Μία εξαιρετικά σημαντική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) η C-264/2023 απόφαση του Β’ Τμήματος της 19.9.2024 έρχεται να ανατρέψει τα ισχύοντα στις εμπορικές συναλλαγές και να προκαλέσει άμεσες επιπτώσεις στην παροχή υπηρεσιών στη διαμεσολάβηση της αγοράς των υπηρεσιών ξενοδοχείων, αλλά και όπως θα λεχθεί περαιτέρω, και στις λοιπές μορφές εμπορικής διαμεσολάβησης, αν όπως νομίζω, υποδηλώνει τάση περαιτέρω ενίσχυσης του ανταγωνισμού στο δίκαιο της Ε.Ε.
Με την απόφαση αυτή κρίνεται, επί προδικαστικής παραπομπής σχετικού ερωτήματος του Rechtbank Amsterdam (Πρωτοδικείο Άμστερνταμ) ότι:
1) Οι ρήτρες καλύτερης τιμής, τόσο οι ευρείες όσο και οι στενές, που είναι συνήθεις στις συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ πλατφορμών ξενοδοχειακών υπηρεσιών (βλ. Booking.com) και παρόχων υπηρεσιών καταλυμάτων, δεν εμπίπτουν στην απαλλαγή της παρ. 3 του άρθρου 101 ΣΛΕΕ, διότι είναι παρεπόμενες της κύριας συμφωνίας.
2) Ότι σε κάθε περίπτωση ο ορισμός της σχετικής αγοράς που προσβλέπει στο άρθρο 3 του Κανονισμού 330/2010 για την εφαρμογή της απαλλαγής της παρ. 3 του άρθρου 101 ΣΛΕΕ ως προς τα όρια της αγοράς, απαιτεί συγκεκριμένη εξέταση της δυνατότητας υποκατάστασης από την άποψη της προσφοράς και ζήτησης μεταξύ των διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης και των λοιπών διαύλων πώλησης.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι τα ξενοδοχεία που έχουν συμβληθεί και χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες διαδικτυακών πλατφορμών διαμεσολάβησης στην παροχή ξενοδοχειακών υπηρεσιών, μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες σε καλύτερες τιμές για τους χρήστες από τις τιμές της πλατφόρμας, χωρίς να κινδυνεύουν να εναχθούν για αποζημίωση από την πλατφόρμα.
Οι συνέπειες αυτής της νομολογίας του ΔΕΕ στον τομέα των αστικών αποζημιώσεων των ξενοδόχων καταλείπεται από τον κοινοτικό δικαστή στον εθνικό δικαστή, αλλά η άποψη ότι το ζήτημα θα επιλυθεί με ομαδικές αγωγές κατά της πλατφόρμας (Booking.com) είναι λανθασμένη, διότι η απόφαση αφενός περιλαμβάνει σκέψεις που απαιτούν εξειδικευμένη δικαστική κρίση, ανάλογα με την αγορά στην όποια δραστηριοποιείται το κάθε ξενοδοχείο, αφετέρου δε η έννοια της σχετικής αγοράς, όπου είναι χρήσιμη για την απαλλαγή του άρθρου 101 ΣΛΕΕ, απαιτεί ακόμη για το όριο του 30 % της (σχετικής) αγοράς εξειδικευμένες νομικές και πραγματικές προϋποθέσεις.
Οι σκέψεις αυτές γίνονται διότι η ανωτέρω απόφαση προκαλεί ήδη προβληματισμό όχι μόνο για το μέλλον, αλλά και για το παρελθόν, στο βαθμό που οι ρήτρες καλύτερης τιμής, συνήθεις στις συμβάσεις που συνάπτουν οι πλατφόρμες διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης στην αγορά των ξενοδοχείων, απέτρεψαν επιτρεπόμενη παροχή υπηρεσιών από τα ξενοδοχεία, εντός πλαισίου πλατφόρμας (Booking.com), με αντίστοιχη αστική ζημία των ξενοδόχων.
Υποδηλώνει δε ασφαλώς και τάση στο μέλλον επέκτασης της σχετικής απαγόρευσης και σε άλλα πεδία εμπορικής διαμεσολάβησης, πέραν της αγοράς των ξενοδοχείων, με προσεκτικά βήματα για να μην υποθάλπεται ο παρασιτισμός.
* Ο Γρηγόρης-Ευάγγελος Καλαβρός είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ
