Στο προσκήνιο βρίσκονται πλέον τα μέσα σταθερής τροχιάς με μεγάλα έργα υλοποίησης υποδομής τόσο στον προαστιακό σιδηρόδρομο όσο και στο Μετρό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να βρίσκονται στο επίκεντρο του σχεδιασμού για το Υποδομών και Μεταφορών.
Βέβαιο είναι ότι η φετινή χρονιά θα αποτελέσει ορόσημο όσον αφορά την εξέλιξη των έργων του Μετρό τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να δώσουν σημαντική ανάσα στο κυκλοφοριακό πρόβλημα των δύο μεγάλων αστικών κέντρων στην πρωτεύουσα και την συμπρωτεύουσα.
Πρωταρχικό στόχο αποτελεί η ολοκλήρωση και παράδοση του Μετρό στην πόλη της Θεσσαλονίκης στο τέλος Νοεμβρίου 2024 από τον όμιλο της Intrakat και μέσα στο 2025 η επέκταση προς Καλαμαρά.
Το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης είναι ένα εμβληματικό έργο, το οποίο, όταν τεθεί σε λειτουργία, όχι μόνο θα αναβαθμίσει τη Θεσσαλονίκη, αλλά και θα αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα έργα μετρό στην Ευρώπη, με αρκετές καινοτόμες προδιαγραφές, όπως η χρήση συρμών χωρίς μηχανοδηγούς (driverless).
Το μετρό Θεσσαλονίκης θα εξυπηρετεί περίπου 315.000 πολίτες ημερησίως και με τη λειτουργία του υπολογίζεται ότι θα περιορίσει την κυκλοφορία των ΙΧ κατά 60.000 και θα οδηγήσει σε μείωση των ρύπων CO2 κατά 212 τόνους, αντίστοιχα ημερησίως, αλλά και σε σημαντικά οφέλη στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, λόγω της μείωσης της κατανάλωσης υγρών καυσίμων.
Το Μετρό Θεσσαλονίκης (βασική γραμμή) έχει μήκος γραμμής 9,6 χλμ., 13 σύγχρονους σταθμούς και ένα Αμαξοστάσιο, συνολικής έκτασης 55 στρεμμάτων, στην περιοχή της Πυλαίας. Το έργο της Επέκτασης προς Καλαμαριά θα περιλαμβάνει 5 νέους Σταθμούς («Νομαρχία», «Καλαμαριά», «Αρετσού», «Νέα Κρήνη» και «Μίκρα») με μήκος υπόγειας γραμμής 4,78 χλμ.
Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του έργου, έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί τα έργα πολιτικού μηχανικού των 13 σταθμών της κύριας γραμμής, καθώς και η εγκατάσταση των περισσοτέρων ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) συστημάτων. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει οι δοκιμές των Η/Μ συστημάτων, που αναμένεται να ενταθούν τους επόμενους μήνες, αλλά και η εγκατάσταση του συστήματος ηλεκτρονικού εισιτηρίου.
Στην Αθήνα, η κατασκευή της Γραμμής 4 του Μετρό με ανάδοχο το σχήμα ΑΒΑΞ – Alstom, είναι σε εξέλιξη και το 2024 είναι η χρονιά που θα τεθεί σε λειτουργία και το δεύτερο μηχάνημα διάνοιξης σηράγγων το επονομαζόμενο Tunnel Boring Machine- ΤΒΜ. Έτσι κάτω από την πρωτεύουσα θα λειτουργούν ταυτόχρονα και τα δύο, με στόχο τη συνάντησή τους στον σταθμό του Ευαγγελισμού.
Η γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας αποτελεί το μεγαλύτερο δημόσιο έργο σήμερα, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, το οποίο, όταν ολοκληρωθεί με 15 νέους σταθμούς, θα εξυπηρετεί καθημερινά 140.000 μετακινούμενους. Ειδικότερα, θα συνδέει το Άλσος Βεΐκου με το Γουδί, περνώντας μέσα από τις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες της πόλης, όπως η Κυψέλη, τα Εξάρχεια και το Κολωνάκι.
Η σύμβαση για την κατασκευή του Α’ Τμήματος της Νέας Γραμμής 4 (Άλσος Βεΐκου – Γουδί) υπεγράφη στις 22 Ιουνίου 2021, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα στις 29 Μαρτίου 2021, υπεγράφη και η αντίστοιχη σύμβαση για τις πρόδρομες εργασίες, οι οποίες ήδη βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
Πρόκειται για ένα έργο, το οποίο αποτελείται από 15 νέους υπόγειους σταθμούς: Άλσος Βεΐκου, Γαλάτσι, Ελικώνος, Κυψέλη, Δικαστήρια, Αλεξάνδρας, Εξάρχεια, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός, Καισαριανή, Πανεπιστημιούπολη, Ιλίσια, Ζωγράφου και Γουδί, καθώς και εννέα ενδιάμεσα ή/και τερματικά φρέατα, μήκους περίπου 13 χλμ. σήραγγας, με συμβατικό τίμημα 1,2 δισ. ευρώ και χρόνο ολοκλήρωσης για το σύνολο του έργου τα οκτώ έτη.
Η κατασκευή της Νέας Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας - Τμήμα Α’ «Άλσος Βεΐκου – Γουδί» έχει ήδη εκκινήσει με τις πρόδρομες εργασίες, οι οποίες αφορούν τις μελέτες, τη σταδιακή εγκατάσταση των εργοταξίων, αρχαιολογική διερεύνηση και μετατόπιση των δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφελείας (δίκτυα ΔΕΔΔΗΕ, αποχέτευσης, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών, φυσικού αερίου) και τις απαραίτητες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Το πρώτο τμήμα της Γραμμής 4 του Μετρό «Άλσος Βεικού - Γουδί» έχει σχεδιαστεί με σκοπό την εξυπηρέτηση πολλών πυκνοκατοικημένων περιοχών του κέντρου της Αθήνας με την κατασκευή τεσσάρων νέων σταθμών (Εξάρχεια, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός).
Ταυτόχρονα θα συμβάλλει στην αποσυμφόρηση υφιστάμενων κεντρικών σταθμών Μετρό από την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση του επιβατικού κοινού, στην εξυπηρέτηση πολλών σημαντικών κτηρίων και εγκαταστάσεων, όπως Νοσοκομεία, Εκπαιδευτικά Ιδρύματα κλπ. καθώς και στην αύξηση της δικτύωσης των υφιστάμενων Γραμμών Μετρό με δύο σταθμούς ανταπόκρισης (Πανεπιστήμιο/Ακαδημία, Ευαγγελισμός).
Το συνολικό μήκος της γραμμής ανέρχεται σε 12,8 χιλιόμετρα και επιπλέον περιλαμβάνει τη Συνδετήρια Σήραγγα της Γραμμής 4 με τις Γραμμές 2 και 3 και τη σήραγγα πρόσβασης και τον χώρο εναπόθεσης/συντήρησης συρμών Κατεχάκη.
Το 2024 θα γίνει η βύθιση και του 2ου TBM, ενώ η υλοποίηση του έργου θα αγγίξει το 18%.
Παράλληλα, προχωρά και η επέκταση της Γραμμής 2 προς το Ίλιον. Το έργο προκηρύχθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023 από την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. και προκηρύχθηκε μαζί με την επέκταση του αμαξοστασίου του Ελαιώνα, σε γειτονική όμορη περιοχή εμβαδού περίπου 20 στρεμμάτων.
Ο προϋπολογισμός του έργου υπολογίζεται σε 550 εκατομμύρια ευρώ χωρίς τον ΦΠΑ, αλλά η τελική εκτιμώμενη αξία της σύμβασης θα καθοριστεί κατά το β΄ στάδιο της διαγωνιστικής διαδικασίας για την οποία αναμένονται νεότερα, ίσως προς εντός του πρώτου τριμήνου.
Υπενθυμίζεται ότι στην αρχική φάση της εκδήλωσης ενδιαφέροντος είχαν συμμετάσχει οι ΤΕΡΝΑ (όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), ΑΒΑΞ, Intrakat, ΑΚΤΩΡ - Mytilineos και μένει να φανεί αν θα αλλάξει η σύνθεση των σχημάτων με την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος που έχει επέλθει στην ΑΚΤΩΡ.
Η επέκταση θα αφορά τη διαδρομή μετά τον Σταθμό «Ανθούπολη» προς την περιοχή του Ιλίου και Αγίου Νικολάου και περαιτέρω μελλοντικά προς τις Αχαρνές και έχει σχεδιασθεί με σκοπό Την εξυπηρέτηση πολλών πυκνοκατοικημένων περιοχών των δυτικών προαστίων και τη μελλοντική αύξηση της δικτύωσης των Γραμμών Μετρό με την πρόβλεψη ανταπόκρισης στον Σταθμό «Ίλιον» με τη μελλοντική επέκταση της Γραμμής 4 προς την Πετρούπολη.
Η επέκταση της Γραμμής 2 θα είναι συνολικού μήκους περίπου 4 χλμ με τρεις νέους σταθμούς και τα αντίστοιχα Φρέατα Αερισμού τους. Οι σταθμοί, οι οποίοι στο σύνολό τους θα έχουν πλευρικές αποβάθρες και θα διαθέτουν μία ή δύο εισόδους, θα έχουν μήκος 110 μέτρων, θα είναι πλήρως προσβάσιμοι από ΑΜΕΑ και το βάθος τους θα κυμαίνεται περίπου από -22 έως -24 μετρα.
Οι νέοι σταθμοί θα είναι οι εξής:
- Σταθμός «Παλατιανή»: Χωροθετείται στη διασταύρωση των οδών Θηβών και Ανδρέα Παπανδρέου και διαθέτει δύο εισόδους εκατέρωθεν της οδού Θηβών.
- Σταθμός «Ίλιον»: Χωροθετείται στη διασταύρωση των οδών Θηβών και Ελαιών, διαθέτει δύο εισόδους εκατέρωθεν της οδού Θηβών και πρόβλεψη σύνδεσης/μετεπιβίβασης επιβατών με τον ομώνυμο Σταθμό της μελλοντικής Επέκτασης της Γραμμής 4 προς Πετρούπολη.
- Σταθμός «Άγιος Νικόλαος»: Χωροθετείται κάτω από τμήμα της ομώνυμης οδού και τμήμα του διαμορφωμένου χώρου πρασίνου που βρίσκεται μεταξύ των οδών Παραμυθιάς, Ολύνθου, Ζίτσης και Αγ. Νικολάου.
- Στην Παλατιανή θα κατασκευαστεί και ένας σταθμός μετεπιβίβασης σε παρακείμενο χώρο εφαπτόμενο στον Σταθμό «Παλατιανή» μεταξύ των οδών Ανδρέα Παπανδρέου και Ικονίου με υπόγειο χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων τριών επιπέδων και χωρητικότητας 150 ΙΧ, με άμεση σύνδεση με τον Σταθμό. Στην επιφάνεια, μετά την ολοκλήρωση κατασκευής του θα διαμορφωθεί Χώρος Μετεπιβίβασης Λεωφορείων.
Το τμήμα αυτό της Γραμμής 2 μέχρι την περιοχή του Αγίου Νικολάου εκτιμάται ότι θα εξυπηρετεί τουλάχιστον 67.000 επιβάτες ημερησίως, ενώ ο αριθμός των κατοίκων της περιοχής που θα εξυπηρετούνται από τους 3 νέους σταθμούς σε ακτίνα 500 μέτρων από την κατοικία τους υπολογίζεται σε περίπου 42.000 και οι αντίστοιχες εξυπηρετούμενες θέσεις εργασίας σε περίπου 5.000.
Οι εξελίξεις στον Προαστιακό
Προ ημερών η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών βρέθηκε στα Μέγαρα στο εργοτάξιο του υπό κατασκευή έργου της επέκτασης του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Δυτικής Αττικής, που θα συνδέει τα Άνω Λιόσια με τα Μέγαρα. Το έργο, προϋπολογισμού περίπου 96 εκατ. ευρώ, εντάχθηκε από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η ολοκλήρωσή του, με φορέα υλοποίησης τον ΟΣΕ, αναμένεται σε περίπου δύο χρόνια από σήμερα, με κατασκευαστή τη ΜΕΤΚΑ του ομίλου Mytilineos.
Η νέα προαστιακή γραμμή θα πατά στον διάδρομο της παλιάς μετρικής γραμμής του ΟΣΕ προς Πελοπόννησο, συνδέοντας και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, όπως ΕΛΠΕ, Motoroil, Fulgor, Sulphur.
Πρόκειται για ένα έργο που θα δώσει ανάσα στις μετακινήσεις κατοίκων και εργαζομένων σε σημαντικές βιομηχανικές και εμπορευματικές ζώνες της Αττικής. Η γραμμή, μήκους 34,6 χλμ., θα ξεκινά από τα Άνω Λιόσια, θα περνά από τον Ασπρόπυργο, την Ελευσίνα και θα τερματίζει στα Μέγαρα.
Θα κάνει στάση σε: ΕΛΠΕ Ασπροπύργου, Ασπρόπυργο, Ελευσίνα, ΕΛΠΕ Ελευσίνας, Λουτρόπυργο, Νέα Πέραμο, Μέγαρα (ΣΓΥΤ), ενώ με την προαίρεση μπαίνει στο κάδρο και ο Παλαιός Σ.Σ. Μεγάρων, με την κατασκευή κλάδου γραμμής, που θα ενεργοποιηθεί με την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για το εν λόγω τμήμα.
Η σύνδεση με τις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ Ασπροπύργου, καθώς και η δυνατότητα μελλοντικής ανάπτυξης κλάδων σύνδεσης με τη βιομηχανική περιοχή της Βαμβακιάς ή/και τα ναυπηγεία Ελευσίνας, παρέχει τη δυνατότητα εξυπηρέτησης και εμπορευματικών μεταφορών.
Η γραμμή, κατά τη λειτουργία της, θα εξυπηρετεί έξι οικισμούς (Ασπρόπυργος, Ελευσίνα, Λουτρόπυργος, Νεράκι, Νέα Πέραμος και Μέγαρα) και στο εμπορευματικό σκέλος, τις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ Ασπροπύργου και Ελευσίνας. Συνολικά, προβλέπονται επτά στάσεις (ΕΛΠΕ Ασπροπύργου, Ασπρόπυργος, Βαμβακιά, Ελευσίνα, ΕΛΠΕ Ελευσίνας, Λουτρόπυργος, Νέα Πέραμος), ενώ υπάρχει πρόβλεψη μετεπιβίβασης επιβατών από τον κλάδο αυτό του Προαστιακού στις γραμμές του υφιστάμενου δικτύου Προαστιακού Σιδηροδρόμου (ΣΚΑ – Κιάτο, Σταθμός Ν. Λιόσια και Στ. Μεγάρων).
Η νέα γραμμή θα συνδέσει τη Δυτική Αττική με την Αθήνα, το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, τον Πειραιά και το υπόλοιπο σιδηροδρομικό δίκτυο. Με την ολοκλήρωσή του, εξασφαλίζονται γρήγορες και οικονομικές μετακινήσεις για τους επιβάτες, μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης στους οδικούς άξονες της περιοχής, καλύτερες εμπορευματικές μεταφορές, αναβάθμιση της συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης κ.α.
Τέλος, δύο ακόμη επεκτάσεις του Προαστιακού της Αθήνας για την σύνδεση του προαστιακού δικτύου με τα λιμάνια του Λαυρίου και της Ραφήνας, έχει βγει ήδη σε διαγωνιστική διαδικασία από την ΕΡΓΟΣΕ, Ειδικότερα, τα δύο έργα είναι εντός του μεγάλου σιδηροδρομικού πακέτου των 4 δισ. ευρώ, όμως αν και η σύνδεση του τρένου με τα βασικά λιμάνια της χώρας είναι αναμφισβήτητης αξίας, η διασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης αποδεικνύεται δύσκολη άσκηση.
Με αυτό το δεδομένο, οι δύο επόμενες επεκτάσεις του Προαστιακού εντάσσονται στο μεσοπρόθεσμο επενδυτικό πλάνο του νέου ΟΣΕ, με ορίζοντα ως το 2034.
