Όπως αποτυπώνεται στην φθινοπωρινή έκδοση της Έκθεσης της Deloitte, European CFO Survey, oι Ευρωπαίοι Οικονομικοί Διευθυντές (CFOs) θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις τους αντιμετωπίζουν ένα δυσμενές πλαίσιο χρηματοοικονομικών και οικονομικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Το αποτέλεσμα της εισβολής αποτυπώνεται στην αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων, στις ελλείψεις εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, στις διαταραχές στην αγορά και στην εφοδιαστική αλυσίδα, βάζοντας έτσι εμπόδια στις φιλοδοξίες των CFOs για τον οποιοδήποτε επιχειρησιακό μετασχηματισμό.
Τα δεδομένα της έρευνας, που διεξάγεται δυο φορές τον χρόνο, συλλέχθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2022, αποτυπώνοντας τις εκτιμήσεις 1.500 CFOs από 18 χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, μέσα από ένα ευρύ φάσμα επαγγελματικών κλάδων.
Η συγκεκριμένη έκδοση της έρευνας εστιάζει στον πληθωρισμό και συγκεκριμένα στις απόψεις των CFOs σχετικά με τις προοπτικές για την πορεία του πληθωρισμού στις χώρες τους σε ετήσια βάση, καθώς και στις στρατηγικές που υλοποιούν για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις του.
Από τις απαντήσεις τους διαφαίνεται ότι η αβεβαιότητα στο επιχειρείν βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ, τα πιο υψηλά από την έναρξη της έρευνας το 2015. Ωστόσο, μέσα σε αυτό το αρνητικό κλίμα εμφανίζονται κάποια φωτεινά σημεία, καθώς οι Ευρωπαίοι CFOs εξακολουθούν να παραμένουν αισιόδοξοι για τα έσοδα των επιχειρήσεών τους, ενώ σημαντική είναι η πρόθεσή τους να συνεχίσουν τις προσλήψεις.
Η αβεβαιότητα σπάει κάθε προηγούμενο ρεκόρ
Το ποσοστό των CFOs που περιέγραψαν το συνολικό επίπεδο εξωτερικής χρηματοπιστωτικής και οικονομικής αβεβαιότητας ως υψηλό ή πολύ υψηλό παρέμεινε σταθερό στο 81% το φθινόπωρο του 2022 σε σύγκριση με την άνοιξη του 2022. Ομοφωνία παρατηρείται μεταξύ των CFOs στο Ηνωμένο Βασίλειο με την αβεβαιότητα να είναι στο 100%. Υψηλά ποσοστά αβεβαιότητας καταγράφηκαν επίσης στην Ελβετία (90%), στη Γερμανία (85%), στην Ιταλία (81%), στην Ισπανία (77%), στην Πορτογαλία (76%) και στην Ολλανδία (74%).
Η εικόνα παραμένει ίδια στους τομείς καταναλωτικών αγαθών (90%), στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (79%) και στον τουρισμό και τα ταξίδια (77%), με το συνολικό επίπεδο αβεβαιότητας να είναι επίσης πολύ υψηλό.
Δεν είναι καιρός για ανάληψη κινδύνων στους ισολογισμούς
Δεδομένης της εξαιρετικά υψηλής αβεβαιότητας, η πλειονότητα (91%) των CFOs πιστεύει ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναλάβουν κινδύνους που θα αποτυπώνονταν στον ισολογισμό τους. Το καθαρό ισοζύγιο, θεωρώντας αυτήν την κατάλληλη στιγμή για ανάληψη κινδύνου, αυξήθηκε από -68% την άνοιξη σε -81% το φθινόπωρο του 2022. Την άποψη αυτή φαίνεται να συμμερίζεται η πλειοψηφία των CFOs σε όλους τους τομείς.
Η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας και οι συνέπειές της κρίθηκαν σαφώς ως ο κορυφαίος κίνδυνος το φθινόπωρο του 2022 σε 8 από τις 15 χώρες της έρευνας.
Ο δεύτερος υψηλότερος κίνδυνος είναι η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, ενώ ο τρίτος είναι το αυξανόμενο κόστος ενέργειας και οι περιορισμοί στη διαθεσιμότητα ενέργειας και φυσικού αερίου (όπως προκύπτει από τις απαντήσεις 5 από το σύνολο των 15 χωρών που πήραν μέρος).
Περισσότερες αμυντικές στρατηγικές
Οι Ευρωπαίοι CFOs υιοθετούν πιο αμυντική στάση στις στρατηγικές τους. Καθώς τα επιτόκια αυξάνονται ραγδαία και οι προσδοκίες για λειτουργικά περιθώρια πέφτουν κατακόρυφα, οι Ευρωπαίοι Οικονομικοί Διευθυντές κλίνουν προς πιο αμυντικές στρατηγικές, με τη μείωση του κόστους να είναι η άμεση προτεραιότητα για τους επόμενους 12 μήνες, σε 12 από τις 15 χώρες.
Ωστόσο, άλλες εταιρείες θεωρούν ότι οι επενδύσεις που αφορούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό θα προσφέρουν, μακροπρόθεσμα, τα μεγαλύτερα οφέλη. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι η δεύτερη κατά σειρά προτεραιότητα σε 7 από τις 15 χώρες, ενώ οι CFOs σε 6 χώρες δίνουν προτεραιότητα στην οργανική ανάπτυξη.
Ενώ η πλειοψηφία των CFOs (57%) σε όλες τις χώρες σχεδιάζει να συνεχίσει τις επεκτατικές στρατηγικές, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η οργανική ανάπτυξη, σε κάποιο βαθμό, υπάρχει μια σαφής τάση προς πιο αμυντικές στρατηγικές. Οι CFOs επιχειρούσαν να δώσουν έμφαση σε επεκτατικές στρατηγικές ήδη από το φθινόπωρο του 2020. Ωστόσο, φαίνεται ότι το 2022 υπήρξε μια σαφής στροφή προς μια πιο αμυντική προσέγγιση.
H πίεση του πληθωρισμού βαίνει αυξανόμενη
Ο πληθωρισμός «τρέχει» σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες, ασκώντας αυξανόμενη πίεση στις επιχειρήσεις. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι CFOs αναμένουν ότι θα μειωθεί προς το τέλος του 2023. Σύμφωνα με τη Eurostat, ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε από 4,1% τον Οκτώβριο του 2021 σε 10,6% τον Οκτώβριο του 2022.
Ο πληθωρισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκε στο 11,5% τον Οκτώβριο του 2022 από 4,4% τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους, ενώ αναμένεται να παραμείνει υψηλός για το υπόλοιπο του έτους, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις επιχειρήσεις που βρίσκονται ήδη υπό οικονομική πίεση.
Αν και ο πληθωρισμός εξακολουθεί να επιταχύνεται, οι CFOs αναμένουν ότι ο μέσος ρυθμός πληθωρισμού θα επιβραδυνθεί στο 6,1% στη ζώνη του ευρώ και στο 4,11% στη ζώνη εκτός του ευρώ έως το τέλος του 2023, καθώς οι πιέσεις από τις τιμές της ενέργειας και τους περιορισμούς της εφοδιαστικής αλυσίδας εκτιμάται ότι θα αμβλυνθούν. Όσον αφορά το μέλλον, αναμένουν ότι ο μέσος πληθωρισμός θα μειωθεί στο 3,71% στη ζώνη του ευρώ και στο 2,92% στη ζώνη εκτός του ευρώ έως το τέλος του 2024.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τους χαμηλότερους ετήσιους ρυθμούς πληθωρισμού μέχρι το τέλος του 2023 αναμένουν οι CFOs στην Ελβετία (2,9%), τη Νορβηγία (4,34%), τη Σουηδία (4,54%) και τη Δανία (5,37%). Τα υψηλότερα ετήσια ποσοστά πληθωρισμού αναμένονται στην Ελλάδα (9,32%), στην Αυστρία (7,98%), στη Γερμανία (7,15%), στην Ολλανδία (7,06%) και στην Ισλανδία (6,9%).
Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας της Deloitte έχουν ως εξής:
- Οι φόβοι που εξέφρασαν οι Ευρωπαίοι CFOs στην έρευνα της άνοιξης του 2022, που διεξήχθη μόλις δύο εβδομάδες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουν μετατραπεί σε μακροπρόθεσμες προκλήσεις που επιμένουν.
- Με τη σύγκρουση στην Ουκρανία να συνεχίζεται, ο χαμηλός πληθωρισμός και τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια αποτελούν παρελθόν. Οι επιχειρήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν τον υψηλό πληθωρισμό, τις σοβαρές διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας και τις αδύναμες προοπτικές ανάπτυξης.
- Όπως ήταν αναμενόμενο, το επίπεδο αβεβαιότητας που αισθάνονται οι CFOs έχει αυξηθεί σε νέο επίπεδο ρεκόρ. Ως εκ τούτου, εστιάζουν στην ανθεκτικότητα και σε στρατηγικές που περιλαμβάνουν την εξοικονόμηση πόρων και την προτεραιοποίηση έργων ψηφιακού μετασχηματισμού.
- Η υιοθέτηση πιο αμυντικών προσεγγίσεων αντανακλά τις μεταβαλλόμενες προσδοκίες των εταιρειών μακροπρόθεσμα. Μετά τα lockdown που είχε ως αποτέλεσμα ο COVID-19, οι επιχειρήσεις είχαν δώσει έμφαση σε επεκτατικές στρατηγικές και σχέδια επιχειρησιακού μετασχηματισμού. Το 2022, η σκέψη τους άλλαξε αισθητά. Οι αμυντικές στρατηγικές αποτελούν πλέον σαφή προτεραιότητά τους.
- Ενώ πολλοί CFOs φοβούνται περαιτέρω αναταραχές στο επιχειρηματικό και μακροοικονομικό περιβάλλον, ευελπιστούν ότι ο πληθωρισμός θα αρχίσει να μειώνεται το 2023 και παραμένουν αισιόδοξοι για την οικονομική πορεία των επιχειρήσεων. Τέλος, το μέλλον φαίνεται να διαμορφώνεται τόσο από την έκβαση των γεγονότων στην Ουκρανία όσο και από την εξέλιξη ή μη της οικονομικής ύφεσης.
