηχανίες. Η Ελλάδα έχει θέσει ένα φιλόδοξο στόχο για το 2030 και μετά, στο πλαίσιο του νέου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, και τα έργα παραγωγής υδρογόνου που έχει στα «σκαριά» αναμένεται να ενισχύσουν σημαντικά την ενεργειακή ανεξαρτησία της.
Δεν είναι τυχαίο ότι το «καύσιμο του μέλλοντος», όπως το αποκαλούν πολλοί, ανεβάζει στροφές στην Ελλάδα με τα εγχώρια projects να αυξάνονται ολοένα και περισσότερο.
Ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών αρχών Ενέργειας (ACER) επισημαίνει τους στόχους και τις προκλήσεις για την αγορά υδρογόνου. Αναφέρει πως εκτός από τις εθνικές στρατηγικές για το υδρογόνο, ορισμένα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα περιλαμβάνουν ειδικούς στόχους για το υδρογόνο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό επισημαίνει σε περιπτώσεις όπου δεν έχει δημοσιευθεί στρατηγική για το υδρογόνο (Ελλάδα και Σλοβενία). Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα Προγραμματισμένα έργα υποδομής στο Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύου (TYNDP) προβλέπονται 4 pipelines μήκους 1,285χλμ, 1 terminal με δυνατότητα εισαγωγής υδρογόνου 50GWh ανά μέρα και δυνατότητα αποθήκευσης 500 GWh, 2 έργα υπόγειας αποθήκευσης και έναν electrolyser με capacity 250MW.
Σύμφωνα με την έκθεση του ACER, το ανανεώσιμο υδρογόνο μπορεί να συμβάλει στην απαλλαγή από τον άνθρακα, αντικαθιστώντας το συμβατικό υδρογόνο σε υπάρχουσες χρήσεις και αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα και τις πρώτες ύλες με βάση τα ορυκτά. Ωστόσο, το κόστος του ανανεώσιμου υδρογόνου είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό των συμβατικών καυσίμων, γεγονός που δημιουργεί αβεβαιότητα σχετικά με το πραγματικό επίπεδο και τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας του υδρογόνου.
Τα projects
Hellenic Hydrogen: «North Project 1»
Στο Αμύνταιο Φλώρινας θα λειτουργήσει η πρώτη μονάδα παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου, «North project 1» από τη Hellenic Hydrogen, της ιδρυθείσας το 2023 κοινοπραξίας της Motor Oil και της ΔΕΗ, η οποία αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2027. Βασικός σκοπός της Hellenic Hydrogen είναι οι εξαγωγές υδρογόνου σε Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, προκειμένου να καταστήσει την Ελλάδα ένα σημαντικό hub πράσινου υδρογόνου, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και τις υπάρχουσες υποδομές.
Η νέα αυτή μονάδα υπολογίζεται ότι θα αποφέρει στην τοπική οικονομία όφελος της τάξης των 100 εκατ. ευρώ ετησίως (μέσω της βελτίωσης του ισοζυγίου εισαγωγών-εξαγωγών, της μείωσης εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα και της φορολογίας και λαμβανομένων υπόψη των πολλαπλασιαστών) και διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία 40-50 άμεσων και περίπου 500 έμμεσων θέσεων εργασίας στην περιοχή.
Η έναρξη της κατασκευής της πρώτης μονάδας ηλεκτρόλυσης στην Ελλάδα σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο για την ανάπτυξη της οικονομίας του πράσινου υδρογόνου στη χώρα. Ωστόσο, η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος, η εξασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης και η ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών.
Blue Med
Tο «Blue Med» του ομίλου Motor Oil πρόκειται για ένα mega project το οποίο «φτάνει» τα 350 εκατ. ευρώ και είναι ένα ολιστικό πρόγραμμα που αναπτύσσεται στις εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου της Κορίνθου και αποτελεί ένα «σύμπλεγμα» πολλών έργων σε όλη την αλυσίδα αξίας υδρογόνου και «σπάει» σε πολλά υποέργα.
Η υλοποίησή τους γίνεται μέσω κοινοτικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων: τα «Ephyra» και «Trieres» χρηματοδοτούνται από τα Προγράμματα Horizon Europe και Clean Hydrogen Alliance, το «Iris» από το European Innovation Fund, και τα «REA» και «REAH2» από τα Connecting Europe Facility και Transport. Στο πλαίσιο του «Blue Med» που αφορά την παραγωγή υδρογόνου, τα έργα Ephyra και Trieres βρίσκονται σε στάδιο ωρίμανσης. Ο σχεδιασμός του έργου Ephyra περιλαμβάνει την εγκατάσταση μονάδας παραγωγής υδρογόνου (30 MW) από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) σε βιομηχανική κλίμακα, με τη χρήση τεχνολογίας ηλεκτρόλυσης μεγάλης κλίμακας, η οποία θα ενσωματωθεί στις βιομηχανικές λειτουργίες του διυλιστηρίου της Motor Oil. Το έργο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2023, έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2028.
Helleniq Energy
Επενδύσεις σχεδιάζει στο καύσιμο αυτό και η Helleniq Energy, μέσω μιας μικρής μονάδας ηλεκτρόλυσης στο διυλιστήριο της Ελευσίνας ενώ εξετάζει την ανάπτυξη μεγαλύτερης μονάδας στα διυλιστήρια της Θεσσαλονίκης.
Ο σχεδιασμός του ομίλου για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου φτάνει τα 4 δισ. ευρώ. Βάσει των σχεδίων του, στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης θα κατασκευαστεί φωτοβολταϊκός σταθμός από το ρεύμα του οποίου θα παράγεται «πράσινο» υδρογόνο με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης όπου το νερό θα διασπάται σε υδρογόνο και οξυγόνο. Στα άλλα δύο διυλιστήρια του ομίλου σε Ελευσίνα και Ασπρόπυργο η αποθείωση των καυσίμων θα εξακολουθήσει να γίνεται από «μπλε» υδρογόνο το οποίο παράγεται από ορυκτά καύσιμα (φυσικό αέριο ή αργό πετρέλαιο) με ταυτόχρονη δέσμευση του παραγόμενου διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
ΔΕΣΦΑ
Ο Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) σχεδιάζει μείξη μεσοπρόθεσμα στις υπάρχουσες υποδομές του φυσικού αερίου με υδρογόνο, ενώ προσβλέπει στην ένταξη του πρώτου αγωγού υδρογόνου στην Ελλάδα στη λίστα έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.
Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι έντονο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μάλιστα, η ΕΕ προχώρησε σε πιλοτική δημοπρασία για την οικονομική ενίσχυση έργων ανά κιλό παραγόμενου υδρογόνου, η οποία προσέλκυσε 132 projects από 17 ευρωπαϊκές χώρες.
Ακόμα, η Eunice μαζί με άλλους οκτώ εταίρους προωθεί τον κόμβο υδρογόνου Κρήτης – Αιγαίου «CRAVE H2» και ο όμιλος ΤΙΤΑΝ το έργο H2CEM, το οποίο αφορά στην παραγωγή και χρήση πράσινου υδρογόνου για την παραγωγή ενέργειας στη βιομηχανία τσιμέντου.
Φυσικά, μπορεί το επενδυτικό ενδιαφέρον για την παραγωγή του πράσινου υδρογόνου να είναι έντονο, αλλά θα πρέπει να ολοκληρωθεί και το νομοθετικό πλαίσιο. Εφόσον μπει «σε τάξη» το ρυθμιστικό πλαίσιο και η στρατηγική για την ομαλή ανάπτυξη μιας τέτοιας τεχνολογίας, τότε βρισκόμαστε μπροστά στη δημιουργία μιας οικονομίας «πράσινου» υδρογόνου που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές με σημαντικές προοπτικές στις μεταφορές, στη βιομηχανία, αλλά και στην αξιοποίησή του για μακρόχρονη αποθήκευση ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή.
